Hukuk Devleti, Sosyal Devlet

ve

Demokratik Devlet Kavramları

 

 

Yüce halkımızın ezici çoğunlukla kabul ettiği ve yine bir 12 Eylül (2010) günü revize edilen anayasamızın 2. maddesi şöyle der: 

"Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devletidir."

Anayasa'nın 4. maddesi de, içinde yukarıdaki ikinci maddenin de bulunduğu ilk üç maddenin değiştirilemeyeceğini ve hatta değiştirilmesinin teklif dahi edilemeyeceğini belirtir.

"Bu maddeler devletin yapısını, temelini belirleyen maddelerdir. Bu maddeleri değiştirdiğiniz zaman devletin temel yapısını değiştirmiş olursunuz. Daha açık bir ifadeyle yeni bir devlet oluşturursunuz. O zaman da anayasayı baştan aşağıya yeniden yazmanız gerekir, çünkü artık Türkiye Cumhuriyeti değil başka bir devlettir söz konusu olan. Elbette devletler değişmez değildir. Ama her devlet kendisini koruyacak bazı önlemler alır. Bu önlemler askeri olabileceği gibi ekonomik, kültürel olabileceği gibi hukuki karakter taşıyabilir. Dolayısıyla eğer Türkiye Cumhuriyeti tarih sahnesinde var olmaya devam edecekse demokratik, laik, sosyal bir hukuk devleti olarak var olmaya devam edecektir. Diyelim ki "laik" kelimesini bu cümleden çıkardık. O zaman artık Türkiye Cumhuriyeti de olmayacaktır."

 

 

HUKUK DEVLETİ

***- Devletin tüm işlem ve eylemlerinin hukuk kurallarına bağlı olduğu, vatandaşların hukuki güvenlik içinde bulunduğu devlet Hukuk Devletidir. Unsurları:

- Yürütmenin işlemlerinin yargı denetimine tabii olması

- Yasama işlemlerinin yargısal denetimi

- Kanuni hakim güvencesi

- Cezai sorumluluk

- Hukukun genel ilkelerine bağlılık 

SOSYAL DEVLET

***- Ekonomik, sosyal, kültürel bakımdan, vatandaşın insanca yaşayabilmesi için gerekli olan tedbirleri alan, sosyal barış ve sosyal adaleti sağlamak amacıyla sosyal ve ekonomik hayata müdahaleyi gerekli gören devlet Sosyal Devlettir.

- Sosyal devlet ilkesi, devlet açısından çok ağır bir ilke olduğu için, bu ilkeye anayasamızın 65. maddesiyle sınırlama getirilmiştir. Bu sınırlamaya göre devlet, sosyal ve ekonomik alanlardaki görevlerini, mali kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirir.

Unsurları:

- Herkese insana yakışır asgari bir hayat düzeyi sağlamaya yönelik tedbir alma
- Vergide adaleti sağlama
- Kamulaştırma ve devletleştirme
- Planlama
- Sosyal haklar

LAİK DEVLET

- Laik devlet, din işleri ile devlet işlerinin birbirinden ayrıldığı, devletin bütün dinlere eşit mesafede olduğu devlet şeklidir. 

Unsurları:

- Resmi bir devlet dininin bulunmaması
- Devletin, bütün dinlerin mensuplarına eşit davranması
- Din kurumları ile devlet kurumlarının ayrılmış olması
- Devlet yönetiminin din kurallarından etkilenmemesi
- Kamusal alanlar haricindeki yerlerde vatandaşlarının inançlarını özgürce yaşaması 

DEMOKRATİK DEVLET

Demokratik devlet, ülkedeki farklı görüşlerin serbestçe temsil edildiği, halkın yönetimde söz sahibi olduğu devlet biçimidir.

Unsurları:

- Yönetenlerin genel oya dayanan serbest seçimlerle oluşması 
- Siyasal partiler arasında eşit şartlarla yürütülen iktidar yarışması
- Vatandaşların temel haklarının tanınması ve güvence altına alınması

 

 

Cumhuriyetimizin Temel Nitelikleri Nelerdir Özet Bilgi

Maddeler Halinde Cumhuriyetimizin Temel Nitelikleri

1-Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir
2-Milli birlik ve beraberlik
3-İnsan haklarına bağlılık
4-Milli devlet olmak, Türk milliyetçiliğine bağlı olmak
5-Atatürk ilke ve inkılâplarına bağlılık
6- Devletin Ülkesi ve Milletiyle Bölünmezliği; Resmi Dil Türkçe, Başkent Ankara’dır
7-Laiklik
8-Demokratik sosyal hukuk devleti
9-Kuvvetler ayrılığı

Cumhuriyetimizin Temel Niteliklerinin Açıklaması

1-Egemenlik Kayıtsız Şartsız Milletindir: Toplumda üstün emretme gücünün tek kaynağı ve tek sahibi milletin kendisidir. Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir. Türk Milleti, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organları eliyle kullanır. Egemenliğin kullanılması, hiçbir surette hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamaz. Hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasadan almayan bir Devlet yetkisi kullanamaz.

2-Milli Birlik ve Beraberlik: Millî birlik ve beraberlik, milletçe birliği, bir arada yaşamayı ve bütünlüğü belirtir. Millî birlik ve beraberlik, bir arada yaşayan millet fertlerini, birbirine sımsıkı bağlar. Milletçe birlik, milleti oluşturan unsurlarda birlik, beraberlik ve bütünlük demektir.

3-İnsan Haklarına Bağlılık: Türkiye Cumhuriyeti, 1928 yılında yapılan Silâhsızlanma Konferansına katıldıktan sonra 18 Temmuz 1932’de Milletler Cemiyeti’nin, 1945’de Birleşmiş Milletlerin bir üyesi olmuştur. 1948’de İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’ne katılmış ve bu bildiride belirtilmiş olan insan hakları ve temel özgürlükleri kabul etmiştir. Bu tarihten sonra 1975 Helsinki Nihaî Senedi’ne imza atarak, AGİK’e ve devamı olan Paris şartına katılarak dünyadaki pek çok milletlerarası kuruluşlara ortak olmaya devam etmektedir.

4-Milli Devlet Olmak, Türk Milliyetçiliğine Bağlı Olmak:Osmanlı Devleti’nin iyice gücünü kaybedip çökmeye başladığı dönemlerde, Türk milliyetçiliği güç kazanmış, Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasında da en büyük etken olmuştur. Atatürk, bu konuda, “Biz doğrudan doğruya milliyetperveriz ve Türk milliyetçisiyiz; Cumhuriyetimizin dayanağı Türk topluluğudur. Bu topluluğun fertleri ne kadar Türk kültürü ile dolu olursa, o topluluğa dayanan Cumhuriyet de o kadar kuvvetli olur” demek suretiyle Türk milliyetçiliğinin ne derece önemli olduğuna dikkati çekmiştir.

5-Atatürk İlke ve İnkılâplarına Bağlılık: Çağdaş ve uygar bir ülke olmamızın temelini oluşturan Atatürk ilke ve inkılaplarına olan bağlılık duygumuz her zaman üst seviyede olmalıdır. Atatürk ilkelerinin tamamı iyi incelenip tam manasıyla anlaşıldığında Türk devletinin varlığı, milletin mutluluğu ve modern bir ülke olma konusuyla yakından ilgili oldukları açıkça görülecektir. Atatürk’ün yaptığı inkılapları iyi anlamak ve yenilik hareketlerini benimseyerek lazım gelen çalışmaları günümüzde de yapmak bizlerinde büyük görevleri arasındadır.

6-Devletin Ülkesi ve Milletiyle Bölünmezliği; Resmi Dil Türkçe, Başkent Ankara’dır: Türk Cumhuriyeti’nin kesinlikle tartışılamayacak, temel nitelikleridir. Bu niteliklerin birlik ve beraberlik, millî dayanışma ile birlikte düşünülmesi gerekir. Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Resmî Dil Türkçe, Başkent Ankara’dır.

7-Laiklik: Devlet yönetimine dinî kural ve görüşlerin karıştırılmaması yanında, toplumda din ve vicdan özgürlüğünün sağlanması, din ve mezhepleri ne olursa olsun yurttaşlara eşit davranılması, devletin resmî bir dininin bulunmayışı, eğitimin lâik, akılcı ve çağdaş esaslara göre düzenlenmesi bu ilkenin başlıca unsurlarını oluşturur. Lâiklik dinsizlik, din düşmanlığı, dine baskı, dine saygısızlık değildir.

8-Demokratik Sosyal Hukuk Devleti: Cumhuriyetin bu temel nitelikleri de, çağdaş ve uygar devlet olmanın kesin gerekleridir. demokratik ve sosyal bir hukuk devleti olmak, bir yandan kişi hürriyeti ve güvenliğini esas alırken diğer yandan da bireyleri idarenin eylem ve işlemlerine karşı korumayı amaçlayan bir düzenlemedir.

9-Kuvvetler Ayrılığı: Kuvvetler ayrılığı; Devlet organları arasında üstünlük sıralaması anlamına gelmeyip, belli Devlet yetkilerinin kullanılmasından ibaret ve bununla sınırlı medeni bir iş bölümü ve iş birliğinden ibarettir. Bu ilke de çağdaş devlet yapısı için son derece önemlidir.

 

*Alıntıdır