POLEN ALERJİSİ

BAHAR MEVSİMİNDE DOĞAYA SALINAN POLENLER, ALERJİK BÜNYESİ OLANLARI TEHDİT EDİYOR. POLENLER, HASSAS BÜNYEYE SAHİP İNSANLARDA SAMAN NEZLESİNE VE ASTIMA YOL AÇABİLİYOR.

Bahar aylarında en çok görülen alerjilerden bir tanesi de polen alerjisidir. Özellikle son yıllarda gündeme gelen küresel ısınma, polen alerjisinin ve buna bağlı hastalıkların da artacağını bize gösteriyor. Çünkü dünya ısısı arttıkça, bitkilerin polen zamanı uzuyor ve daha yoğun polen veriyor atmosfere bu dönemde. Polenler, bitkilerin üremesini sağlayan küçük taneciklerdir. Bunlar halk arasında çiçek tozu olarak bilinirler ve bunların iki türü vardır. Bir tanesi böcekler ve arılar tarafından bitkiye taşınan büyük polenlerdir ki bunların sağlığımız açısından önemli bir sakıncası yoktur. Buna karşın, gözle görülemeyecek kadar küçük olan ve rüzgarın etkisiyle çok uzak mesafelere kadar taşınabilen polenler ise insan sağlığını yakından etkiler. Polenlerin en çok bulunduğu mevsim ülkeden ülkeye değişir, çünkü bu, o ülkenin bitki örtüsüne göre farklıdır. Ama Türkiye şartlarında polenlerin en yoğun olduğu aylar nisan, mayıs ve haziran aylarıdır. Ülkemiz bitki örtüsü bakımından çok zengin bir ülkedir. Sayısız bitki vardır ülkemizde ama alerjik hastalıklar bakımından en çok etkisi olan polenler, birtakım çayırlara çimenlere ait polenleri ile hububat polenleri ve bölgeye göre değişmek üzere birtakım ağaçların polenleridir.

Polenlerin yaptığı hastalıkların başında saman nezlesi diye bilinen hastalık gelir. Bu burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hapşırma ve bazı insanlarda gözlerde kaşınma, sulanma, kızarma, kulak kaşıntısı gibi şikayetlere sebep olabilir. Kişinin sağlığını doğrudan doğruya çok ciddi şekilde etkilemese de, devamlı burnu aktığı ve burnu tıkandığı için kişiyi sosyal yaşamda zor durumda bırakır. Geceleri kişinin uyumasını zorlaştırabilen, uykusunun sağlıksız olmasına yol açan, sabahları yataktan yorgun ve halsiz kalkmasına yol açabilen bir hastalıktır. Polenler, bir de astım denen bir hastalığa da yol açarlar. Polenlere bağlı astım ise özellikle bahar mevsiminde daha çok görülür. Bu hastalık da öksürük, hırıltı, nefes darlığıyla kendisini ortaya koyan bir hastalıktır.

YAŞAM ALIŞKANLIKLARINDA YAPILACAK OLAN BAZI DEĞİŞİKLİKLERLE POLEN ALLERJİSİNİN YOL AÇTIĞI OLUMSUZ TABLODAN KORUNMAK MÜMKÜN.

Polenlere karşı insanların kişisel olarak yapabilecekleri pek fazla bir şey yoktur. Çünkü bunlar soluduğumuz havada bulunan bir takım taneciklerdir. Ama polenlerden daha az etkilenmek için yapılabilecek şeylerin başında, polenlerin yoğun olduğu zamanlarda sokağa çıkmamak, özellikle polenlerin yoğun olduğu ortamlardan uzak kalmak önemlidir. Gelişmiş ülkelerde, hava durumu raporlarında hava durumu bildirilirken, hangi bitkilerin polen mevsimi olduğu da belirtilir. Ve insanlar buna göre kendileri önlem alabilirler. Çünkü polenler sıcak, kuru ve rüzgarlı havada atmosferde daha çok bulunur. Yine sabahın erken saatlerinde, atmosferde bulunan polen sayısı fazladır. Kişilerin polen zamanı bunlara dikkat etmesi çok önemli. Ayrıca polen zamanı açık havada efor yapmak da daha fazla polene maruz kalmayı beraberinde getireceği için böyle dönemlerde kişinin efor yapması ve spor yapmasına kısıtlama getirmesi gerekir. Polen alerjisi olanların dışarıda bulundukları dönemlerde, mümkünse araçlarında polen filtresi olan klimalar kullanmaları yararlıdır. Aynı şekilde evlerde de polen filtresi olan klimaların kullanılması eve giren polen sayısının azalması bakımından çok önemlidir. Çünkü bahar mevsiminde pencereler açık olduğu için oda havasına karışan polen miktarları oldukça fazla olabilir. Bir de dışarıda bulunan insanların eve geldikten sonra kıyafetlerini başka bir odada çıkarmaları ve mümkünse duş almaları çok yerinde olur. Çünkü insanların vücutlarına, elbiselerine yapışan polenler aynı zamanda saçlarına ve vücutlarına da yapışabilir. Bunların bir duş alınarak akıtılması, gece çıkacak birçok problemi önlemek bakımından oldukça yararlıdır. Polen alerjisi olan kişilerin, polen zamanı şikayetleri arttığı dönemlerde kullanmaları gereken birtakım ilaçlar vardır. Bunlar saman nezlesi olanlarda daha çok burun akıntısını, hapşırmayı, akıntıyı azaltan ilaçlardır. Astımlılarda ise nefes darlığı krizlerini önleyen ilaçlar olduğu gibi şikayeti olan hastalarda, yani öksürük, hırıltı, nefes darlığı olanlarda da nefes açıcı ilaçlar ve başka kortizon türü ilaçların kullanılması gerekebilir.

POLEN ALERJİSİNİN KESİN BİR TEDAVİSİ YOK. GÜNÜMÜZDE ALERJİNİN NEDEN OLDUĞU ŞİKAYETLERİN TEKRARLAMASINI VEYA HAFİFLEMESİNİ ÖNLEMEYE YÖNELİK TEDAVİLER UYGULANIYOR. BUNLARDAN EN ETKİLİ YÖNTEM İSE AŞI TEDAVİSİ.

Polen alerjisinin kalıcı tedavisi için bugün için elimizde olan tek tedavi yöntemi aşı tedavisi veya tıp dilindeki ismiyle immünoterapidir. Bu tedavi yönteminin prensibi, kişinin duyarlı olduğu polenlerin bir deri testiyle belirlendikten sonra, bu polenlerin çok düşük miktarlardan başlayarak kişinin vücuduna verilmesidir. Bu tedavi, klasik olarak bir iğne şeklinde deri altına verilir ama son yıllarda ağızdan kullanılan damla şeklindeki aşılar da giderek yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Duyarlı olan insana bu polenlerin küçük miktarlardan başlayıp giderek artan dozlarda da verilmesi sonucunda, o kişinin vücudunda, bu polene karşı savunma mekanizmaları harekete geçer. Belli bir süre sonra, bir- bir buçuk yıllık tedaviden sonra, kişi artık o polenlerle karşılaşsa bile o şekilde abartılı tepkiler vermemeye başlamaktadır. Bugün için polen alerjisinin elimizde bulunan en etkili ve kalıcı tedavisi aşı, yani immünoterapidir. Aşı tedavisi önce haftada bir yapılan enjeksiyonlarla başlıyor. Kişinin duyarlılığına göre bu enjeksiyonlar aşağı yukarı 6 ay devam ettikten sonra, daha sonra 15 günde bir, 3 haftada bir, ayda bir şeklinde yapılıyor. Tedavi süresi genel olarak kişinin duyarlılığının azalmasına göre 3 ile 5 sene arasında değişmektedir.

*PROF. DR. AHMET RASİM KÜÇÜKUSTA