HİPERTANSİYON  (Yüksek Tansiyon) Nedir?

 

Kan dolaşımının sağlanması için bir basınç gereklidir. Bu basıncın normalden fazla olmasına hipertansiyon denir. Hipertansiyon için kullanılan diğer bir isim ise, YÜKSEK TANSİYON'dur. Kan basıncı ölçülürken 2 kan basıncı değerine bakılır

• Büyük tansiyon (sistolik kan basıncı)
• Küçük tansiyon (diyastolik kan basıncı)
• Kalbin kasılması sırasında ölçülen kan basıncı, büyük tansiyon, kalbin gevşemesi esnasında ölçülen kan basıncı ise küçük tansiyondur. Hem büyük tansiyon hem de küçük tansiyonun normalden fazla olması HİPERTANSİYON'dur.  

 

HİPERTANSİYONUN ÖNEMİ !

 

Hipertansiyon çok yaygın bir hastalıktır. Hipertansiyon, kalıcı sakatlık ve ölüm nedeni olan toplumsal bir sorundur.

Hastaların azımsanmayacak bir kısmının kan basıncı yüksekliğinin farkında olmaması, hipertansiyonun önemini artırmaktadır.

Hipertansiyon, değişik böbrek, kalp, damar hastalıklarına, felçlere ve görme kaybına yol açabilir.

 

HİPERTANSİYONUN TANIMI VE SINIFLANDIRMASI

 

Ülke, zaman veya araştırmacıya göre değişiklik göstermektedir.

Genel olarak, sistolik kan basıncının (büyük tansiyon) 14cm Hg (140 mm Hg) ve diyastolik

kan basıncının (küçük tansiyon) 9 cm Hg'dan (90 mm Hg) yüksek olması hipertansiyon olarak kabul edilir.

 

TANSİYON ÖLÇÜMÜ

Pratikte, kan basıncı ölçümü için sfigmomanometre ve steteskopa ihtiyaç vardır. Steteskop olmadan, sadece palpasyonla da kan basıncı ölçülebilir ama palpasyonla sadece sistolik kan basıncı (büyük tansiyon) ölçülebilir.

 

BELİRTİLER

 

Hipertansiyonun başlıca belirtileri baş ağrısı, çarpıntı, nefes darlığı, yorgunluk, burun kanaması, yol yürüme ve merdiven çıkmada zorlanma, bazen çok sık idrara çıkma, gece uyurken uykudan kalkıp idrar yapma ve bacaklarda şişliktir. Kan basıncının çok yükseldiği durumlarda, çift görme, dilde peltekleşme, yüzde veya vücutta karıncalanma olabilir. Bu belirtilerin hiçbirisi hipertansiyona özgü değildir, başka hastalıklarda da izlenebilir. Ancak hastaların önemli bir kısmında hiçbir belirti yoktur. Bu hastalarda hipertansiyon tanısı, sadece kan basıncı ölçümü ile mümkündür. Bu nedenle hipertansif olmasa bile tüm hastalar, yılda en az 1-2 kez kan basıncını ölçtürmelidir.

 

NEDENLERİ

 

Hipertansiyonun nedeni, % 90-95 hastada bilinmemektedir (primer hipertansiyon, esansiyel hipertansiyon) yani bilinen bir hastalığa bağlı değildir. Yüzde 5-10 hastada ise hipertansiyon başka bir hastalığa bağlıdır (sekonder hipertansiyon). Hipertansiyona yol açan hastalıkların önemli kısmı böbrek kaynaklıdır. Endokrin (hormonal) sebepler ise önemli diğer bir grubu oluşturmaktadır. Bu hastalıkların önemli bir kısmının tedavi edilebilir nitelikte olması, hastalıkların tedavisi ile de hipertansiyonun kalıcı tedavisinin mümkün olması her hastanın sekonder hipertansiyon açısından değerlendirilmesini zorunlu kılmaktadır. Tuzdan kaçınmalı !

 

HİPERTANSİYONUN VÜCUDA VERDİĞİ ZARARLAR

 

 Hipertansiyon bu organları etkileyerek kalıcı sakatlıklara ve ölümlere yol açabilir.
 Hipertansiyonun vücuda verdiği başlıca zararlar, aşağıda özetlenmiştir:

    1. Kalp yetmezliği, kalp büyümesi, kalbi besleyen damarlarda daralma (koroner arter darlığı), kalbi besleyen damarlarda tıkanma (kalp krizi)

    2. Beyin kanaması, felç, beyin damarlarında daralma ve tıkanma

    3. Böbrek yetmezliği, böbrek fonksiyonlarında bozulma

    4. Görme azalması ve körlük

    5. Büyük atardamarlarda genişleme, bu genişlemelerin yırtılması, bu damarlarda tıkanma. Bunların sonucu, kangren veya ani kanamalara bağlı ölüm gelişir.

 

SİGARA KESİNLİKLE BIRAKILMALIDIR

 

Her sigara, kan basıncını anlamlı derecede yükseltir.

Sigara, antihipertansif tedavi ile sağlanan kardiyovasküler risk korunmasını da azaltır. Sigara ayrıca koroner arter hastalığı, inme (felç), subaraknoid kanama (beyin kanaması), kanser, ani ölüm ve akciğer hastalığı riskini arttırır.

Sigaranın bırakılmasının kan basıncının düşürülmesine uzun sürede net bir etkisi yoktur ancak sigara diğer kardiyovasküler riskleri de etkiler.

 

GEBELİKTE HİPERTANSİYON

 

Önceden varolan kronik hipertansiyon ya da gebeliğe bağlı olarak gelişen hipertansiyonda preeklampsi ve eklampsi gelişme riski tüm gebelik boyunca devam eder. Bu yüzden gebelik boyunca tansiyonun düzenli olarak takibi çok önemlidir.

Preeklampsi ileri aşamalara gelene kadar hiç bir belirti vermeyebilir.

Erken dönemde yakalandığında tedavisi mümkün olan, geç dönemde ise anne adayı ve/veya bebeğin hayatına malolabilen ciddi bir hastalıktır.

Hiçbir şikayetiniz olmasa bile düzenli olarak antenatal kontrollere gitmeniz bu yüzden çok önemlidir.

Özellikle gebeliğin son altı haftası preeklampsinin en sık görüldüğü dönem olduğundan bu dönemde doğuma kadar haftalık kontrollerin düzenli olarak sürdürülmesi çok büyük önem taşır.

 

TANI NASIL KONUR?

 

Tanıyı  koymak çoğu durumda kolaydır. Rutin kontrollerin birinde hipertansiyon ve albüminüri (idrarda normalden fazla albümin görülmesi) preeklampsi tanısını koymak için yeterlidir.

 

Gebelik esnasında tansiyonun 140/90mm Hg (civa) ya da üzerinde olması ve en az dört saat aralıkla yapılan ikinci ölçümde ve sonraki ölçümlerde yüksekliğin devam etmesi durumunda tansiyon yüksekliğinden bahsedilir.

 

EGZERSİZİN TIBBI YARARLARI

 

Tıbben egzersizde bazı sakatlıkların Egzersizle sağlık arasında bir ilişki kurma gereği makine çağında yaşayış tarzımızdaki değişikliklerden doğmuştur. İnsanlar makinaları kullandıkça günlük hayatlarında daha az kassal iş yapar hale gelmişler ve boş zamanlarında kassal aktiviteyi daha az arar olmuşlardır.

Egzersizin tıbbi yararları

Hastalıkların meydana gelmesini önlemek veya oluşmasını geciktirmekte yararlanılır.

 

Kilolara dikkat

Vücut ağırlığı ve kan basıncı arasında da doğru orantılı ilişki bulunmaktadır.

Şişman bireylerin kan basınçlarının normal bireylere göre daha yüksek olduğu ve daha sık olarak hipertansiyon ortaya çıktığı görülmektedir.

Bu bireyler kilo kaybetmeye başladıkları zaman kan basınçlarının normal düzeye düştüğü saptanmıştır.

Orta yaşlı erkekler arasında normal ve normalin %15 altında ağırlığa sahip olanlarda, hipertansiyon sıklığı %14-22 arasında iken, normalin %15 üstünde ve daha şişman olanlarda %35-47 arasında değiştiği gözlenmiştir.

1.1-3.5 gr. üzerinde tuz alımı sodyum-potasyum dengesini bozar, kan basıncını yükseltir.

 

Yüksek tansiyon ve şeker hastalığı

 

 Yüksek tansiyon şeker hastalarında, şeker hastalığı olmayanlara oranla iki kat sık görülür. Erişkin tip şeker hastalığı olanlarda yüksek tansiyonu açıklamak için bir çok varsayım ortaya atılmıştır. Şişmanlık her iki hastalıkta da görülür. Şeker hastalarında tansiyonun kontrol altında tutulması böbrekteki örselenmeyi yavaşlatır ve hastalığın gidişini düzeltir.

 

TANSİYONU ÖLEMEDE ALTIN KURALLAR

1- İdeal kilonuzu koruyun. Bu sebeple dengeli ve yeterli beslenmek esastır. Fazla kilonuz varsa mutlaka zayıflamalısınız.

2- Fiziksel olarak daha hareketli olun. Bol bol yürüyün. Düzenli spor yapın. Asla hareketsiz ve hantal olmayın.

3- Sigara içmeyin. İçiyorsanız mutlaka bırakın.

4- Alkolden uzak durun. Alkole asla prim vermeyin.

5- Tuz ve Sodyumu az besinlerle beslenin.

6- Strese prim vermeyin, sakin olun.

7- Huzurlu ve mutlu bir ortamda yaşamaya gayret edin.

8- Düzenli sağlık kontrolleri yaptırın.

 

İLAÇSIZ TEDAVİ

 

İlaçsız tedavi yani yaşam düzeninin değiştirilmesi, kan basıncı yüksekliğini kontrol etmenin yanısıra hipertansiyonunun önlenmesinde de yararlıdır. Hastalar, ilaçsız tedaviyi kesinlikle ihmal etmemelidir.

 

-Hastanın ideal kiloya getirilmesi
-Fiziksel aktivitenin artırılması
-Sigaranın terkedilmesi
-Aşırı alkolün önlenmesi
-Diyette potasyum desteği
-Diyetle doymuğ yağ ve kolesterol      alımının  azaltılması gerekir.

 

Sağlıklı Günler

 

*Derlemedir.