İNSANLARIN ANNE SÜTÜNDEN SONRAKİ İKİNCİ BESİNİ; YUMURTA

Anne sütünün haricinde insanın ihtiyacı olan tüm besin öğelerini içeren tek besinimizdir!

Yumurta yüksek kolesterol içeriğine sahip besinimiz olması nedeniyle yıllarca kötü bir ün kazanmıştır. Besinlerdeki yüksek kolesterolün, kan kolesterolünde direkt artışa neden olduğu düşünülmüş ve bu nedenle yumurta tüm diyetlerden uzak tutulmuş ve korkak tüketilmiştir.

Gerçekte kan kolesterolünün büyük bir kısmı vücut tarafından yapılır.

Kolesterol; insanlar ve tüm hayvanlarda vücutta sentezlenen yağ benzeri bir maddedir. Sinir liflerinin yalıtımı, hücre duvarının bütünlüğünün sağlanması, D vitamini sentezi, çeşitli hormonların ve sindirim salgılarının oluşumu için gereklidir

Kan kolesterol seviyesinin düzenlenmesinde; genetik, yaşam biçimi ve beslenme şeklinin önemli kriterler olduğu yapılan bilimsel çalışma sonuçları ile ortaya konulmuştur.

Doymuş yağların, kan kolesterol düzeyine etkisi yüksek kolesterollü diyetten daha fazladır.

Beslenmemizde kolesterolden çok, toplam yağ miktarı ve doymuş yağ asitleri oranına dikkat etmemiz gereklidir. Düşük yağlı diyet tüketen sağlıklı bireylerde her gün bir yumurta tüketiminin sakıncası yoktur.

YUMURTANIN FAYDALARI

Yapılan bir araştırma, kahvaltıda yumurta tüketmenin, vücut yağlarının yakılmasında önemli rol oynadığını ortaya koydu.

İstanbul Teknik Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü'nde yapılan araştırmaya göre , besinler içerisinde en kaliteli proteine sahip gıdanın yumurta olduğu tespit edildi . Yumurta proteini, dışarıdan alınması gerekli olan ‘elzem amino asitleri’ yeterli ve dengeli miktarda içerir. Yumurta sağlıklı yaşam açısından gerekli A, D, E ve B grubu vitaminleri başta olmak üzere birçok vitamini önemli oranda içerir.

Protein, vitamin ve mineral açısından oldukça zengin olan yumurta, özellikle çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimi açısından büyük önem taşır.

Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hikmet Boyacıoğlu:“Kolin içeren yumurta, beynin gelişiminde önemli rol oynamaktadır. Yumurtanın faydaları saymakla bitmez. Yumurta konusunda dünyanın farklı ülkelerindeki üniversitelerde çeşitli araştırmalar yapılıyor. ABD’de bir üniversitede yapılan araştırmada, kahvaltıda yumurta yemenin vücut yağının kaybedilmesinde etkili olduğu belirlendi. Yağsız kas kitlesinin korunmasına yardımcı olan ‘lösin’ amino asidinin zengin bir kaynağı olan yumurta, vücut yağının yakılmasında önemli rol oynuyor.”

Üniversitede 10 hafta süreli yapılan araştırmada, kahvaltıda yumurta, düşük yağlı süt ürünleri ve yağsız et gibi ‘lösin’ amino asidince zengin protein tüketen kişilerin, kahvaltılarında karbonhidratça zengin bir diyetle beslenen kişilere kıyasla iki kat daha fazla yağ kaybettiklerinin belirlendi, böylece yumurtanın farklı bir faydası daha tespit edildi.

Kaynak:THE HEALTH NEWS 2005 www.thehealthnews.org

HERKESİN ORTAK BESİNİ YUMURTA

Dünyanın en lüks ve pahalı lokantasındaki peynir, kızarmış ekmek ve portakal suyunun yanında kahvaltı masasını tamamlayan, diğer taraftan Anadolu'nun en ücra köşesinde tandır ekmeğine katık olan, ortak ve değerli bir besinimiz var!!!

Bu besinimiz; binlerce yıldır bilinen, ucuz, dünyanın her yerinde rahatlıkla üretilebilen, çok çeşitli şekillerde ve kolayca pişirilebilen, lezzetli ve besleyici değeri yüksek Yumurtadan başkası değildir.

Anne sütünden Sonra İkinci Sıradadır

Yumurta, anne sütünün haricinde insanın ihtiyacı olan tüm besin öğelerini bulunduran tek besinimizdir. Yeni bir yaşamın özü olduğu düşünülecek olursa, besleyici değerinin yüksek olması hiç de şaşırtıcı değildir.

YUMURTANIN PROTEİN DEĞERİ

Proteinlerin vücudumuzda çok önemli görevleri bulunmaktadır. Yumurta tüm besinler içerisinde en kaliteli proteine sahiptir. Çünkü yumurta proteini insan vücudunda sentezlenemeyen ve kesinlikle besinler ile dışarıdan alınması gerekli olan "elzem amino asitleri" yeterli ve dengeli miktarlarda bulunmaktadır. Sindirilebilirliği yüksektir, tamamına yakını vücut tarafından kullanılmakta ve vücut proteinlerine dönüşebilmektedir. Hatta bu özelliğinden dolayı, diğer besinlerin protein kalitesinin hesaplanmasında da kullanılmaktadır. Yumurta proteininin biyolojik değeri yani proteinden elde edilen fayda %93,7 iken bu değer sütte %84,5, balıkta %76, sığır etinde %74.3'dür.

Yeterli ve dengeli beslenmede, özellikle mental ve fiziki yönden hızlı bir büyüme ve gelişme döneminde olan çocukların, protein tüketimlerinin en az yarısının hayvansal kaynaklı olması önerilmektedir. Bu nedenle çocuk beslenmesinde örnek protein kaynağı olan yumurtaya gereken önem verilmelidir.

YUMURTANIN VİTAMİN DEĞERİ

Yumurta A, D, E ve B grubu vitaminleri ile diğer vitaminleri önemli oranda içermektedir.

Yumurta sarısındaki A vitamini gözün iyi görmesi, kemik gelişimi ve sağlıklı dişler için gereklidir. Vücut hücrelerinin gelişmesine yardım eder. Solunum ve sindirim sisteminin sağlıklı olmasını ve enfeksiyonlara karşı korunmasını sağlar.

D vitamini, insan vücudunda kalsiyumun kullanılmasına yardımcı olur. Bu vitamin besinlerde sınırlı miktarda bulunur, deride güneş ışınlarından sentezlenir. Yumurta sarısı, D vitamini sağlayan birkaç besinden biridir. Güneş ışınlarından yeterince yararlanırsa ve yumurta tüketilirse özellikle çocuklarda D vitamini eksikliğine bağlı kemik bozukluğu oluşmaz.

Yumurta, E vitamini yönünden de zengindir. E vitamini antioksidant (oksidasyonu önleyici) etkisinden dolayı, vücudumuzu zararlı maddelere karşı korur.

B grubu vitaminler bazı besin ögelerinin vücutta enerjiye çevirilmesi için gereklidir. Yumurta özellikle riboflavin (B2 vitamini) açısından zengidir. Bu vitamin deri ve göz sağlığı için de gereklidir.

Yumurta bulunan kolin, beyin fonksiyonlarının yerine getirilmesinde önemli rol oynamaktadır.
 

İnsanların ihtiyacı olan tüm temel vitamin ve minerallere sahip yumurtalarda 13 adet vitamin ve mineral vardır.

Yumurtanın Mineral Değeri

Yumurta, demir ve çinko gibi sağlığımız açısından önem taşıyan mineralleri de içermektedir.

Demir, kan yapımı için gereklidir. Demir yetersiz alındığında anemi (kansızlık) oluşur. Ayrıca demirin büyüme, gelişme ve hastalıklardan korunma rolü vardır. Yetersizliğinde çocukların öğrenme yeteneği ve okul başarısı azalır.

Yumurtada C vitamini bulunmamaktadır. Yumurta C vitamini kaynağı bir besinle (dometes, yeşil sebzeler, turunçgiller vb.) tüketilirse yapısındaki demirin emilimini artırmış oluruz.

Yumurta özellikle büyüme-gelişme ve bağışıklık sisteminde rolü olan çinko minerali açısından da iyi bir kaynaktır.

Yumurta düşük enerji içeriğine karşın (büyük boy yumurta=75 kkal), birçok elzem besin öğesini yüksek oranda bulundurması nedeniyle "besleyici değeri yüksek" besin olarak tanımlanmaktadır.

Yumurtanın Yağ İçeriği

Yeterli ve dengeli beslenmede diyetin yağdan gelen enerjisi %30'un üzerinde olmamalıdır. Toplam yağ miktarı kadar, yağ asitlerini doymuş ve doymamış olma özelliği de önem taşımaktadır. Doymuş yağların enerjiye katkısı %10'un üzerine çıkmamalıdır.

Hayvansal kaynaklı bir besin olmasına rağmen yumurtanın yağ içeriği düşüktür. Büyük bir yumurtada 4.5 gram civarında yağ bulunur. Bunun 1.5 gramı doymuş yağ asitleri, diğer kısmı ise, doymamış yağ asitleri şeklindedir. Görüldüğü üzere yumurta, kalp-damar hastalıkları için risk faktörü olan doymuş yağ asitlerini düşük oranda içerir ve toplam yağ miktarı düşüktür.

Yumurta Kolesterol Artırır mı?

Bir yumurta sarısında 213 mg kolesterol bulunur. Yumurta beyazında, kolesterol ve yağ yoktur.

Yumurta yüksek kolesterol içeriğine sahip besinimiz olması nedeniyle yıllarca kötü bir ün kazanmıştır. Besinlerdeki yüksek kolesterolün, kan kolesterolünde direkt artışa neden olduğu düşünülmüş ve bu nedenle yumurta tüm diyetlerden uzak tutulmuş ve korkak tüketilmiştir.

Gerçekte kan kolesterolünün büyük bir kısmı vücut tarafından yapılır.

Kolesterol; insanlar ve tüm hayvanlarda vücutta sentezlenen yağ benzeri bir maddedir. Sinir liflerinin yalıtımı, hücre duvarının bütünlüğünün sağlanması, D vitamini sentezi, çeşitli hormonların ve sindirim salgılarının oluşumu için gereklidir

Kan kolesterol seviyesinin düzenlenmesinde; genetik, yaşam biçimi ve beslenme şeklinin önemli kriterler olduğu yapılan bilimsel çalışma sonuçları ile ortaya konulmuştur.

Doymuş yağların, kan kolesterol düzeyine etkisi yüksek kolesterollü diyetten daha fazladır.

Beslenmemizde kolesterolden çok, toplam yağ miktarı ve doymuş yağ asitleri oranına dikkat etmemiz gereklidir. Düşük yağlı diyet tüketen sağlıklı bireylerde her gün bir yumurta tüketiminin sakıncası yoktur.

Eğer kişide kolesterol metabolizması bozukluğu yoksa yeterli ve dengeli olarak tüm besin gruplarını tüketiyorsa ideal vücut ağırlığı koruyorsa, fiziksel olarak aktif ise ve sigara kullanmıyorsa, yumurtanın yüksek kolesterol içeriğinden dolayı endişe duyulmasına gerek yoktur.

Sağlığımız için gerekli olan protein, vitamin ve mineral bu kabuğun içerisinde...

Bunları Biliyor musunuz?

• Yumurta kabuğunun yüzeyinde 17.000 adet küçük delik (por) bulunur.

• Buzdolabında bir hafta bekletilmiş yumurta, oda ısısında bir gün bekletilmiş yumurtadan daha tazedir.

• Yumurta uzun süre bekletilirse su ve karbondioksit kaybı nedeniyle ağırlığı azalır.

• Yumurta %10 tuzlu suya (yarım litre suya 60 gr tuz) atılacak olursa taze yumurta dibe çökerken, bayat yumurta yüzeyde kalır.

• Yumurtanın tazeliği en iyi kırıldığında anlaşılır. Taze yumurta kırıldığında yumurta akı ve sarısı tamamıyla yayılmaz ve birbirine karışmaz. Yumurta sarısı yüksek görünümdedir.

• Yumurta hazırladığımız yiyeceklerin besleyici değerini arttırmada kullanabiliriz.

• Sebzelerin protein miktarı düşüktür. Bu nedenle sebzelere yumurta kırılması protein, vitamin ve mineral açısından dengeli karışımların oluşmasını sağlar.

• Yumurta tahıl grubundaki besinler ile tüketildiğinde (örneğin; makarnaya kırılırsa, böreklerde kullanılırsa vb.) protein kalitesini arttırmış oluruz.

• Yumurta mutfağın çimento harcı gibidir. Yumurtayı birçok besini hazırlamada yardımcı olarak kullanabiliriz.

• Yumurta akı proteinlerinin fom oluşturucu ve bu yolla kabarmayı sağlayıcı özelliği vardır. Bu nedenle kek hazırlamada doğal kabartacı olarak tercih edilmektedir.

• Yumurta proteinleri ısı ile katılaştığı için sütlü tatlılarda ve çorbalarda koyulaştırıcı ve kıvam sağlayıcı olarak kullanılır.

• Katı pişirilmiş yumurta ile salataların (piyaz, patates salatası vb) süslemesi yapılabilmektedir.

• Yumurta, pasta ve keklerin renklendirilmesini sağlar.

Bunlara Dikkat Ediyor musunuz?

• Yumurta satın alınırken; marketlerde soğuk ortamda muhafaza ediliyor olmasına dikkat edilmelidir.

• Yumurtanın kabuğu temiz, düzgün görünüşlü, yeterli kalınlıkta ve az pürüzlü olmalıdır. Çatlak ve kırık yumurtalar satın alınmamalıdır. Bu yumurtalar tazeliğini daha çabuk kaybedip, bozulur. Mikroorganizmaların üremezi için uygun bir ortam oluşturulurlar.

• Ev şartlarında yumurta buzdolabında (0-50C), çabuk bozulmasını önlemek için alınan orijinal karton kutusu içerisinde, yıkanmadan saklanmalıdır. Yıkandığı takdirde doğal koruyucu tabakasını kaybeder. Bu nedenle yumurta kullanılacağı zaman yıkanmalıdır.

• Yumurta buzdolabında; peynir, soğan, balık gibi güçlü kokusu olan besinlerin yakınında saklanmamalıdır. Çünkü yumurtanın kabuğu gözeneklidir ve yumurta güçlü kokuları emebilmektedir.

• Yumurtaların, iyi kaliteli olma özelliğini kaybetmeden 4-5 hafta içerisinden itibaren 3-4 hafta içerisinde tüketilmesi gerekir.

YUMURTALI YEMEK TARİFLERİ

Yoğurtlu Yumurta Salatası (4 Kişilik)

Malzemeler:
5 Yumurta
5 Çorba Kaşığı Yoğurt
3 Çorba Kaşığı Zeytinyağı
1 Diş Sarmısak
3-4 Dal Dereotu ya da Maydanoz
1 Çay Kaşığı Pulbiber ya da Karabiber
Tuz



HAZIRLANIŞI :
Yumurtaları katı kıvamda haşlayıp soyun. Soğuduktan sonra halka halka dilimleyin.
Servis tabaklarına birer sıra yumurta dilimlerini dizin ve tuz serpin.
Sarımsağı ezip yoğurtla karıştırın ve yumurtaların üzerine yayın. Zeytinyağını gezdirip, pulbiber veya karabiber serpin.
Dereotu veya maydanozu ince ince kıyıp salatanın üzerini süsleyerek servis yapın.

http://www.maksimum.com/yemeicme/tarif/1421.php

YUMURTA KROKET

Malzemeler
8 Yumurta
1 Çorba Kaşığı Margarin
7 Çorba Kaşığı Un
1 Su Bardağı Süt
2 Çorba Kaşığı Rendelenmiş Kaşar Peyniri
2-3 Çorba Kaşığı Galeta Unu
Kızartmak İçin Sıvıyağ
Birkaç Dal Dereotu
Tuz, Karabiber, Pulbiber


Yemeğin Tarifi

Yumurtaların 6 tanesini katı kıvamda haşlayın. Kabuklarını soyup küp şeklinde doğrayın.
Tencerede margarini eritip dört kaşık un ekleyerek pembeleştirin. Azar azar sütü ilave edip karıştırın. İyice koyulaşıp sos kovamını alıncaya kadar orta ateşte karıştırarak pişirin. Ateşten alıp tuz, karabiber, kaşar peyniri, 1 yumurtanın sarısı ve doğradığınız yumurtaları ilave ederek iyice karıştırın. Su ile ıslatılmış bir tabağa alıp soğumaya bırakın.

Kalan yumurtanın akını küçük bir kasede iyice. çırpın. Ellerinizi unlayıp karışımdan yumurta büyüklüğünde parçalar koparın ve kroket şekli verin.

Önce una, sonra yumurtaya ve son olarak galeta ununa bulayın. Sıvıyağı tavada kızdırıp kroketleri kızartın. Kağıt havlu üzerine alıp fazla yağını çektirin. Dereotu ve pulbiberle süsleyip sıcak olarak servis yapın.


Kaynak: http://www.nepisirsem.com

MELEMEN

MALZEMELER
5 adet yumurta
3 adet sivri biber (İsteğe göre)
2 adet Domates
Yarım çay bardağı sıvı yağ

HAZIRLANIŞI
Önce yarım çay bardağı sıvı yağ tencereye dökülür kısık ateşte 5 dakika kadar kaldıktan sonra, sivri biberler ince ince doğranarak yağın üstüne dökülür, daha sonra domateslerde biber gibi doğrandıktan sonra biberlerin üstüne dökülür. 5 yumurta ise üstüne kırıldıktan sonra servis yapılır...


Kaynak: www.afiyetolsun.net  ( Sitede 42 adet yumurtalı yemek tarifi var )

ÇILBIR

MALZEMELER
yumurta
yoğurt
sarımsak
margarin
toz kırmızı biber
tuz

HAZIRLANIŞI
Genişçe bir sahanın yarısına kadar su koyun, tuz ilave edin ve normal ateşte
kaynatın. Kaynayan suyun içine istenildiği kadar yumurta kırın ve kapağı
kapatarak kayısı olana kadar bekleyin.Sarımsakları döverek yoğurtla karıştırın.Tabaklara önce sarımsakla yoğurdu koyun üzerine pişen yumurtaları
kevgirle süzerek yerleştirin.Harlı ateşte margarini eritin toz kırmızı biberi ilave edin ve biber yanmadan yumurtaların üzerinde gezdirin.

Kaynak: http://www.yemektarifleri.org ( sitede 30 adet yumurtalı yemek tarifi var )

OMLET

8 Yumurta

2 Ç.K. Süt

100 gr Margarin

Tuz, Karabiber


Bir cam kap içinde yumurtaları çırpınız. Çırpma hiç bir zaman beyazı köpürene kadar olmamalıdır. Beyazı sarısı birbirine karışsın kafidir. İki kaşık süt ilave edilir. Tuz karabiber konur. Omlet pişirilmeye hazırdır. Yağ eritilir. Kızdırılmış yağa yumurtalı sütlü omlet karışımı dökülür. Yumurtalar pişip sertleşmeye başlayınca tava kenarlarına yapışmış olan kısımları bir spatula yardımı ile ayırıp omleti tavada sallayınca kayar hale getirmek gerekir. Omleti daime teflon yapışmaz tavada yapınız.
Omlet pişerken içine arzuya tabi olarak muhtelif malzemeler ilave edilebilir, Rende kaşar Peyniri - Beyaz Peynir - Sosis - Sucuk - Mantar - Maydanoz. Bu halde Omletin ismi içine katılan malzeme ile telaffuz edilir. Mesela Kaşarlı Omlet gibi…
Omletin yarısı diğeri üzerine katlanarak yarım daire şeklinde servis edilir. İsteyenler üzerine Ketçap dökerek yerler.


Kaynak: www.yemeklerimiz.com ( sitede 7 adet yumurtalı yemek tarifi var)

UNLU YUMURTA

GEREÇLER
2/3 adet yumurta
1 çay kaşığı tuz
1 çay bardağı un
1 yemek kaşığı paket yağ

Yapılışı:
Kaseye bir çay bardağı unu ve

bir çay kaşığı tuzu dökün.Sonra yumurtaları kırarak kaseye ilave edin.Yemek kaşığı ile karıştırın.Tavanın altını yakarak bir yemek kaşığı paket yağı tavaya koyun ve erimesini bekleyin.Yağ eridikten sonra kaseyi tavaya boşaltın...
 

Kaynak: http://www.turkish-media.com/yemektarifleri/  ( 66 adet tarif )

Yumurta Pişirirken

Yumurtalı yemekler hazırlanmadan önce ve sonra ellerin, kullanılacak kapların araçların yıkanması gereklidir.

• Çiğ yumurtalar temiz kaplara kırılmalıdır.
• Kullanılacak miktar kadar yumurta buzdolabından dışarıya çıkartılmalıdır.
• Yumurta içeren ve yumurtadan zengin yiyecekler hazırlanması sürelerinin haricinde iki saatten fazla buzdolabının dışında tutulmamalıdır.
• Yumurta kabuklu olarak pişirildiğinde 4 dakikada beyazı, 12 dakikada tamı katılaşır.
• Yumurta içeren bütün tarifelere pişirilme işlemi uygulanmalıdır. Çiğ yumurtanın hem sindirimi güçtür hem de mikroorganizmaların bulaşma riski vardır. Salmonella enfeksiyonları en çok rastlanılanıdır.
• Çiğ yumurtanın beyazındaki avidin, sarısında bulunan B grubu vitaminlerden biyotini bağlayarak kullanılmasını engeller. Pişirme ile bu olumsuz etki önlenir.
• Yumurtanın pişirilme süresinin iyi ayarlanması gereklidir. Örneğin; yumurtayı haşlama süresi uzarsa ve yumurta bayatsa sarıdaki demir, beyazdaki sülfür ile birleşerek yumurta sarısının etrafında yeşil bir halka oluşur (Demir sülfür halkası).
• Uzun süre pişirilen yumurtaların sindirimi güçleşir ve uygulanan pişirme yöntemine göre B grubu vitaminlerde kayıplar oluşur. Kayıpları önlemek için yumurtayı yağa kırma yerine, diğer yöntemler ile pişirme tercih edilmelidir.
• Yumurta beyazı ve sarısındaki besin öğelerinin tür ve miktarı farklılık göstermektedir.

Yumurta, yumuşak ve lezzetli olması nedeniyle kolay çiğnenebilir ve sindirilebilir özelliğe sahiptir. Ayrıca hazırlanması da kolaydır.

 YUMURTANIN BESİN DEĞERİ TABLOSU

 

Yumurtanın ürünleri ve ilgili terimler

a.      Yumurta; sadece evcil tavuktan elde edilen kabuklu yumurtayı,

b.      Kuluçkalık yumurta; civciv üretimi amacı ile horozlu sürülerden elde edilen kabuklu yumurtayı,

c.       Yumurta kabuğu; yumurta içeriğini dıştan çevreleyen, dıştan içe doğru kutikula, kalsiyum tabakası ve kabuk altı çift zarlı yumurta membranından oluşmuş yapıyı,

d.      Yumurta akı; yumurta kabuğu ve yumurta sarısı arasında bulunan saydam maddeyi,

e.      Yumurta sarısı; yumurtanın ortasında, vitelin membranı ile çevrilmiş yumurtanın sarı renkli maddesini,

f.        Çatlak yumurta; yumurta kabuğunun sert kısmının hasar gördüğü, ancak yumurta kabuğu altı membranının bütünlüğünün kaybolmadığı ve oluşan hasarın çıplak gözle görülebildiği yumurtayı,

g.      Kırık yumurta; yumurta kabuğunun bütünlüğünün kaybolduğu yumurtayı,

h.      Yabancı madde; doğal olarak yumurtanın yapısında yer almayan iç ve dış orijinli, organik ve inorganik maddeleri; yumurta içinde bulunabilecek kan lekeleri, kanlı oluşumlar, et benekleri ve embriyonal oluşumları,

i.        Kirli yumurta; kabuk yüzeyinde, kabuğun toplam yüzeyinin 1/8’inden fazla kabuk harici madde ve leke içeren yumurtayı,

j.        Hafif kirli yumurta; gaita, kümes içeriği, çamur, kan lekesi gibi kabuk harici madde ve yumurta içeriği kabuğun toplam yüzeyinin 1/8’ini ve bulundukları noktada ise toplam yüzeyin 1/16’sını geçmeyen yumurtayı,

k.      Temiz yumurta; kabuk yüzeyinde hiçbir yabancı madde ve leke içermeyen yumurtayı,

l.        Yumurta ürünleri; kabuğundan ayrılmış tüm yumurta, yumurta sarısı, yumurta akı veya karışımlarından elde edilen, diğer gıda ve/veya katkı maddeleri ile de kombine edilebilen; sıvı, konsantre, kurutulmuş, kristalize veya koagülasyon işlemine tabii tutulmuş ürünleri,

m.    Pastörizasyon; yumurtadaki patojen mikroorganizmaların vejetatif formlarının tamamını, diğer mikroorganizmaların büyük bir kısmını öldürmek amacıyla yapılan, yumurta veya yumurta ürünlerinin raf ömrünü uzatan, en az 63° C’da 30 dakika, 72° C’da 15 saniye veya 100° C’ın altındaki sıcaklıkta uygun zaman kombinasyonu ile gerçekleştirilen ısıl işlemi,

ifade eder.

TARIM VE KOYİŞLERİ BAKANLIĞI, Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü

http://www.kkgm.gov.tr

Yumurtanın Gelişime Etkisi

Çocuk Ek Besinleri : Yumurta ve Et
Hazırlayan: Dr. Nurten Budak
Sağlık Bakanlığı AÇSAP Genel Müdürlüğü Beslenme ve Diyet Uzmanı
Kaynak: http://www.tr.net/saglik/cocuk_sagligi_ekbesin.shtml

Bir civcivin gelişmesi için bütün besin öğelerini içeren yumurta, örnek protein kaynağıdır. Bu da büyümekte olan bir organizma için önemli bir özelliktir. Yumurta proteini, amino asitlerin hepsini yeterli oranda içeren ve kolay sindirilen ve %100 vücut proteinlerine dönüşebilen  "üstün kaliteli" proteindir. Bir adet yumurtada  6 gram kadar protein, 5.5 gram kadar yağ ve çok az karbonhidrat vardır. Ayrıca A vitamini ve bazı B vitaminIerinden de zengindir. Yumurtanın sarısı akına oranla daha fazla yağ, protein ve demir içermektedir ve iyi bir çinko kaynağıdır.

Yumurta sarısı yüksek kolesterol içermesine karşın yağı doymamış olduğundan kolesterolü yükseltici etkisi kırmızı etten daha düşüktür. Yumurta ülkemizdeki en ucuz  iyi kaliteli protein kaynağıdır.

Altı aylık olana kadar sadece anne sütü ile beslenmiş bir bebeğe yoğurt, meyve suyu, sebze çorbasının ardından ek besin yumurta sarısı verilmeye başlanır. 1 çay kaşığı kadar(1/4 yumurta sarısı), iyi haşlanmış yumurta sarısı çorbalarının ya da sütünün içine katılarak verilir ve 3 günde bir miktarı arttırılabilir. Dolayısıyla bebek 15 gün sonra tam yumurta sarısı alır. Daha sonra yumurta, beyazı ile verilmeye başlanır. Yine yumurta beyazı da ¼ tam yumurtanın beyazı olarak sarısıyla beraber verilmeye ve 3 günde bir miktarı arttırılır. Sekiz aydan sonra bebek gün aşırı 1 adet yumurta yemelidir. Yumurta verildiği ilk günden itibaren bebek alerji yönünden izlenmelidir.

Bebeğe verilen yumurta taze olmalı ve iyi pişirilmelidir. Pişirme ile yumurtanın sindirimi kolaylaşır. Çiğ yumurta B vitaminlerinden biotinin vücut tarafından kullanılmasına engel olduğundan zararlıdır. Sarısının katılaşıncaya kadar pişmesi mikrobiyolojik açıdan da önem taşımaktadır. İyi pişmemiş yumurtadan salmonella gibi mikroorganizmalar insana geçebilmektedir. Ancak, uzun süre pişirildiğinde de lezzeti azalmakta ve sarısının etrafında oluşan yeşil halka kötü görünmesine ve kötü kokmasına daha da önemlisi besin değerinin azalmasına neden olmaktadır.
Bunları önlemek için, bebeğin tüketeceği yumurta yıkanır, hafif buharlaşmaya başlayan ancak kaynamayan suda, 8-10 dakika kaynatılır ve derhal soğuk suya tutularak soğutulur.

Yumurta, bebeklere süt, çorba gibi yiyeceklerle karıştırılarak ya da omlet yapılarak ve ıspanak, kabak, domates, patates gibi sebzelerle pişirilerek de çocuğa yedirilebilir. Bunun için önce sebzeler yıkanır, doğranır ve pişirilir. Pişmesine yakın içine yumurta kırılır. Yumurta, çökelek ya da peynirle karıştırılarak  pişmiş makarnaya eklenir. Böylece besleyici değeri yüksek ve görece ucuz yemekler elde edilir.

Etler de biyolojik değeri yüksek, iyi kaliteli protein kaynağıdırlar. Ayrıca yumurta gibi B grubu vitaminler, vücuda iyi kullanılabilen demir ile çinkodan zengindirler, aynı zamanda bir enerji kaynağıdırlar. Ülkemizde genellikle koyun, sığır, kümes hayvanlarının etleri ve balık tüketilmekte ve sucuk, pastırma, salam gibi et ürünleri de yapılmaktadır.

Bu gruptan bebeğin 7 aylık olduğunda aldığı ilk ek besin tavuk etidir. Haşlanmış tavuk eti, çorbaların içine katılarak ya da ekmek, pilav ve makarna ile birlikte bebeğe yedirilir.

Bebeğe et, kıyma şeklinde verilir. Kıyma hafif ateşte kendi verdiği suyu çekene kadar pişirilip(kavrulmaz) çorbaların ya da yemeklerin içine konarak ya da ızgara köfte yapılarak bebeğe yedirilir. Bebeğe köfte hazırlanırken; yağsız iri çekilmiş dana kıyması, ıslatılmış çok az ekmek içi ve yıkanmış, ince doğranmış çok az maydanoz ile yoğrulur, ısıtılmış fırında ya da tavada pişirilir. Ekmek yerine haşlanmış pirinç konularak sulu köfte olarak da pişirilebilir.  Bebek için etli sebze yemeği hazırlarken; ıspanak, kabak, domates, patates, biber ve semizotu gibi bir sebze yıkanır ve tencereye doğranır. Bir  köfte kadar kıyma, 1 yemek kaşığı pirinç, mercimek ya da bulgur ile 1 tatlı kaşığı sıvı yağ ve az su konulup pişirilir. Sebzenin türüne göre dolma ya da kıymalı sebze yemeği olarak yedirilir. Bebeğe verilen bu besinlerin hiçbirisine tuz konulmaz. Bebek bir yaşına geldikten sonra yemekleri iyotlu tuz kullanılarak pişirilir.

Bebeğe verilmesi gereken önemli bir besin de balıktır. Balık ve diğer su ürünleri “elzem yağ asitleri” olarak bilinen linoleik ve linolenik asitlerden zengindir. Bu yağ asitlerinin diyette yer alması koroner kalp hastalığının önlenmesi, beyin ve retinanın gelişimi ve sağlığı için gereklidir. On bir aylık olan bebek haftada bir kez taze balık tüketmeye başlar

Bebeklere verilecek balık, ızgara ya da buğulama olarak ve kılçıkları ayıklanarak yedirilir.

Bebeklere verilecek tek sakatat karaciğerdir. Karaciğer suda, hafif sıcaklıkta pişirilip, ezilerek verilir. Beyin, börek ve yürek gibi sakatatlar bebeğe yedirilmez.
Kırmızı et veya kümes hayvanlarının etlerinden yapılan ve katkı maddesi içeren pastırma, sucuk, salam ve sosis bebek ve çocuk beslenmesinde hiçbir şekilde yer almaması gereken besinlerdir. Ayrıca acılı, baharatlı, tuzlu, çiğ veya iyi pişmemiş ve mangalda pişmiş et yemekleri ve köfteler bebek ve çocuklara yedirilmemesi gereken besinlerdir.

YUMURTA ÇEŞİTLERİ

1- Klavuz : 42 - 48 gr ağırlığındaki yumurtalardır.

2- Piliç : 48 - 53 gr ağırlığındaki yumurtalardır.

3- Yarka : 53 - 58 gr ağırlığındaki yumurtalardır.
Klavuz, piliç ve yarka yumurtaları 24. hafta evresine kadar olan tavuklardan elde edilir.

4- Yeni Ana : 58 - 62 gr ağırlığındaki yumurtalardır.

5- Eski Ana : 62 - 67 gr ağırlığındaki yumurtalardır.
Yeni ana ve eski ana yumurtaları 24. hafta ve 34. hafta arası evrede tavuklardan elde edilir.

6- Duble : 67 gr ve üstü ağırlığındaki yumurtalardır.

YUMURTA HAKKINDA EK BİLGİLER

Yumurta ne kadar yararlıdır ?
Yumurta mükemmel bir gıda olup güzel yiyecektir. Yumurta yüksek değerde protein ihtiva ettiği için yemeklerde kullanılabilir. Yumurtada 10 temel aminoasit mevcuttur. Yumurta, ayrıca A, D, E vitaminleri, thiamin, niacin, riboflavin, demir ve fosfordan oluşan 11 temel gıdayı temin eder. Yemeklerinize koyacağınız birkaç yumurta (60-90 gr) balık veya beyaz et yerine geçebilir.

 Yumurta nasıl korunur ?
Yumurta çabuk bozulan gıdalardan olduğu için buzdolabında karton ambalajıyla muhafaza edilmelidir. Yumurta; oda sıcaklığında 7 gün, buzdolabında 1 ay süreyle sağlıklı olarak muhafaza edilebilir.

Yumurta sarısındaki renk farklılığının sebebi nedir?
Yumurta sarısının koyuluğu tavuğun yemine göre değişebilir ve yumurtanın besleyiciliği veya kalitesi üzerinde herhangi bir etkisi yoktur. Tavuk yeminde önerilen miktarından daha fazla buğday bulunursa yumurta sarısı açık, mısır bulunursa koyu olabilmektedir.

Kahverengi yumurtalar beyazlara göre daha besleyici midir?
Hayır. Yumurtanın kabuk rengi tavuğun cinsiyle alakalıdır. Kahverengi ve beyaz yumurtalar besleyicilik yönünden aynıdır.

Pişmiş yumurta ne kadar saklanabilir?
Kabuğun kırılmasından sonra 7-9 gün buzdolabında saklanabilir.

Kaç çeşit yumurta vardır ?
1- Klavuz : 42 - 48 gr ağırlığındaki yumurtalardır.
2- Piliç : 48 - 53 gr ağırlığındaki yumurtalardır.
3- Yarka : 53 - 58 gr ağırlığındaki yumurtalardır.
Klavuz, piliç ve yarka yumurtaları 24. hafta evresine kadar olan tavuklardan elde edilir.
4- Yeni Ana : 58 - 62 gr ağırlığındaki yumurtalardır.
5- Eski Ana : 62 - 67 gr ağırlığındaki yumurtalardır.
Yeni ana ve eski ana yumurtaları 24. hafta ve 34. hafta arası evrede tavuklardan elde edilir.
6- Duble : 67 gr ve üstü ağırlığındaki yumurtalardır.
Duble yumurta 34.hafta ve daha ileri evresinde olan tavuklardan elde edilir

Yumurta dondurularak saklanabilir mi?
Çiğ yumurta 18°C' de 1 yıl süreyle saklanabilir. Yumurtanın sadece sarı kısmının veya tümünün donması için bir kaseye kırınız. Hava kabarcıkları oluşmayacak şekilde yavaşça karıştırınız.

Yumurta sarısında topaklanmayı önlemek için yumurtaya aşağıda belirtilen miktarlarda tuz veya şeker ekleyiniz.

• her 1 fincan (250 mL) yumurta için 2 mL tuz

• her 1 fincan (250 mL) yumurta için 15 mL şeker

Yumurtanın dondurulduğu kap biraz geniş olmalıdır. Donmuş yumurta nispeten az yer kaplar, eridiğinde yeniden genişler Pişmiş yumurtanın dondurulması tavsiye edilmez. Kolay stok için yumurtaları küp şeklinde kaplarda dondurunuz ve plastik kaplara alınız
Pişmiş yumurtanın dondurulması tavsiye edilmez. Yumurtanın beyaz kısmı kauçuk şeklinde kalabilir

YUMURTA YEMEKLERİ İPUÇLARI
• Mikrodalga yemekleri için kaliteli kaplar seçiniz. Yuvarlak kaplar yumurta için en ideal kaplardır.
• Yumurtayı orta ısıda pişiriniz. Yumurtayı yüksek ateşte pişirmek veya düşük ısıda uzun zaman pişirmek, yumurtanın sertleşmesine sebep olur.
• Yumurtalar gözenekli yapıya sahiptirler ve buzdolabında ağır kokan yemeklerden uzakta tutulmalıdırlar. Karton kutuları onları bu tür kokulardan korumak için ideal bir araçtır.
• Yumurtayı kırıp suda veya yağda pişirmek için mümkün olduğunca en tazesini kullanın

 Linkler

www.yumurtaureticileri.org.tr Yumurta Üreticileri Derneği
www.tarim.gov.tr Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
www.sagliklitavuk.org Sağlıklı Tavuk Bilgi Platformu
www.kkgm.gov.trTarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü
www.tse.org.tr Türk Standardları Enstitüsü
www.turkak.org.tr  Türk Akreditasyon Kurumu
www.kosgeb.gov.tr  Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
www.kalder.org Türkiye Kalite Derneği KALDER

NOT:

Yumurtanın sarısı en yenilebilir, lezzetli kısmı olmasına rağmen yukarıda belirtildiği gibi kolesterol içermektedir. (Bir yumurta sarısında 213 mg kolesterol bulunur. Yumurta beyazında kolesterol ve yağ yoktur. )( Ancak yumurtanın kolesterolü yükseltici etkisi kırmızı etten daha düşüktür. )

Yumurta akı proteinlerinin form oluşturucu özelliği vardır.

http://www.droetker.com.tr/denememutfagi_video_1_detay.php?act=Y2F0PTI0