BİZ UTANMIYOR MUYUZ?
Atatürk hakkında
Roma'da evimizde idik. Radyo dinliyorduk. Kara haberleri öğrenince ne hale geldiğimizi
bilemezsiniz. Kalbimizden vurulmuş gibi olduk. Gazetelerin verdiği bilgi yasımızı tümüyle
artırdı. "Çocuklarım siz kalınız, ben gidip Büyük Ata'nın kaybı karşısındaki elem ve
üzüntülerimi ona kendi huzurunda belirtmek istiyorum." dedim. İstanbul'a bu amaçla tamamen
özel olarak geldim. Eğer gelmeseydim bu sonsuzluğa göçen büyük insanın önünde ağlamasaydım, bu sonsuz ayrılığa katlanamazdım. Ona saygı görevimi yapabilmek için İstanbul'a geldim.
Gelir gelmez saraya gittim. Büyük arkadaşımın tabutu önünde durdum, eğildim, ağladım. Acım
Türk Milleti'nin acısı kadar büyüktür. Sevdiğim Türk Milleti'ne baş sağlığı dileğimin
sunulmasına aracılığınızı dilerim.
Emanullah HAN-Eski Afgan Kralı
"Büyük Atatürk'ün kaybından dolayı üzüntümüz o derece derin ve sonsuzdur ki bunu anlatamam.
Çünkü Atatürk, yalnız Türkiye'nin değil, bütün Doğu'nun Atasıydı. Büyük yasınıza Afgan Kralı
ve hükümeti olduğu gibi bütün Afgan Milleti'de candan katılıyor. Bu içten acımızın bir
belirtisi olarak Türk bayrağının yası devam ettiği sürece, Afgan Bayrağı'da yarıya
çekilecektir. Bütün yabancı ülkelerdeki temsilciliklerine talimat verilmiştir.
Altes Veli Han-Afgan Kralının Amcası
"O büyük insan yalnız Türkiye için değil, bütün doğu milletleri için de en büyük önderdi."
Emanullah HAN-Afgan Kralı
O, kişisel kazanç ve ün peşinde koşan basit bir diktatör değil, gelecek kuşaklar için sağlam
temeller atmağa uğraşan bir kahramandı.
Prof. Walter L. WRIHT Jr.
"Bütün dünya 10 Kasım'da, biz Almanların da dostluk ve saygı ile bağlı olduğumuz bir insanın
hayatını ve eserlerini takdirle anmaktadır. Atatürk bir asker olarak, amansız ve hatta bazı
anlarında ümitsiz gözüken bir mücadeleden muzaffer çıkmış ve sonra da devlet sorumluluğunu
üzerine almıştır. 29 Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'nin ilânı, onun diplomatik dehâsının
bir eseridir. Türk devletinin demokratik gelişmesini engelleyen, mâziden kalma bazı gelenek,
örf ve âdetlerin değiştirilmesi veya kaldırılması gerekiyordu. O cesurâne ve azimkârane
ideallere sahipti, yılmak bilmeyen bir yaratıcılıkla eserlerini gerçekleştirmeğe başladı....
Atatürk, Almanlarla geleneksel, yürekten ve karşılıklı güvene dayanan ilişkiler kurmuş ve
sürdürmüştür.
Ludwig ERHARD-(Batı Alman C. Başkanı)
Atatürk Türkiye'yi tek düşmanı kalmaksızın bırakmıştır. Bu zamanımızın hiçbir devlet
şefinin başaramadığıdır.
Alman Völkischer Beobachter Gazetesi
Türkiye'nin kendisine hudutsuz bir minnet duyduğu Büyük Kurtarıcı Atatürk'ün hayatı,
Almanya'da olduğu kadar iyi, hiçbir yerde ne anlaşılacak, ne de takdir edilebilecektir. Zira
Almanya aynı yoldan geçmiştir. Türkiye'ye kabul ettirilen barış anlaşması, topraklarının
hayati kısımlarını kendisinden koparıp alıyordu. Millî Kahraman Atatürk, memleketini
kurtarmayı ve millî bir geleceğin temellerini atmayı başardı. Memleketini görüşmelerle ve
Cenevre metotlarıyla kurtaramayacağına inanarak mücadele yolunu seçti. Bunda yalnız çelik
bir irade ve kuvvet başarısı olabilirdi. Memleket içindeki eseri, daha az hayranlığa lâyık
değildir. Almanya, ATATÜRK’ÜN eserine ve mücadelesine hayrandır. Onda, tarihi eseri,
özgürlüğü seven bütün milletler için bir sembol olarak kalacak kudretli bir kişilik
görmektedir.
Berlin, Alman Ajansı
Istırap çeken dünyada barış ve esenliği yeniden kurmak ve insanlığın yalnız maddi değil,
manevi gelişmesini sağlamak isteyenler Atatürk'ün iman verici ve yön göstericiliğinden örnek
ve kuvvet alsınlar.
Profesör Herbert MELZIG-Alman Tarihçisi
Bugün Kemal Atatürk, yarattığı eserlerle bakıp pek haklı olarak kendisine başarıya ermiş bir
kimse gözüyle bakabilir. Çünkü Atatürk, her şeyden üstün olarak, Türk Milleti'ne şimdiye
kadar erişmediği bir mutluluk getirmiştir.
Carel Sautman-Alman Gazetesi
Mustafa Kemal Bey, sorumluluk yüklenmekten korkmayan doğuştan bir şef idi. 25 Nisan sabahı
19. Tümeniyle kendiliğinden düşmana saldırmaya karar verdi. O'nu kıyıya sürdü ve üç ay
boyunca kendisine yapılan çetin saldırılara inatçı ve sarsılmaz bir karşı koymada bulundu.
O'nun azmine tam olarak güvenebilirim.
Liman Von SANDERS-Alman Generali
Kendisinin tarihi büyüklüğü, eseri olan yeni Türkiye'ye bakılarak bu günden ölçülebilir.
Çelik gibi azim ve gayreti, uzağı gören akıl ve hikmetle birleşmiş olan bu gerçek halk
önderi ve devlet adamı; Anadolu dağlarının en uzak ve ıssız köşesindeki köylere bile başka
bir ruh aşılamıştır.
Alman, İllustrierte Dergisi
Onda büyük bir asker, dahi bir devlet adamı ve tarihsel kişiliğe sahip bir kişi
kaybedilmiştir.
(Hitler, İnönü'ye Mesajı)
Eğer bugünkü Türkiye, dünya savaşından sonraki Avrupa'nın herhangi bir memleketinde daha
fazla ileri gitmişse, bunun en büyük sebebini yeni Cumhuriyetin Başkanı'nın dehasında
aramalıdır.
Hans FROEMBGEN-Alman Yazarı
Atatürk, yeni Türkiye'nin yaratıcısı olduğu kadar ulusunun eğiticisi ve yetiştiricisi
olmuştur. Atatürk, kişiliğinin kuvvetiyle milletleri içten ve dıştan değiştiren savaş
şefleri arasında özel bir yer tutacaktır. O, yeni Türkiye'nin yaratıcısı ve kurucusu
olmuştur. Yakın doğunun şimdiki çehresini bu adam tespit etti
Alman, Germania Gazetesi
Şark, tarihin Kemâl Atatürk tarafından yazılmış olan yeni bir sahifesini açmıştır. Avrupa
tarih kitapları vaktiyle (Barbar) Türklerin Altay Dağları'nın yüksek ovalarından şarka,
garba nasıl akın ederek milletleri ve kültürleri tahrip eylediklerini hikâye eder. İncil'de
ve Ortaçağ literatüründe Türkler, (Gogve Magog) diye fevkâlade ve korkunç hayâletler olarak
tasvir edilmiştir. Onlar uyuşturucu medeniyetin buzları içinde bir ateştiler ve Türk korkusu
hâlâ bugün bile dünyanın yarısının uzuvlarında yaşamaktadır. Şimdi modern ilim, milâttan
evvel tarihin binlerce yıllık perdesini açarak, batmış milletlerin kaybolmuş izlerini
keşfetmektedir. Bu arada birdenbire Türk ırkını da tarihin aydınlıkları içinde görüyoruz ve
onun şark ile garb arasında nasıl bir köprü kurmuş ve nasıl devletler ve kültürel yaratmış
olduğunu anlıyoruz. Avrupa’nın birçok âlimleri bunu reddediyorlar. Fakat, Atatürk'ün hayatı
ve Türk Milleti'nin yeniden uyanış ve kalkınış, Türk Milleti'nin ruhunun ilk evini henüz
yirminci asırda kurmuş olmadığı kanaatini gösteriyor. Kemâl Atatürk ile yüzlerce asrın
derinliğinden kahraman bir ruh aydınlığa yükseliyor ve bu ruh, dünyanın esarete düşmüş
kısımlarındaki milletlere hürriyet ve kurtuluş yolunu gösteriyor. O'nun hüviyeti, Nil
sahillerinden eski Çin denizlerine kadar uzanan bir efsane olmuştur. Bununla beraber O gene
milletinin ortasındadır. Olgun ve kemâle ermiş zekâsıyla, münevver ve ebedi gençliğin
yorulmak bilmez kudret ve ciddiyetine mahzar olan, O, kendi milleti ve beşeriyet âlemi için
beslediği muhabbetle, bir dâhinin neler yarattığına dair, cihana fevkâlâde heyecanlı bir
sahne seyrettirmektedir.
Profesör Herbert MELZIG-Alman Tarihçisi
Bir yenilginin uçurumuna düştüğü halde, ilkin neticesiz sanılan İstiklâl Mücadelesini yapan
Türk Milleti, önünde saygıyla eğilmeden bu satırlara son veremez. Zafer neşesiyle kendinden
geçmiş bir diplomasinin kararını "hayır" diyerek yırtmak ve yüzlerine fırlatmak örneğini biz
Almanlar, Türklere borçluyuz.
Alman Askeri Dergisi Vissen Und Vehr
Mustafa Kemâl, hırpalanmış, silahı elinden alınmış olan milletle el ele vererek tarihe yeni
bir devir açmak için mücadeleye atıldı ve mücadelesinde, ruh kudretinin dünya yüzündeki
bütün silahlardan üstün olduğunu ispat etti.
Profesör Herbert MELZIG-Alman Tarihçisi
Mustafa Kemâl'i yüksek kumandanların çoğuna üstün kılan nitelik, ölümü küçümsemek ve
yiğitlik göstermek bakımından askerlerine en büyük örnek olmasıdır.
Profesör Herbert MELZIG-Alman Tarihçisi
Esarete mahkûm edilmiş bir istiklâl hakkını kuvvetle kazanmış, idam fermanını yırtıp
düşmanlarının suratına fırlatmış adamdır.
Alman Basını
"Atatürk, istiklâl hissini taşıyan bütün milletler için, ölmez bir semboldür."
Alman Basını
Kemal Atatürk'ün ölümünün 25. Yıldönümünü anma törenine katılabilmekten şeref duymaktayım.
Atatürk bu yüzyılın büyük insanlarından birinin tarihi başarılarını, Türk halkına ilham
veren liderliğini, modern dünyanın ileri görüşlü anlayışını ve bir askeri lider olarak
kudret ve yüksek cesaretini hatırlatmaktadır. Çöküntü halinde bulunan bir imparatorluktan
özgür Türkiye'nin doğması, yeni Türkiye'nin özgürlük ve bağımsızlığını şerefli bir şekilde
ilân ve o zamandan beri koruması, Atatürk'ün Türk halkının işidir. Şüphesiz ki, Türkiye'de
giriştiği derin ve geniş inkılâplar kadar bir kitlenin kendisine olan güvenini daha başarı
ile gösteren bir örnek yoktur.
John F. KENNEDY-(A.B.D. Başkanı, 10 Kasım 1963)
Benim üzüntüm iki türlüdür; önce böyle büyük bir adamın kaybından dolayı bütün dünya gibi
üzgünüm. İkinci üzüntüm ise, bu adamla tanışmak hususundaki şiddetli arzumun gerçekleşmesine artık imkân kalmamış olmasıdır.
Franklin ROOSEVELT-(A.B.D. Başkanı, 10 Kasım 1963)
Asker-devlet adamı, çağımızın en büyük liderlerinden biri idi. Kendisi, Türkiye'nin,
dünyanın en ileri memleketleri arasında hakkettiği yeri almasını sağlamıştır. Keza O,
Türklere, bir milletin büyüklüğünün temel taşını teşkil eden, kendine güvenme ve dayanma
duygusunu vermiştir. Ben, Atatürk'ün sadık arkadaşlarından biri olmakla büyük bir iftihar
duyuyorum.
General Mc ARTHUR
"Kemâl hakkında almış olduğum malûmat çok tazedir. Bu husustaki bilgilerimi kendisini çok
iyi tanıyan birisinden temin ettim. Sosyalist Sovyet Cumhuriyetleri Birliği Hükümeti'nin
tanınması hakkında Sovyet Rusya Hariciye Nâzırı Litvinof ile görüşürken kendisine onun
fikrince bütün Avrupa'nın en kıymetli ve en ziyade dikkate değer devlet adamının kim
olduğunu sordum. Bana verdiği cevapta: Avrupa'nın en kıymetli devlet adamının bugün
Avrupa'da yaşamadığını, bunun Türkiye Cumhur reisi Mustafa Kemâl olduğunu söyledi." Franklin
D. Roozwelt'in bu sözlerine karşı, Disraeli'nin İngiltere'yi idare ettiği zamandan beri,
Avrupa'da o ırktan gelmiş bütün devlet adamları içinde en maharetlisi olan Litvinof
tarafından söylenmiş olan bu mütalaânın çok kıymetli olduğunu beyan ettim.
Roosevelt(Franklen D.) 1928-Birleşik Amerika Başkanı
"Geceleyin yüz kişilik akşam sofrası, Avrupa'nın büyük başkentlerinde verilmekte olan
benzeri şölenlerden hiç de farksızdı. Yalnız Türkiye Cumhuriyeti'nin verdiği şölen
sofrasında kullanılan İkinci Mahmut çağından kalma (1808-1839) som altın tabak ve takımlar,
bu şöleni Avrupa’dakilerden daha debdebeli yapıyordu. Mustafa Kemal hazretleri her şeyden
önce tam anlamıyla savaşçı bir komutan, metin, geniş simalı, derin ve mütekasif düşünceli,
sert ve canlı sözlü bir zattır. Ancak bu gece tam anlamıyla ince ve nazik bir devlet adamı,
aynı çağda mükemmel bir devlet başkanı idi. Her elçi kendilerinden aynı ölçüler içinde
iltifat görürler."
General Charles Sherrill-Birleşik Amerika'nın eski Ankara Büyük Elçisi
Unutmamalıdır ki Kemâl, Dumlupınar'da parlak bir strateji kabiliyeti göstermiş ve düşmandan
çok azlık olan Türk kuvvetlerinden gereğince yararlanmayı bilmiştir. Dünya üzerinde istilâ
orduları, Yunanlıların uğradıkları büyük bozgun gibi bir yenilgiyle pek az
karşılaşmışlardır.
Charles H. SHERRILL-Eski Amerikan Elçisi
Lozan'ı o kazandı; son iki yüz yılda ihtiyar Asya'nın Avrupa'ya kazandırdığı ilk zafer.
New York Times
Dünya sahnesinden tarihin en dikkatli, çekici adamlarından biri geçti.
Chicago Tribune
Savaş sonrası döneminin en yetenekli liderlerinden biri.
New York Times
İnsanı teslim alıcı gözlerinde fevkâlade önderlik kuvveti vardır. Kalın kaşları sakin
durmaz. Yüksek, entelektüel zirvelere kalkar ve şayanı hayret derecede geniş alnında derin
çizgiler oyacak bir şekilde çatılır. Derisi açık renkli ve güneşten yanmıştır. Esmer
değildir. Saçı sarımtırak kahve renklidir. Ağzının temiz kesilmiş hatları ve çenesi
kararlarının kesinliğini gösterir. O, tetiktir, hazır cevaptır, dikkati çekecek kadar
zekidir.
Gladys Baker-Amerikalı Gazeteci
Atatürk'ün ölümünden dolayı Amerika Hükümeti pek çok üzgündür. Bu kayıp, yalnız Türk
Milleti'ne ve sınırların inhisar etmemiştir. Yayıldığı yerler çok geniştir.
Kordel HALL-Birleşik Amerika Dışişleri Bakanı
Cihanı hayran bırakan bu Türk, Türklerin göğsünü Türk olduklarından, tarihlerinden ve
dillerinden dolayı bir daha kabartmıştır ve Türkiye'nin geleceği için, geçmiş yüzyılların
toplayabildiğinden daha fazla bir kudret toplamıştır.
General C.H. SHERRILL-Eski Amerika Elçisi
Mustafa Kemâl, başarılarının çoğunu tükenmek bilmeyen sabrı sayesinde elde etmiştir.
Charles H. SHERRILL-Eski Amerika Elçisi
Ülkesine bağlılığı, kendisine bütün dünyanın saygısını kazandıran Atatürk.
F.D. ROOSEVELT-A.B.D. Cumhurbaşkanı
Atatürk'ün birçok insanların başarmaya maddeten muktedir olamadıkları işleri başarmada
gösterdiği azim ve cesarete ve ortaya koyduğu esere bütün Amerika hayrandır.
Amerika Basını
Atatürk, yüzyılımızın en seçkin simasıdır. Filozofların çeşitli metafizik anlamlar vermiş ve
şairlerin en güzel ve en yüksek sözlerle tasvir etmiş oldukları ideale, O, realist sesi ile
can vermiştir. O, sözleri uygulamaya çevirmiştir ve büyük uygulamanın dili kendisindedir.
Demokratia Gazetesi
Bütün Türk Milleti yastadır. Çünkü yeni Türkiye'nin yaratıcısı olan eşsiz şefini
kaybetmiştir. Atatürk, pek kısa zamanda memleketinin çehresini tamamen değiştirmiş, eski
Türkiye'den modern bir devlet çıkarmıştır. Türk Milleti kendisine maddi ve manevî refahına
borçludur. Arnavut Milleti, bu büyük ve acı kayıptan dolayı Türk Milleti'nin duyduğu acıya
katılmaktadır.
Stipsi Gazetesi
Eşsiz inkilâplarla Gazi'den milletine geçen büyük irade kuvveti uzun yıllar süregelecek bir
gelişme ve olgunluğu birkaç yıl içinde gerçekleştirmiştir. Ve anlaşılmıştır ki Gazi'nin
kendisine olan inancına, Türk Milleti Lâyıktır.
Nobert Von BİSCHOFF
Büyük düşüncelerin adamı.... bir devlet mimarıydı.
Neue Freie Presse, Viyana
Atatürk'ün hareketlerinden asabi oldukları belli olmuyor. Hareketlerinde ademi ittirad ve
âhenksizlik gösterenler asâbidir. Halbuki, Atatürk'ün hareketi kesin, belli ve bilinçlidir.
Her hareketini bilerek yapıyor. Kendisiyle konuştuktan sonra, "Sâdi"nin bir beytini
hatırladım. Bunu bir Türk dostumdan işitmiştin, size söyleyeyim: "Bir şeyi bilen ve
bildiğini bilen kimse, şerefinin atını evrenin kubbesi üzerinde sıçratabilir." Şunu göz
önünde tutmak gerekir. Ben her şeyden önce dış biçim adamıyım. Böyle olmasaydım, heykelci
olmazdım. Binaenaleyh intibaımı bu bakımdan söyleyeceğim. Çünkü yalnız biçimdir ki bana,
karşımdaki insanın özüne işlemek imkânını verir. Doğaldır ki hareket bütünler. Diyebilirim
ki Atatürk biçim ve hareketine göre, olağanüstü bir insan, fakat bu olağanüstünlük,
Nietsche'nin ki gibi değildir. Nietcshe hasta idi. Atatürk öyle bir insandır ki, hayalî
değildir. İstediğini bilir, bildiğini yapar, yapamayacağı bir şeyi de istemez.
Avusturyalı Heykelci KRIPPEL
Atatürk'ün ölümü, yalnız Türkiye için değil, bütün dünya için de derinliği ölçülemez bir
kayıptır.
Belçika'nın eski Ankara B. Elçisi
Atatürk, şecaat ve kabiliyetin en büyük semboliydi. O, yirminci asrın en büyük gerçeğini
yaratan adamdır.
Kopenhag-Nasyonal Tidende
Ankara'da bulunduğum zaman Güneş'e bakar, fakat bu Güneş'i ufukta değil, Çankaya'da
görürdüm. Samimiyetle diyebilirdim ki, hakiki Güneş, Çankaya'daki Güneş'ti. Atatürk'ün acı
kaybı dünya için büyük bir kayıptır. O'nun yüksek dehâ ve azimkâr karakterine karşı büyük
bir hayranlık besleyen Belçika Kralı, bu duygularını eylemde de göstermek için beni, Büyük
Ölü'nün cenaze töreninde bulunmaya memur etti. Bütün Belçikalılar, yasınıza içtenlikte
katılıyorlar. Mebussan Meclisi'nde Atatürk'ün anasını anmak için yapılan gösteri bunun bir
delilidir.
De RAYMOND-Belçika'nın Eski Ankara Elçisi
Mustafa Kemal, memleketi için her şeyin kaybolmuş göründüğü bir zamanda olağanüstü bir
kalkınma gerçekleştirmiştir.
Henri LİEBRECHT
Türkiye'nin uluslararası ünü, prestij ve otoritesi durmaksızın yükselmiştir. Milletine bu
kadar az zamanda bu ölçüde hizmet edebilen tek devlet adamı Atatürk'tür.
Libre Belgique Gazetesi
Reformcu ihtirasını millî toprağa hasretmiş lider.
Camille Huysmans-Belçika Milli Meclisi Başkanı
Savaş sonrası Avrupa'sının en dikkati çekici simalarından biri kayboluyor. Büyük Asker,
cesaretli ıslahatçı ve müstesna devlet adamı "Atatürk" adını haklı olarak taşımış olan adam
artık yaşayanlar arasında değildir. Yeni Türkiye'nin tarihi son onbeş yıl içinde, O'nun
adına ayrılmaz bir surette bağlıdır. O, Osmanlı imparatorluğu'nun en tehlikeli anlarından
birinde politik sahnede gözükerek memleketin enerjisini canlandırmayı ve millî gelecek için
iman ilham etmeyi başarmıştır. O anda devletin var olması söz konusuydu ve Türk Milleti
yenilmişti, ümitsizlik içinde bulunuyordu. Görevi kolay değildi. Uzun ve çetin bir savaştan
sonra, Türk topraklarının üçte ikisi yabancı askerler tarafından işgal edilmişti ve kendisi
iki cephede savunmaya mecbur bulunuyordu: Dışta düşmanla, içte Sultan'la... Atatürk, verdiği
örnekle hepsi kendi fikirlerine bağlı genç ve enerjik devlet adamı, asker, yönetici ve
bilgin yaratmıştır. Dost ve komşu Türk Milleti'nin bu kayba cesaretle katlanmasını ve
rahmetlinin arkadaşlarının da, milletlerin hissiyatında bu büyüklükte dâhi bir devlet
adamının ve büyük ıslahatçının kaybından sonra meydana gelmesi normal olan zorlukları
yenmelerini dileriz.
B. PAVLOF-Ankara Orta Elçisi
Hiçbir memleket, Yeni Türkiye'nin Ata'sı tarafından başarılan yenilik kadar çabuk ve o kadar
derin bir yenileşme görmemiştir. O, her tarafta dâhi bir asker, müstesna bir ıslahatçı ve
yurdun kurtarıcısı olarak bilinmektedir. Bu derecede insanlar, yüzyıllar içinde yalnız bir
defa görülür. Şimdiki Türkiye'nin tarihi bu müstesna devlet adamının tarihidir.
Bulgar Dness Gazetesi
Atatürk'ün büyük, şan ve şerefle dolu ismi Ankara kayalarının üzerinde, unutulmaz günlerin
bir anısı olarak silinmez kalıyor. Burada bu toprak üzerinde, bizim yanı başımızda çok büyük
ve çok kudretli bir adam, bizim çağdaşımız olarak yaşamıştır. Düşman ordularının istilâsını,
bir yıldırım darbesi gibi defetmek, barış anlaşmalarını bir kılıç darbesiyle yok etmek,
Halife'nin yüzyıllık taht ve tacını bir yumruk darbesiyle ortadan kaldırmak, memleketi ıslâh
etmek ve sonra ümitsiz hale düşmüş olan bir milletin millî ihtirasını uyandırmak, modern ve
uygar bir devlet yaratmak... İşte gözlerimizin önünde cereyan eden ve büyük bir kısmı
itibariyle Kemâl Atatürk'ün şahsi eseri olan mucizeler bunlardır. Buna dayanarak, Gladston
gibi, şunları söylemekte haklıyız: "Dünya, bu derece müstesna olan bu adamın ölümünden sonra
artık eskisi kadar enteresan değildir." İşte milletinin Ata'sı, kılıç, fikir, kalp ve irade
adamı olan Atatürk budur. Milletinin bu büyük evlâdı, aynı zamanda yirminci yüzyılın da
büyük bir yurttaşıdır.
KOJUHOF
Osmanlı İmparatorluğu'nun vücudu merhametsiz bir surette kesmekte olan cerrahların bıçağını
çekip alan Mustafa Kemâl olmuştur. Milli enerjiyi harekete getirdi ve milletin iradesini
canlandırdı. Yoldan çıkmış olan ve karşı koymaya gücü yetmeyen hükümet merkezini terk ederek milletin hayati kuvvetlerini aramak ve daha sonra Sakarya'da yenecek olan silâhı sağlamak üzere Anadolu'ya geldi. Bununla beraber, silâh zaferiyle yetinmiyordu. Türkiye'yi kurtarmak, hattâ büyük ve zengin etmek, onun kültür düzeyini yükseltmek istiyordu. Bütün milleti için kahramanlığının ve insan erdemlerinin sembolü olan O, diğerlerinden daha az müthiş olmayan bir mücadeleye başladı. Millî ve sosyal inkılâp savaşı... İşte onbeş yıldır devam eden ve en büyük başarılarla taçlanan inkılâp bu inkılâp idi.
MECKAROF
Büyük ölünün önünde eğilmeye ve yüksek bir kumandan, eşsiz bir inkılâpçı ve devlet adamı
olarak tanıdığım Büyük Şef'inize son saygı görevimizi yapmaya gidiyoruz. Atatürk'ün vakitsiz
ölümü, dünyanın her tarafında olduğu gibi, Bulgaristan'da da büyük üzüntü uyandırmıştır. Hiç
şüphe yoktur ki, O'nun hayata gözlerini yummasıyla insanlık, yeri kolay kolay
doldurulamayacak büyük bir adam kaybetmiştir.
General DASKALOV
"Atatürk'ün şahsında, yeni Türkiye'ye ruh veren bir adam kaybolmuştur. Bu derece yüksek
yaratılışta bir adama sahip olduklarından dolayı Türklere gıpta ediyoruz. Çünkü biz de
bugün, Mustafa Kemâl'in dünya sahnesinde göründüğü zamandaki Türkiye'nin vaziyetine benzer
bir mevkiide bulunmaktayız. Atatürk Türkiye'yi İngiliz parlâmentarizm modeli üzerinden bir
devlet yapmış ve memleketine kuvvetli bir sanayi yaratmıştır. Özetle, Atatürk modern
Türkiye'nin yaratıcısıdır. Türkiye, Müslümanlık âleminde bir mucize manzarası arz
etmektedir. Türkler ilelebet Atatürk'e minnettar kalacaktır."
Ceska Slova Gazetesi
Atatürk, arkasında geleceğinden korkmayan kuvvetli bir millî devlet bırakmıştır.
Çekoslovak, Bohemia Gazetesi
Mustafa Kemâl yeni Türkiye'nin kalbidir. Eski, yıpranmış bir toplumdan yepyeni, güçlü bir
millet yaratmış, eşsiz kişiliğiyle kendini herkese saydırmış, enerjisiyle herkesi kendine
inandırmıştır.
Ma Shao-Cheng-Çinli Yazar
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemâl Atatürk'ün ölümünün 25. Yıldönümü
münasebetiyle, ülkem ve milletin adına, ülkesini özgürlük ve demokrasiye kavuşturmak uğrunda
mücadele ederek başarı kazanan Büyük Türk Önderi hakkındaki engin duygularımı ve
hayranlığımı iletmek isterim. Atatürk'ün hayatı ve eseri sadece Türkiye için değil, fakat
dünyanın bütün özgür milletleri için bir ilham kaynağı olmakta devam edecektir.
Chang Kay ŞEK
"Biz Çinliler, hepimiz bu yasa katılıyoruz. Zira büyük bir milletin, çok sevilen Büyük
Ata'sının ölümü, yalnız Türkiye için değil, aynı zamanda bizim kıtamızda ve bütün dünyada
büyük bir boşluk bırakmaktadır."
Çin Basını
"Atatürk, bütün Asya kıtasının Ata'sıdır."
Çin Basını
"Atatürk, ömrünün en mükemmel çağında ve işbaşında iken ölmüştür. Fakat O'nun hayatındaki
eseri, tarihte kahramanlığın çift destanı olarak yaşayacaktır. Eserini O, bir savaşçı ve bir
de devlet adamı olarak meydana getirmiştir. Kılıç sayesinde iktidar mevkiini kuranların bir
çoğundan tamamıyla farklı olarak O, zaferi kazandıktan sonra kılıcını çekmiştir. Atatürk'ün
askerlik eserini iyice anlayabilmek, lâzımdır: Yıkılmış bir devlet, bozguna uğramış bir
ordu, bitkin ve umutsuz bir millet! Buna rağmen Atatürk, karşısına çıkarılan bütün orduları
ezdikten sonra, Lozan'da 1923 Haziran'ında yenilmişlere millî Türkiye Devleti'ni dikte
etmiştir. Atatürk, hudutlarını çizmiş olduğu Türkiye'nin O'na öncekinden daha büyük görevler
yükleyeceğini kavramıştı. O, arkasında batılılaşma modern bir devlet bırakmıştır. Şapka
giymek, Arap harflerini atıp bizzat öğretmenliğini yaptığı yeni Türk harflerini kabul etmek
gibi tamamıyla zevahirden sanılan yenilikler, Türklerde ezelden beri var olan savaşçı ruhu
bugün de yaşamakta olmasına rağmen, kurulan yeni devlet barış politikasının en sağlam
dayanağı olmuştur. Atatürk, Montrö ve Hatay sorunlarını çözmüş, memleket içinde enerjik bir
surette ıslahat yapmış, endüstri ve demiryolları kurmuştur.
Berlinske Tidence Gazetesi Almanya
"Türkiye'nin Şefi Atatürk, bütün devletlerin hiç beklemedikleri bir şeyi gerçekleştirmiş ve
hasta adam diye anılan Türkiye'den güçlü kuvvetli bir memleket yaratmıştır."
Social Demokraten Gazetesi
Atatürk'süz Türkiye, büyük bir devlet olamazdı.
Finlandiya Basını
Atatürk, olağanüstü nitelikte bir devlet adamı, savaş sonrası dünya tarihinin en önemli
simalarından biri idi. Atatürk olmasa idi, yeni Türkiye var olamazdı.
Fin. Hufvud Stadbladet Gazetesi
Büyük Atatürk'ün ölümü Finlandiya'da derin ve genel bir üzüntü uyandırdı. Türk inkılâbını
büyük bir ilgi ile izleyen Finlandiyalılar, aynı soydan bir kardeş millet sıfatıyla büyük
Türk Milleti'nin büyük acısına katılırlar.
Onnı TALAS-Finlandiya Heyeti Başkanı
Atatürk iyi kalpli, insan bir adam, Türk Milleti O'nun kişiliğinde kendini buluyor.
İnsanlığın bütün belirtileri O'nda kendini hemen gösteriyor.
Fransız Gazetesi Noelle
"Eğer savaşı kazanmış ve daha da kazanacaksa, O, barışı da yapacaktır. Sözüme inanın ve
sizlere önceden haber vereyim ki, O bunu iyi yapacak, herkesin düşündüğünden daha ek...siz
ve şimdiye kadar kimsenin ulaşamadığı bir başarı ile yapacak."
Claude FARERE-Fransız Yazarı
Atatürk'ün kendine özgü dehasının asıl belirdiği nokta, milletinin canlılık ve çalışmalarını
tehlike geçtikten sonra da görmesi, yapıcılık, zevkini devam ettirmesi ve bu yeni görevlerin
her birine, karşı konulmaz bir çekicilik verilebilmesidir. Bunun mantıkla açıklanmasına
imkan yoktur; bu O'nun şahsi sırrıdır.
Fransız Gazetesi Maurice Pernot
"Eski Osmanlı imparatorluğu bir hayal gibi ortadan silinirken, millî bir Türk Devletinin
kuruluşu, bu çağın en şaşırtıcı başarılarından birisidir. Mustafa Kemâl, yüce bir eser
ortaya koymuştur. Türk milliyetçiliğinin zaferi bütün Asya'da meyvesini vermiş ve
Kemalizm'in parlak başarısı bütün sömürgeler için bir örnek olmuştur.
Maurice BAUMANT-Fransız Profesörü
Çok büyük bir adamdı... bir siyasi dahiydi.
Excelsior Gazetesi
Bir gün bana dedi ki, çok güçlü ülkelere bağlı küçük milletler vardır. Gelecek,
birincilerden çok bu milletlere aittir. Bu cümleler aklıma yerleşti. Çünkü bunlar, ölümünün
öncesinde, Yakın Doğu'nun en bilinçli, en uyanık, en güvenilir adamı olarak beliren
Atatürk'ün üstün başarılarla dolu yaşamının derin anlamını göstermektedir.
Bir Fransız Gazeteci
Hayatını memleketinin şanlı canlanmasına hasretmiş olan ateşli vatansever ve büyük devlet
adamının kaybolduğu şu anda Türkiye'nin yasına derin bir hisle iştirak etmekteyim. Kan
dökülerek ve barışçı yollardan tahakkuk eden bu görevi Türk Milletine samimi dostluk bağları
ile bağlı milletlerine geçecektir. Bugün Türkiye Cumhuriyeti'nin mâruz kaldığı bu kaybı
Fransız Milleti en derin teessürleri ile hissetmektedir.
Alber LEBRUN-Fransa Cumhurbaşkanı
Kemâl Atatürk, idealist bir adamdır. Ortaya mesut eserler koymuş olmasının sebebi, büyük
prensipler tutarak, ihtiraslarına sınır çizmesini bilmiş olmasıdır.
Şarl De Şambron-Fransız Diplomatı
Dünyanın, çağdaş, en büyük kişilerinden biri.
Le Jour-Echo de Paris
Atatürk'ün yurt kurtarıcısı olduğunu, milletlerin en vefalısı olan Türkler asla
unutmayacaklardır.
Fransız Gazetesi Noell Roger
Karşımdaki bu büyük adamda, keşfettiğim bu büyük meçhulde maharet ve karakter o kadar iyi
işlenmişti ki, sözlerinde hiçbir şüphe aranmazdı.
Claude Farrer-Fransız Yazarı
Yüzyıllardan beri müstebitlerin boyunduruğu altında uyuklayan yaşlı Türkiye, O'nun
çabalarıyla uyandı ve gözleri inkılâpların ışığıyla kamaştı.
Jean Laubespin-Fransız Gazetecisi
Bugünün Türkleri, yüzyıllar önce Avrupa’yı titreten canlı millet durumuna erişmiştir. Ve bu
akşam o büyük ölünün başında bekleyen Türkiye, güçlü ve dipdiri Türkiye'dir.
Pierre Dominique-Fransız Gazetecisi
Asırları aşan adam!...
Fransa, Paris Basını
Ani olarak, fosfor olarak ışıldayan ve yine birdenbire kendi içine dönen garip bakışları
vardı. Kuvvetli kişiliği, her şeyi kavrayışındaki süratle, el hareketleriyle kendini belli
ediyor. Çok berrak olan sesi tartışması sırasında çelik gibi çınlıyordu. Mustafa Kemal
gerçekten genç, temiz, candan inanmış, milletini yönetmek için yaratılmış bir insandır.
Mme. B.G. Gualis-Fransız Gazetecisi
Akıllı ve barışçı yöntemlerle gerçekleştirdiği eseri halkların tarihinde izlerini
bırakacaktır.
Albert LEBRUN-Fransız Cumhurbaşkanı
Mevcut rütbelerin hepsini kaldırdığı bir memlekette, bu adam, bütün rütbeleri, kazanmıştır.
O memlekete, bulabilecek en şerefli isim O'na verilmiştir.
Mercel Sauvage-Fransız Gazetecisi
Kemalizm hızlı gelişme yolunu keşfetti ve ispat etti ki, yalnız bir kuşakta disiplinli bir
eğitim ile halkçı büyük bir uygarlık geliştirebilir. Bu, insanlığa denenmiş bir felsefe
örneği olarak sunulabilir. Kemalizm yüzyıllara sığabilecek işleri on yılda tamamladı.
Gerrad Tongas-Fransız Yazarı
Atatürk öldü. Barış kubbesinin Doğu sütunu yıkıldı. Artık evrende barışı kimse garanti
edemez. Nitekim Avrupalı devlet adamları; O'nun 1930'da yaptığı uyarı ve tavsiyeleri
dinlememiş ve dünyayı 1939 yılında ikinci büyük savaş felâketinin içine sürüklemişlerdir.
SANERWIN-Fransız Gazetesi
Çelik mavisi gözlerini, tabiatın güzel aydınlığına yummuş olan, tabiatın ne kadar üstünde
bir adamdı.
Paris-Flgaro
Kemâl Atatürk, gençlik günlerimde benim kahramanımdı. Biz o zamanlar kendi bağımsızlık
hareketimizle uğraşıyorduk. Ben ve arkadaşlarım tutuklanmıştık. Kemâl Paşa'nın Türkiye'yi
yabancı egemenlik ve nüfusundan kurtarmak için giriştiği çaba ve mücadeleyi hapishanede
izliyorduk. Büyük zaferin haberini hapishanede duyduğumuz zaman buna nasıl sevinip, nasıl
kutladığımızı unutamam. Sonraları onun inkılâplarını okuduk. O zaman bizlerin bu
inkılapların bir tekini bile değerlendirmesi imkânsızdı. Kemâl Paşa'nın giriştiği bu çabayı
takdirle karşıladım. O'nun dinamizmi, yılmak ve yorulmak bilmezliği insanda büyük bir etki
yaratıyordu. Çok istediğim halde onu ziyaret etme fırsatını bulamadım. Bunun için çok
üzgünüm. O, Doğu'da modern çağın yapıcılarından biridir. O'nun en büyük hayranları arasında
bulunmaya devam ediyorum.
Pandit J. NEHRU-Hindistan Başbakanı
Savaşın, yarattığı, saygıdeğer kişiler arasında ve savaş sonrası Avrupa'da etken olan güçler
arası dengede, Kemâl Atatürk hepsinden daha çok yapıcı ve yaratıcı olmuştur. Askerlikteki
büyük başarısı ülkesini yabancı işgalinden kurtardı. Bir sürü yenilgi ve boyun eğmeden
sonra, yorulmak bilmez ve becerikli diplomasisi Türkiye'ye, Avrupa'da hatırı sayılır
milletler arasında yer kazanmak başarısını sağladı. Aynı zamanda ona her türlü aşağılanma ve
tehdidi aşmak, Türkiye'nin de sadece haraca bağlı ve ikinci sınıf bir devlet olmasını
engellemeyi sağladı."
Bir Hintli Lider
"Diğer diktatörlerin ya da liderlerin aksine Kemâl Atatürk siyasal ve sosyal görüşlerini
Türklere ya da kendisiyle ilişkiye geçenlere zorlamadı. En büyük isteği, reform taslaklarını
halkıyla tartışmaktı; çünkü inandırarak reforma inanıyordu ve Türkleri görüşlerinin sağlıklı
olduğuna inandırmaya çalıştı. Kemâl Atatürk, övünmeyi ve tehdidi sevmiyordu."
Palestine Post
Çağımızda, uzak görüşlü, cesur, siyasî, sosyal ve ekonomik reformlarla Türkiye'yi, bugünkü
modern Cumhuriyet haline getiren Kemâl Atatürk'tür. Aynı zamanda bugün Türkiye'nin Avrupa
Ortak Pazarına girebilecek düzeye gelmesini sağlayan modern ekonominin temelini hazırlayan
da yine O'dur. Atatürk, kişiliğiyle, sorumluluk duygusu ve medeni cesaretiyle örnek
olmuştur. Bu meziyetlerin, vatandaşlarınızın birçoğunda da var olduğunu gözlemiş
bulunuyorum. Atatürk ve arkadaşları, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan bugüne kadar elde
ettiği itibarın temelini atmışlardır. Kemâl Atatürk'ün dediği gibi, Türk Milleti, durmadan
ve korkmadan uygarlık yolunda ilerlemeye hazır ve kararlıdır. Ben de ilerlemenin ekonomik
kuvvet ve zenginlik alanında da aynen gözlendiğini eklemek isterim.
Joseph LUNS-Hollanda Dışişleri Bakanı
General Mustafa Kemâl'in Atatürk adı ile adlandırılması, kendisinin Osmanlı
İmparatorluğu'nun Birinci Dünya Savaşı'nı kaybetmesinden sonra, Türk Devleti'nin onurunu
kurtarmak amacıyla atılmış olduğu cüretkâr savaştan sonra, yeni Türkiye'nin kalkınmasının
Ata'sı olduğunu gösterir. Yirminci yüzyıl tarihinin Atatürk'ün şahsına önem verilmesi kadar
doğal bir şey olamaz, zira Atatürk milletinin yenilgisini zafere, çöküşünü yükselmeye,
gerilemesini ilerlemeye çevirmek yolunda yurt görevinin kendilerine yükletmiş olduğu
ödevleri yerine getirmek için, durumu memleketleri lehine çevirmeye hazır bulunan cesur
subayların canlı bir örneğidir. Modern Türkiye'nin doğulu olmaktan fazla batılaşmasına
kararlı bulunması her ne kadar Atatürk'ün iş programının en belirli niteliğini meydana
getiriyorsa da memleketini yüzyılın gerekleriyle bağdaşacak siyasal bir düzene kavuşturmak,
ekonomik, sosyal ve kültürel yönlerden kalkındırmak uğrunda Atatürk'ün sarf etmiş olduğu
çabaların değeri inkâr kabul etmez bir gerçektir.
Abdülsselâm ARİF - IRAK Cumhurbaşkanı
Atatürk bir çocuk bırakmadı, lâkin kendisine daima (Sen babamsın, hayatımın sebebisin,
velinimetimsin, senin adın gönüllerimizde daima sevgi ve takdis ile yaşayacaktır.) diyecek
bir büyük millet bırakmıştır.
Irak-Elâlem Elarabi'den
Şaşırtıcı ve çekici bir kişi. Asker olarak büyük, fakat devlet adamı olarak daha büyük.
Japon Times, Tokyo
Yüzyıldan beri Küçük Asya'nın çıkardığı en büyük lider.
The Japan Chronicle, Kobe
Cumhuriyetin kuruluşundan beri Türkiye'nin dış ve iç politikasının özelliğini oluşturan
alışkanlıkları yıkan gerçekçilik, onun orijinal dehasının ürünüydü (...) Atatürk'ün ölümü
sırasında Türk dış politikasının ana amacı, Yakın Doğu'da, Balkanlar'da ve Batı Asya'da
barış ve istikrarı korumak, bu bölge milletleri arasındaki anlayışı pekiştirmekti. Bu amaç
onları, Avrupa'nın parçalanmak tehlikesi içinde bulunduğu "ideolojik" cepheler" in birine
veya diğerine katılmaya zorlamaktan kurtaracaktır.
Japon Basını
Modern Türkiye'nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün ölüm yıldönümü
münasebetiyle Cumhuriyet gazetesi aracılığıyla insanlığın bu büyük liderlerine derin
saygılarımı sunar ve Türk Milletine en içten selâmlarıma gönderirim. Japonya'da Atatürk,
Birinci Dünya Savaşı sonrası felâketlerinden Türkiye'yi kurtararak büyük zafere ulaştıran
kahraman ve Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkıntılarından yeni Türkiye Cumhuriyeti'ni yaratan
büyük bir devlet adamı olarak, çok iyi tanınmaktadır. Bilhassa Atatürk'ün Türk Dil
İnkılâplarının gerçekleştirilmesini sağlamak yolundaki gayretlerine karşı büyük bir
hayranlık duymaktayız.
Masatoshi Gündüz İKEDA - Sonradan Türk Olan Japon Matematikçi
Kemal Atatürk'ün ölümünün 25. yıldönümü olan 10 Kasım günü Türkiye Cumhuriyeti, kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı'nın manevi huzurunda saygı duruşunda bulunacaktır. Bu münasebetle Kanada hükümeti adına Türk Milleti'ne, bu büyük devlet adamının anısı önünde saygıyla eğildiğimizi bildirir, Türkiye Cumhuriyeti'nin geleceği için başarı dileklerimizi sunarım.
Lester B. PEARSON
"Büyük adamlar, kuşaklarının başındadır. Türk Milleti'nin başındaki büyük ve dahi Atatürk,
politika ve savaş alanlarında yılmayan büyük ve yurtsever bir insandı. O'nun çevresinde
toplanan kahraman Mehmetçiklerle, parçalanmış olan memleketi birleştirdi ve ümitle yaşayan
millete mucizeleriyle zaferler kazandırdı. Kahraman Atatürk, milletlerin kurtuluşlarına
kendilerini adamış olan kurtarıcıların ve onları ıslah eden kişiler ve milliyetçi adamların
bir sembolü olarak daima yaşayacaktır. Türk Milleti, Büyük Ata'yı saygı ile anarken, Türkiye
dostu memleketlerde O'nun ismini anlayış ve takdirle, daima kahraman ve fedakâr Ata olarak
anacaklardır.
KEREMA(10 Kasım 1963)-Lübnan Başbakanı
Kelimenin tam anlamıyla bir yapıcı ve yaratıcı olan Atatürk, dünya haritasında memleketine
yepyeni bir sınır çizmiş, onu yaşatmak için gereken kaynakları bulmuş, savunma için
silâhlandırmış, ona ayrıca bir dil ile bir de alfabe sağlamıştır. Bütün bunları 1923'ten
1938'e kadar, son derece başarıyla yapmıştır. Memleketi yabancı ihtiraslarına karşı
sağlamlaştırmıştır. O yabancılar ki savaştan galip çıkmışlar ve her istediklerini
yaptırabilecek bir kuvvete sahip bulunmuşlardır. İşte Boğaziçi kıyılarında bir saray
odasında gözlerini hayata ebediyen kapayan bu rehber, tarihin her devresi için insanlığın
bir mucizesidir.
Loryan Gazetesi(Beyrut - 1938)
Bütün dünyayı baştanbaşa sarsan bu büyük ölünün hayatını tasvire imkân yoktur. Atatürk,
dünyanın çok nâdir yetiştirdiği dahilerdendir. O, bütün bir tarihin seyrini değiştirmiştir.
Dünyanın en şerefli diktatörü önünde saygı ile eğilir ve eşsiz bir acıya uğrayan Türk
Milleti'ne derin başsağlığı dileklerimizi sunarız.
Ennehar Gazetesi(Beyrut - 1938)
Sultanları kovan, orduları tarumar eden, Çanakkale kahramanı, Sakarya'nın yaratıcısı Mustafa
Kemal öldü. Türkiye'yi yoktan vareden, onu, en kuvvetli devletler düzeyine çıkartan; vatanı
kölelikten özgürlüğe, horlanmaktan şerefe ...üren Atatürk öldü. Zulmün en büyük düşmanı,
ebedi Kemalizm rejiminin ilâhı öldü. Adı anılınca önünde her kahredici başın eğildiği Gazi
öldü. Kalplerimiz bu büyük acı karşısında titriyor.
Ebabil Gazetesi(Beyrut - 1938)
Atatürk'ün ölümü, yalnız Türk Milleti için değil, benzerlerine çok muhtaç olan bütün doğu
milletleri için de en büyük kayıptır.
(Beyrut - El Ehram)
Dünyanın çok nadir yetiştirdiği dahilerdendir. Dünya tarihinin gidişini değiştirmiştir
(An Nahar, Beyrut)
Budapeşte, 20 (a,a) - Macar ajansı tebliğ ediyor:
Başvekil İmredi, Atatürk'ün cenaze törenini yapılacağı 21 Kasım Pazartesi gününü
Macaristan'ın millî yas günü sayarak bütün memlekette resmi binalara siyah bayraklar
çekilmesini emretmiştir. Harbiye Nazırı ve Budapeşte Belediye Reisi de, askeri binalar ve
belediye binaları için aynı kararı almışlar ve Belediye Reisi ayrıca, halkı da siyah bayrak
çekmeye dâvet etmiştir.
Namzetti Ujsang Gazetesi(Budapeşte-1938)
Modern devlet adamları arasında, yeni Türkiye'nin şefi yüksek bir yer tutmaktadır. Görevi
Türk tarihinde en nazik olanlardan biri idi ve bunu şayanı hayret bir şekilde başarmaya
muvaffak oldu. Bu hayret verici başarı, mücadelerle çelikleşmiş olan karakter ve sarsılmaz
iradesi sayesinde mümkün olmuştur. Ölümü, Türkiye'nin sarsılması demek olmayacak, zira bütün genç nesil, şefi tarafından çizilen yolu iman ve şevkle takip etmektedir.
Ujmagyar Gazetesi(Budapeşte-1938)
Yüzyılımızda, "olmayacak hiçbir şey yoktur" şeklindeki tarihi gerçeği ispatlayan ilk adam
olmuştur.
(Eski Ujsag. Macar.)
Çağının, belki de tüm tarihin en olağanüstü kişilerinden biri
(Egyptian Gazete, Kahire.)
"Türkiye'yi kulluktan kurtaran, istilacılara karşı saldırma ateşi yakan, savaş alanlarında
ona başbuğluk edip kurtuluş kıyısına çıkaran adam öldü (...) Esaret antlaşmalarını yırtan,
devletlerin kararlaştırdıklarını tanımayan, milletleri saygı göstermeye zorlayan, milletinde
o saygınlık mevkiine çıkartan, diğer milletlere saydırtan adam öldü."
(MISIR BASININDAN)
"Atatürk öldü, o, milletin atası ve son asırların yetiştirdiği en büyük adamdı." "Mustafa
Kemâl, kurduğu eserin semerlerini gözü ile gördü. Vazifesini tamamladı. Dünyadan muvaffak ve
muzaffer olarak çekildi."
(Mısır-Elehram)
Türkler, Atatürk'ü olağanüstü bir tutkunlukla seviyorlar. Bursa'ya giderken trende rast
geldiğim bir çocuğa İstanbul veya Ankara'dan hangisini sevdiğini sordum. Çocuk Ankara'yı
sevdiğini söyledi. Nedenini sorduğumda: "Ankara'da Atatürk bulunduğu için.." cevabını verdi.
Mısır, El Bela Gazetesi
Milletin kendisini can yerine koyduğu, her emrine baş eğdiği, iradesi geri dönmeyen, büyük
ıslahat yapan, milletini ilerlemelere süren adam öldü. Antlaşmaları yırtan. Devletlerin
kararlaştırdıklarını tanımayan, milletleri hürmet ettiren, milletini de o ihtiram mevkiine
çıkaran, diğer milletlere saydıran adam öldü.
(Mısır Elehram)
Atatürk, tarihte, memleketinin en büyük adamlarından biri olarak kalacaktır. Türkiye
iyileşmiştir ve yeniden kuvvetlenmiş olarak Atatürk'ün eserine devam etmek hususunda en
uygun imkânlara sahiptir.
NORVEÇ - Le Morgen Bladet Gazetesi(Oslo, 12 Kasım 1938)
Atatürk, Türkiye'yi yeniden yaptı. Ve emin bir yol üzerinde ileri yürüyüşüne devam eden bir
memleket bıraktı.
Monges Handels Gazetesi(Osla, 12 Kasım 1938)
Atatürk yeni Türkiye'yi kılıcı ile meydana getirmiş ve dehâsı ile düzenlemiştir. O'nun
yaratıcı ruhunun ve ateşli yurtseverliğinin harekete geçmemiş olduğu hiçbir alan yoktur.
Eski Türkiye'nin bütün felâketlerinin kaynağı Osmanlı Devleti'nin içişlerine yabancı
devletlerin karışmalarına izin veren Sultanlar rejimi olduğunu anlayan ilk adam olmuştur.
Atatürk, Türkiye'yi ufalanma ve bölünmeye uğramaktan kurtarmıştır. Şimdiki Türkiye, hem
kendi yakınında, hem de bütün Avrupa'da birçok dostlara mâliktir. Bütün dünyanın
hayranlığını kazanan ve Türkiye'nin hayatının en şerefli devresini teşkil eden işte ıslahat
ayrıksız, siyasi, iktisadi içtimaî, fikri, ilâh... bütün alanları kapsar. Bu düzenlemenin
tarihi 1923'tür. Yani Lozan Anlaşması'nın imzalanması tarihidir. Bu anlaşmayı diğer
devletlerden evvel, Türkiye'ye 150 yıldan beri geleneksel dostluklarla bağlı olan Polonya
kabul etmiştir. Millî onur duygusuna aslında sahip olan Türk Milleti, milletinin babası olan
Atatürk'ü, sarsılmaz bir aşkla sarmasında hayret edilecek hiçbir şey yoktur. Yeni Türkiye
Milletlerarası siyasette hesaba katılması gereken bir eleman olmuştur. Türkiye'nin
modernleşme ve yenileşme hareketi devam ediyor. Osmanlıların hasta adamı iyileşmiştir.
İlerlemesi ve enerjisi yerindedir. Atatürk, bunu yapmakla gerçekten bir mucize göstermiştir.
Gazeta Polska(Varşova-1938)
Türkiye, Atatürk'ün idaresi altında yeniden yakın doğuda bir anahtar durumu almıştır.
Polonya- Basını
Uzun bir yol aşılmış, yüce bir eser ortaya konmuş, bir çok zaferler elde edilmiştir. Bütün
bunlar Atatürk'ün eseridir. Polonya, Kurjer Warzavski Gazetesi Milli vakar duygularıyla
soyca ün alan Türk Milleti'nin ulu babası Atatürk'ü sarsılmaz bir aşkla sarmasında şaşılacak
hiçbir şey yoktur.
Polonya, Gazete Polska
Atatürk, tarihte örgütçü bir dâhi, bir milletin hârikalar yaratan sevk ve idarecisi ve
memleketinin kurtarıcısı olarak kalacaktır.
Independance Romaine Gazetesi(Bükreş, 12 Kasım 1938)
Milletin gerçek ihtiyaçlarını gayet iyi kavrayan Atatürk, ölçü birimi olarak eski
sultanların dış genişleme politikasını değil, fakat belirli bir alan içinde yoğun bir
kalkınma siyasetini kabul etti. Memleketini bilinçli bir örgüt ile yükseltmek ve yeni
inkılâplar elde etmek suretiyle millî hayatı, tahrip edilmeyecek temeller üzerine tespit
etti. Milletin ruh derinliklerine doğru yöneltilen bu emekler, yoğunluk itibarıyla Fatih
Sultan Mehmet'in genişleme alanındaki gayretleri ile pek iyi mukayese edilebilir. Atatürk,
isminin de gösterdiği gibi Türklerin tam bir babası olmuştur. Sert bir baba, fakat herkesin
kendisine bugünkü refahın borçlu bulunduğu bir baba.. O'nun eseri, bütün dünya için bir haz
ve refah konusu olabilir.
Curentil Gazetesi(Bükreş, 12 Kasım 1938)
"Bükreş Şef'lerini ve rehberlerinin ölümü dolayısı ile Türk Milleti'nin duyduğu kedere bütün
kalbimizle katılırız. Bir milleti, uçurumun kenarından sarsılmaz azmiyle kurtaran,
kuvvetlendiren, yükselten yöneticiler arasında Atatürk, en birincisidir."
Timpul Gazetesi(Bükreş, 12 Kasım 1938)
Milletimiz, en büyük Türk'ün karşısında kederli bir saygı ile eğilmektedir.
(Romanya)
Romanya'da Atatürk'ün ölüm haberi geldiği gün, bütün okullarda dersler tatil edildi.
Romanya-Rador Ajansı
Atatürk, tarihte teşkilatçı bir dahi, bir milletin hârikalar yaratan yöneticisi ve
memleketin kurtarıcısı olarak kalacaktır. Romen, Independene Gazetesi Eseri ile insanlığın
üstüne çıkan bu inkılâpçı, karakteri ve yaşayışı bakımından da insanlara en yakın olanlardan
biri idi. Esasen kişiliğinin çekiciliği ve hayatının sonuna kadar muhafaza ettiği
otoritesinin sırrı buradadır.
Romanya Vittorul Gazetesi Marcel Sauvage
Atatürk, dünya üzerinde yeni bir devir açmış bir insandır. Ben, O'nun Türk kadınlarına hak
vererek ve bir ülkede anayı, yakışır olduğu yüceliğe eriştirerek Batı'ya ders verdiğini
nasıl unuturum.
Uluslararası Kadınlar Birliği Delegesi Romen Prensesi Aleksandrina
Türk milleti'nin özgürlük ve Türkiye'nin millî kalkınması için çetin mücadelelere adı
karışan Kemal Atatürk'ü memleketimiz çok iyi tanır. Atatürk Türk Milleti'ni, kışkırtıcı
kuvvetlere, emperyalistlere ve silah zoru ile Türk Milleti'ni ezerek memleketi büyük
devletlerin bir sömürgesi haline getirmek isteyen gerici kuvvetlere karşı savaşa girmesi
için uyandırmıştır. Yakın ve Orta Doğuda ilk Cumhuriyet, doğuşunu O'na borçludur. Bu
Cumhuriyet, birçok milletin ulusal özgürlük hareketlerine ışık borçludur. Bu Cumhuriyet
birçok milletin ulusal özgürlük hareketlerine ışık tutmuştur. Atatürk'ün kutsal saydığı
emperyalizmle savaşını, yalnız Türk Milleti değil, diğer doğu ülkeleri de takdirle
karşılıyordu. Türkiye'nin yüzyıllık geriliğinden kurtulması için Atatürk pek çok şey
yapmıştır. Gerçekleştirdiği reformlar memleketin ekonomik hayatının, sınaî tarımsal
kalkınmanın hızla ilerlemesini hedef tutmuştu. Atatürk yönetimi zamanında, Türkiye'nin
milletlerarası otoritesi yükselmiş ve memleket, dünya siyasetinde önemli rol oynamaya
başlamıştır.
N. S. KRUEFF(10 Kasım 1938)-Sovyetler Birliği Başkanı
"Atatürk, Cumhuriyet ilanı, milli bankaların ve milli sanayinin kuruluşu demiryolları
yapımı, yabancı ayrılıkçıların kamulaştırılması, din ile devletin ayrılması, Latin
Alfabesinin kabulü, kadın eşitliğinin tanınması, unvanların kaldırılması gibi bir çok
inkılâp hareketinin yapıcısı ve öncüsü olmuştur.."
Pravda Gazetesi(Moskova, 10 Kasım 1938)
Adı, Türk Milleti'nin millî kurtuluş savaşında ve Türkiye'nin siyasi alanda yeniden
örgütlenmesine gayet sıkı bir surette bağlı olan Kemâl Atatürk'ün ölümü gerek Türkiye için,
gerekse bütün dostları için derinliği ölçülmez bir kayıptır. Türk Milleti'nin en samimi
dostları arasında bulunan Sovyetler, zamanımızın bu örneksiz devlet adamının ölümünden
dolayı derin bir acı içindedirler.
İzvestia Gazetesi (11 Kasım 1938 -Moskova )
Atatürk'ün ölümü, Türkiye'deki büyük halk kitlelerini ve memleketlerinin bağımsızlık ve
özgürlükleri kendileri için pek kutsal olan kimseleri derin bir acıya gömmüştür. Bağımsız
Türkiye'nin dostları Sovyet kamuoyu ve diğer ülkelerdeki ilerleme taraflısı bütün çevreler,
Türk Milleti'nin yasına samimi surette katılmaktadır.
Journal de Moscou(Moskova 1938)
O'nun ölümü, dünya için de derinliği ölçülmez bir kayıptır.
(Sovyetler Basını)
Şöhreti bütün cihana yayılmış olan tecrübeli başkanın yönetimi herkesin sevgisi ve saygısını
çeken büyük Türk milletinin millî bağımsızlığını devamlı bir başarı ile kuvvetlendirmiş ve
yeni millî yapısını yaratmıştır.
Sovyet Başbakanı Kalinin
Vatanını muhakkak bir parçalanmaktan kurtararak gemisini güvenilir bir limana sürdükten
sonra milletinden bir taht istemedi. O, kelimenin bütün anlamıyla bir insan, eşsiz bir dahi,
kahraman bir asker ve siyaset adamı idi. Hayatını milleti'nin mutluluğuna adadı, bu uğurda
genç yaşda hayata gözlerini kapadı.
Elifba Gazetesi(Şam- 1938)
Türk vatanının yapıcısı, Türk güç ve büyüklüğünün yaratıcısı büyük Atatürk'ün ölümü ile Türk
Milleti'nin duyduğu kedere Suriyeliler bütün kalpleriyle katılırlar. Kardeş milletin
uğradığı bu acı karşısında bizim en büyük avuntumuz büyük dâhinin çizdiği yolu izlemektir.
Elkabes Gazetesi(Şam - 1938)
Atatürk'ün ölümü yalnız Türk Milleti için değil, onun örneğine çok muhtaç olan bütün Doğu
milletleri için en büyük kayıptır.
ELEYYAM Gazetesi (Şam- 1938)
Atatürk'ün başardığı işler mucize ve harika kabilindedir. Birkaç yıl içinde memleketinde
yaptığı inkılâplar, birkaç yüzyılda gerçekleştirilmeyecek işlerdir.
(Suriye El Tekaddüm Gazetesi)
Atatürk, tarihin her devresi için, insanlığın bir mucizesidir.
(Suriye Basını)
Savaş sonrasının en ileri gelen devlet adamlarından biri. Kendi başına bir klas
oluşturuyordu ve hemen her açıdan tekdi.
The Fortnightiy, Londra
Avrupa, savaştan sonra belirmiş az sayıdaki yapıcı devlet adamlarından birini kaybetti.
Spectator, İngiltere
Acımasız bir güce ve ateşli bir hırsa, az rastlanır bir enerji ve gözü pek bir entelektüel
radikalizm ekledi; tarihsel gelenekler ya da dinsel duygusallıklarla hiç etkilenmedi. Fakat
bunları daima siyasal bir olgunlukla dengeledi.
The Times, Londra,
Çağımızda hiçbir isim Atatürk'ün adı kadar büyük saygı yaratmamıştır.
Observer, Londra
Bir zamanlar Avrupa’ya fuzuli girmiş bir devlet sayılan Türkiye, Atatürk'ün önderliği
altında Avrupa'nın iç politikasının değerli ve ilerici bir üyesi olmuştur.
İngiliz Times Gazetesi
"Devrin en centilmen, sözüne en inanılır, dostluğuna en güvenilir, devlet adamı
Atatürk'tür."
İngiliz Basını
Bu devrin diktatörlükleri ve demokratları Atatürk'ün iyi adam hasletine malik olsalardı,
dünya böyle iki düşman safa ayrılmazdı.
İngiltere
Vekar ve haysiyetin bir lâftan ibaret kaldığı bu asırda, Atatürk vekar ve haysiyetin canlı
timsaliydi.
İngiltere
Atatürk'ün ölümüne bugün hayatın artık hatıradan başka bir şey olmadığı bir âlemde büyük bir
devlet adamı, büyük bir asker, büyük derecede şerefli bir şahsiyet olarak ağlanmaktadır.
İngiltere önce, cesur ve asil bir düşman, sonra da sadık bir dost olarak tanıdığı büyük
adamı selamlamaktadır.
Londra, Sundey Times
O, nevi tamamıyla şahsına münhasır bir devlet adamı idi. Diktatörlerin tahammül edemediği
serbest bir nizamla, demokrasilerin başaramadığı ve başaramayacağı işleri yapmıştır. Tarihte
böyle adamlar devirlerine kendi adlarını vermişlerdir. Yâni, o kadar ender yetişirler.
Word Price
Muasır hiçbir isim "Atatürk" adı kadar büyük saygı telkin etmemiştir. Atatürk yalnız
Türkiye'nin bütün hayatını değiştiren bir dehâ değil, fakat beynelmilel münasebetlerde
iyilik ve yalnız iyilik yapan bir adamdır.
İngiltere, Observer Gazetesi
Kemalist Türkiye, bir milletin sağlam bir ekonomik siyaset güderek devletler arasında
yakışırı olduğu şerefli yeri nasıl kazanabileceğini bütün cihana göstermiştir.
İngiliz, The Financial Times
Kendisi tarafından hazırlanıp yönetilmiş olan Türk İnkılâbı erkek, kadın bütün
yurttaşlarına, Türkiye'nin önceki kuşaklarından hiçbirine nasip olmayan özgürlük ve güven
dolu bir hayat sağladı. Başarıları, Türkiye'nin Avrupa devleti olmasını sağladı, yakın
doğunun tarihini değiştirdi.
İngiliz Times Gazetesi
Savaştan Türkiye'yi kurtaran, savaştan sonra da Türk Milletini yeniden dirilten Atatürk'ün
ölümü, yalnız yurdu için değil, Avrupa için de büyük kayıptır. Her sınıf halkın O'nun
ardından döktükleri içten gözyaşları bu büyük kahraman ve modern Türkiye'nin Ata'sına değer
bir görünümden başka bir şey değildir. (1938)
Winston CHURCHILL-İngiltere Başbakanı
Atatürk, Türk Milleti'nin ruhunda Türk Bayrağı gibi dalgalanan bir baştı.
İngiliz Daily Telegraph
Cumhuriyet Türkiyesi'nin Devlet Başkanı Kemâl Atatürk, diğer önderlerde görmeye
alışmadığımız şu değerli nitelikleri kişiliğinde toplamış bulunuyor: alçak gönüllülük,
yeterlik ve başarı....
İngiliz The Truth Dergisi
O genç ve dâhi Türk Şefi'nin o esnada Çanakkale’de bulunması, müttefikler bakımından talihin
en acı darbelerinden biridir.
Alan Moorehead-İngiliz Yazarı
Çanakkale savaş alanındaki durumu bütün gerçekleriyle belirtmeyi gerekli görüyorum. Biz
şimdi, kahramanca çarpışan ve çok ustalıkla, cesurca yönetilen asıl Türk ordusunun
karşısında bulunuyoruz.
Hamilton-İngiliz Generali
"Birçok kuvvetli adamın iktidara geldiğini gören neslimiz, bunların eserlerini gözden
geçirdiğinde, hiçbir millet ve devlette yapılan inkılâpların Atatürk tarafından başarılanlar
kadar iyi düşünülmemiş olduğunu kabul edecektir.
İngiliz Daily Telgraph Gazetesi
Atatürk, eskimiş bilimlerle boş yere kafasını yormamış olduğundan daha taze ve cesur düşünen
bir önderdir. Kendisi için, bu günkü Avrupa'nın en güçlü Devlet Adamıdır diyebileceğimiz
Atatürk, hiç şüphesiz devlet adamlarının en cesur ve orijinalidir.
Herbert Sideabotham-İngiliz Yazarı
"Ey KahramanTürk Kadını, sen ayaklar altında ezilmeye değil, omuzlar üstünde göklere yükselmeye layıksın."
Mustafa kemal Atatürk