İNGİLİZ GİZLİ BELGELERİNDE TÜRKİYE

*Sayfa No:828- Belge No: 553-19-Ekim-1919 ( Mr. Ryan’dan rapor)

“… Milli kuvvetler gittikçe geliştiği için, silahların bırakılmasına rağmen 40 bin kişilik bir hükümet kuvvetinin milliyetçilere karşı kullanılaması istendi.Başbakan(sadrzam) bu isteği derhal kabul etti. Ancak, İzmir’de cinayetlere ve kadınlara yapılan tecavüzlere karşı kurulan kuvvetleri bunlarla karıştırmamak gerekir dedi.”

 

*Sayfa No:831-Belge No:511-14-Ekim-1919 ( İngiliz Yüksek Komiserliğinden Amiral Sir  D. Robeck’e)

“… İtalyan’lar İzmir’deki Müslümanların dinlerini değiştirip İtalyan vatandaşı yapmak istiyorlar…

Fakat benim anladığım Türklerden çok korkuyorlar.”

 

*Sayfa No:873- Belge No: 585- 11-Kasım- 1919 ( Amiral Sir F. Robeck’ten Lord Curzon’a)

“… İstanbul’a Ermeni ve Rum göçmenleri geliyor. Amerikalılar bunlara yardım ediyorlar… Ayrıca İzmir bölgesinde evleri yandığı ve yıkıldığı için evsiz barksız kalan Müslümanların durumu da bizi hayli utandırıyor.Şimdi her tarafta milliyetçi adı altında çeteler türedi. Mustafa Kemal ve adamları bütün yabancıların ve özellikle İngilizlerin gitmesini istiyor.”

 

*Sayfa No:907-Belge No:609-28-Kasım 1919 ( Mr. Kitson’dan Sir. E. Crowe’a)

“… Ermenilerin Müslüman komşularını kesmesinden hiç şüphe etmem… Taşnaklar müthiş bir vahşetle çalışıyorlar… Kürtlere her nekadar inanmasak ta onları kullanmamız çıkarımız gereğidir. Doğu illerine gelince; Türklerle harp etmeden o bölgeleri Ermenistan ve Kürdistan diye bölemeyiz.”

 

*Sayfa No:917- Belge No: 613-28-Ekim-1919 ( 27 Köyün Eşrafından Konya’daki İngiliz Yüksek Komiseri’nin aldığı mektup)

“… Milli kuvvetler adı altında bir grup, Müslüman ve hristiyanları öldürmektedir. Hayvanlarımızı elimizden alıyorlar, telgraf hatlarımızı kesip bizim sizlere haber vermemizi önlüyorlar. Bizim hükümetimiz zayıf olduğu için milliyetçileri ezemez. Milliyetçileri ezmek için İngiliz hükümetinin bize yardım elini uzatması için yalvarırız. Aşağıdaki köylerin eşrafı tarafından imzalanmıştır: <Soğucak-Kovanlı-Hacı Yunuslar-Dumnu-Karabayır-Uluslar-Seyit-Citret-Bekle-Sat-Yalnızca-Kiraz-Elma ağaç-Beybahin-Fakirtepe-Ekitse-Sarıca-Sarıskat-Akçapınar-Ahırlı-Günce-Gün-Ali Çerçi-Fatma-Sorkun-Mervesti>”

 

*Sayfa No:925  -Belge No:620 – 9Aralık1919 (Amiral Sir F. de Robek’ten Lord Curzon’a)

“…Mr. Hohler Kürt meselesi hakkında Kürt başkanı olan Şeyh Sait Abdülkadir Paşa’yla görüştü.Kürtler bütün ümitlerini İngiliz hükümetine bağlamış durumdalar.Bu ara Mustafa Kemal gittikçe tehlikeli olmaya başlıyor.Kuvvetler ,Kürtleri Mustafa Kemal’e karşı kullanmak için her parayı ödemeye hazırdırlar..”

 

*Sayfa No:932-Belge No:632 -22Aralık1919(Türk meselesi hakkında ikinci toplantı):

“…Türk Hükümetinin parasal bakımdan iflas ettiği.Çatalca hattı dışında Türklere  yer verilmemesini ,kapitülasyonlara çok benzer bir sistemin kurulmasını,Türk ordu ve donanmasının ancak jandarma örgütü haline getirilmesini,Erzurum’un Ermenistan’a verilmesini,12 adanın Yunanlılara verilmesini,..”

 

*Sayfa No:966-Belge No:633,219 -26 Aralık1919 (Türk meselesinde üçüncü toplantı):

“…Kürt kabileleri İngiliz ve Fransız hakimiyetine konacak, KÜRDİSTAN ’da hiçbir şekilde TÜRK BIRAKILMAYACAK. Bir tek KÜRT DEVLETİ mi yoksa bir çok küçük KÜRT DEVLETİ mi kurulacağı düşünülecek. Ermenilerine Amerikalılar kanalı ile SİLAH sağlanacak … İstanbul’da gizli bir örgüt kuruldu .Milliyetçileri vatan haini ilan ediyor…”

 

*Sayfa No:992-Belge No:646- 4 Ocak 1920 (Lord Curzon’un notları)

“…Türkler Avrupa’dan atılmalıdır.Amerikalı Senatör Lodge ‘ın dediği gibi; İstanbul Türklerden tamamen alınalı,bir veba tohumu olan; savaşların yaratıcısı,komşuları için bir küfür olan Türkler Avrupa ‘dan silinmelidir.

 

*Sayfa No:1003 –Belge No:647 -25 Aralık1919 (Mr. Ryan’ın raporu):

“…Milliyetçiler şimdi ki yol kullanıyor:Milliyetçi ol,çünkü İslam’ı kurtaracak tek yol odur.İslam’a sadık ol,çünkü senin milli varlığını kurtaracak tek yol odur…Bu fikirlerin  her ikisi de İslam dünyasındaki İngiliz hakimiyetini mahvedebilir.BİZ;GERÇEK İDEALİ DİN GİBİ DAVRANACAK ÇIKARCI GRUBU İDARECİ OLARAK GETİRMEYE ÇALIŞACAĞIZ…Panislamizmi ezemeyiz,bu tıpkı Batı’daki milliyetçlik gibidir.Bizim şimdiki amacımız bölmek, arkadaş gibi davranıp kazanmak ve sonra hükmetmek olmalıdır…”

*Sayfa No:1062-Belge No:667-22Ocak1920 (Amiral Webb’den Lord CURZON ‘

“…Baybut’ta Şeyh Kürt Ali milliyetçilere karşı harekete geçti..”

 

*Sayfa  No:42-Belge No:6(Lonra Konferansı):
A-Türkiye özerk devlet olmalıdır.
B-Boğazlar uluslar arası olmalıdır. C-Türkiye özerk ERMENİSTENI tanıyacaktır. E-Azınlıklar ,kuvvetlerin himayesinde olacaktır. ..Lloyd George göre: “Türkler yüzlerce yıl Avrupa’da kaldılar ve Avrupa’daki bütün belaların başı oldular.İstanbul Türk değildir,Yunanlılarındır.Türkler oradan atılmalıdır.”…İtalya delegesine göre:”Boğazları işgal edelim,böylece Türkler merhametimize kalır”  Sayfa No:54Yunanlıların İzmir’e çıkışına biz izin verdik…Lloyd George ,Yunalıların  İzmir’de ticarı çıkarları var,diyor…Mr.Cambon’a göre :Türklerin mali kontrolü mümkündür,Türklerden kimse bu işi alayamaz.Biz bu durumdan yararlanarak Türkleri mali ve idari kontrola alırsak ,durum her bakımdan düzelir….Müttefiklerin Türkiye’de çok önemli mali ve politik çıkarları vardır.Boğazları kontrol edip para alsak ,yılda 1 milyon sterlin toplarız…”

 

*Sayfa No: 81-293-Belge No:10-16-Şubat-1920 ( Londra Konferansı)

“… Ermenistan’a altı ilden başka Trabzon ve Adana da verilmelidir. Amerika Ermenistan’a yardım edecektir… Trabzon’da bir tane bile e  yok, Ermenisiz bir Ermenistan biraz gülünç olmuyor mu, deniliyor… küçük bir Türk Devleti kurulmalı, Kapitülosyonlar adli işlere de  uzatılabilir.Japonya’dan kapitülasyonları kaldırdık çünkü, onlar kuvvetliydi başka çaremiz yoktu. Türklerin kafası daha az işler (Turkish mind was far less precise than the Japanes)

Bu nedenle kapitülasyonlar adli işlere de uzatılabilir. Lloyd George ve Lord Curzon, <biz neye karar verirsek Türkler onu kabule mecburdur diyor>… Amerikalı Yahudiler de Lloyd George’a telgraf göndererek parçalanan Türk yurdundan hisse istiyorlar… Türkleri yatıştırmak için İzmir üstündeki isteklerini kabul etmiş görünelim. Yunanlılar daha fazla asker çıkartsınlar, sonra Türk isteklerini kabulden vazgeçeriz… İtalyan S. Nitti, < Türklerin bütün arazilerini ellerinden aldık, bari ağır borç altına sokmayalım> diyor… İzmir’e bir Türk bayrağı asarak, Türk varlığını kabul etmiş görünelim… Venizalos < Türk bayrağı şehrin dışına asılsın, Girit’te de Türk bayrağı ada dışında bir kayalıkta asılıydı> diyor… İngiltere; Kürt devleti kurmak istedikleri bölgede çok fazla maden olduğundan emin… Lord Curzon, < Erzincan da Ermenilere verilmeli, Karadenizde de bir Lazistan kurup Ermenilerin mandasına verilmeli ve İstanbul’u boşaltmak için Mustafa Kemal’in adamlarını neden olarak ileri sürebiliriz> diyor.

*Sayfa No: 291,297,300-   Belge No:36,37,38- 28.Şubat.1920 ( İngiliz Dışişlerindeki Toplantı)

“… Lloyd George < İstanbul’dan Türkleri çıkartmalı>… Mr. Cambon’a göre: < Bütün sıkıntı Mustafa Kemal Paşa tarafından yaratılıyor ve Sultan onu kontrol edemiyor>… Fransız grublarının 1/3’ü Fransız askerlerinden gerisi yerli Ermenilerdendir… İstanbul’daki komiserimiz, bu olayları önleyemezse Sultanı İstanbul’dan atacağımızı bildirerek tehdit etsin… Erzurum’un yeni kurulacak Ermeni Devletine katılacağı bir sırada; Mustafa Kemal olmasaydı Ermenilerin bir şansı olurdu… Mustafa Kemal’in askerleri hiç para almıyor, onları harekete geçiren vatan aşkıdır.

 

*Sayfa No:338,358,411,450,570-Belge No:42,45,50,55,62,66 -3-20. Mart.1920 ( İngiliz Dışişlerindeki Toplantı)

“… Sonuç: Mali işler Türklerin eline hiçbir şekilde bırakılamaz. Ayrıca bütün işgâl masraflarını ve toplanan bu komisyonların parasını da Türkler verecek… Sinyor Litti, < Türkler İzmir’i isteyeceklerdir, bizde pekâla, İzmir’i işgâl için yaptığımız bütün masrafları  verin deriz, tabii Türkler bunu ödeyemeyeceklerine göre İzmir’de bize kalır> dedi. Buna karşılık: Loyd George; < bizim Suriye’deki birliklerimiz oradan çıkacak, yani bunun masrafını biz mi, ödeyeceğiz? Hiç böyle saçma şey olur mu? Hepsini Türkler ödemelidir. İngiliz vergi müfettişleri bu iş için 750 milyon Sterlin ödediler, bütün bunları Türklerden altın olarak alacağız, Türklerin altın stoklarını ele geçirmeliyiz> dedi… Mr. Cambon,< ilk yapacağımız iş bunların milliyetçi liderlerini yok etmek olmalıdır> … Lloyd George < Sultan(Vahdettin)’a şöyle deriz: Biz bütün etleri alıyoruz sen de birkaç kemikle yetin. Gerçekte Türkiye’den geriye ne kaldı?

En zengin, en verimli toprakların hepsi ve imp.luğun yarısı gitti. Bütün bunlara ilâveten Boğazlar işgâl edildi, üstelik bütün masrafları da Türkler ödeyecek…

Türklerin şöhreti yalancı bir şöhrettir ve müttefikler hâlâ bu şöhretten dehşet duymaktadırlar. Türklerle ancak savaşarak başa çıkılabilir … Bir Ermenistan kurma hülyası ölecektir ancak bu bir Kürdistan kurulması anlamını taşır. Müttefik kuvvetler Türk kuvvetlerini gözlerinde fazla büyütüyorlar, şimdi bizim 160 bin ve Türklerin 80 bin askeri var. Fransız, İngiliz, İtalyan ve Yunanlılardan oluşan, her iki asker bir Türk askerini yenemez ise Türklerin bütün isteklerini kabul edelim>… Mr. Cambon, < Türklerin hiçbir kaynakları yoktur derken yanılıyorsunuz. Şayet Türkler kızarlarsa, Yunanlıları İzmir’den denize dökerler>… Aynı toplantıda alınan kararlardan:

1.     İstanbul resmen işgâl edilecek ve bahane olarak Türkiyede’ki azınlıklara kötü davranıldığı ileri sürülecek.2.     Türklere sulh şarlarını kabul ettirirken, çıkacak ayaklanmalara karşı koymak için İstanbul’daki milliyetçi liderler tevkif edilecek. İstanbul Hükümetine 24 saat süre verip Mustafa Kemal’i ve bütün kuvvetlerini dağıtması istenecek. Aksi halde, Yunanlıların bu işi yapacağı söylenecek.Mr. Churchill, < Biz bir taraftan Mustafa Kemal’e mektup gönderelim diğer taraftan da Yunanlılara fırsat verip Mustafa Kemal’in adamlarını yakalatalım, böylelikle Türklerin prestijini sıfıra indiririz>.

3.     Tarihi ve artistik değeri olan mallar alıp götürülecek.
Lord Curzon: < Türkler için askerlik mesleği tamamen kapanmıştır. Şüphesiz Türkler askerlik yapmak isterlerse başka bir yere gidebilirler.Fransız lejyonu onları kabul edecektir. Maafih İngiltere buna dahi itiraz eder. Çünkü, Türkler diğer düşmanlarımızdan çok farklıdır, başka bir yerde bile askeri eğitim görmeleri iyi değildir.

*Sayfa No: 642-Belge No:71’ 2. Ek. -25.Mart.1920 ( Gelecekteki Ermeni Devletinin kurulması hakkındaki rapor.)

“Ardahan, Batum ve İmer Vadisi verilecektir. Ermenistan’ın, Kürdistan ve Türkiye ile olan sınırlar şöyledir: Karadeniz’de Yanbatı Deresi… Erzurum ilinin batı sınırı, Bitlis suyu.”

 

*Sayfa No:93-Belge No:1/98-18-26. Nisan.1920 (Sanremo Konferansı)

“…Türkiye’nin sınırları: Erzurum Ermenilere verilecektir. Böylece, büyük Ermeni Devleti teorisi yerine gelecektir. İtalyan Nitti, <…Erzurum’da Türkler çoğunlukta olduğu için bir yolunu bulup Türkleri oradan atmalıyız. Erzurum,son zamanlarda milli hareketin merkezi olmuştur.> Mr. Berthelot, < Mustafa Kemal ve kuvvetleri rüşvet verilerek yada başka bir yoldan ortadan,kaldırılabilir.> … Mr. Aharonian, < Mustafa Kemal’in ordusu, sizin sandığınızdan çok daha küçüktür ve başı boş bir ordudur. >

“…Lloyd George, < Eğer, Erzurumsuz Ermenistan olacaksa, bu hiçbirzaman bir Ermenistan olmayacaktır > dedi.”
“… Azınlık gruplarının her türlü hakları korunacaktır. İleride hür Kürdistan kurulması sağlanacak, Güney-Anadolu’da İtalyan, Dicle’nin batısında İngiliz çıkarları korunacaktır. Yunanlıların çıkarı olan bölgeler, Yunanlılara verilecektir. Türkiye’nin herhangi bir yerinde özel çıkarları olan büyük devletler o bölgedeki azınlıkları da idaresi altına alacaktır.”

 

*Sayfa No:324-Belge No:33- 21. Haziran.1920 ( Villa Belle’deki toplantısı)
“… Lloyd George, < Mustafa Kemal’in başarısı Araplara da sıçrayabilir, bu nedenle mutlaka ezilmesi gerekir… Yunanlıların çarpışma yeteneğini büyüttük, Türklerinkini de küçülttük>.”

 

*Sayfa No:443-Belge No: 47-7. Temmuz.1920 ( Villa Franeuse’deki toplantı)

“…İstanbul Hükümeti yanlı bizim için değil, bütün dünya için tehlikeli olan Türk milli hareketini bastırmakta bize yardımcı olabilir… Savaşın iki yıl uzamasına sebep olan Türklere hiçbir şekilde merhamet edemeyiz… Mr. Venizalos, < İmkânı olsa Türklere silahtan başka bir yol kullanabiliriz fakat Türkler silahtan başka bir şeyden anlamazlar.>”

 

*Sayfa No:553-Belge No:62-11.Temmuz.1920

…Türk Hükümetine verilen cevap: Türk Hükümetinin mesajını dikkatle inceledik. Türkler… savaşa girerek insanlığın kayıplarına ve sefaletine sebep oldular… milyonlarca insanın ölümüne ve milyarlarca sterlin kaybına sebep oldular. Dünyada özgürlüğün yeniden kurulması için Türkiye’nin ödeyeceği bedel çok fazladır… Türklerden başka ırklar devlet haline getirilecektir. İzmir ve Trakya Türklerin elinden alınacak, Amerikan Cumhurbaşkanı(Wilson)nın karar vereceği sınırlar içerinde hür bir Ermenistan kurulacaktır… Türklerin uygar dünyaya bir daha ihanet etmemesi için sıkı tedbirler alınacaktır bu sebeple Türkiye küçük bir devlet haline getirilecektir… Türk halkının emperyalist arzuları silinecektir.

 

Boğazların özerkliği konusuna gelince:
1.     Boğazlardaki bütün askeri tesisler tıkılacak, sahiller ve adalar silahsız hâle getirilecektir.
2.     Silahsızlanma masrafları Türkler yada Yunanlılar tarafından ödenecektir.
3.     Adalarda müttefik kuvvetler haricinde hiçbir asker bulunmayacaktır.

 

Türk Jandarmaları bizim emrimiz altında olacak, Türk borçlarının hepsi Türkler tarafından ödenecektir. Eğer, anlaşmayı imzalamazsanız Avrupa’dan kesin olarak atılacaksınız. İncelemeniz için 10 gün müddet veriyoruz.

 

*Sayfa No:846-Belge No: 98-22-23. Ağustos.1920 ( İngiliz ve İtalyan Başbakanlarının görüşmesi)

“…Llyod George, < Türkler bize ihanet ettiler. Çanakkale’de binlerce insanımız öldü. Şimdi Türklerin ölümüne kim bakar.>”

 

*Sayfa No:589 Belge No:533-11. Nisan.1920( Lord Curzon’dan Mr. Wardrop’a)

“…Ermeni Bogos Nubar Paşa ve Mr. Ahoromiyan’ı azarladım. Türkleri öldürmek için silahların Azerbaycanlılara karşı kullanılmasının aptallığını anlattım.”

 

*Sayfa No:629- Belge No:590- 4. Temmuz.1920 ( Amiral Sir F.de Robeck’ten Lord Curzon’a)

“… Mr. Khatissian, 25 bin tüfek aldıklarını, ayrıca Ermeni ordusunda 30 bin Rus yapısı tüfeğin ve bir milyon merminin bulunduğunu Yunan ilerlemesi başlayınca Ermenilerin de derhal saldırıya geçeceklerini bildirdi.”

 

*Sayfa No:4- Belge No:6-23.Şubat.1920  (Amiral Sir F.de Robeck’ten Lord Curzon’a)

“…Anadolu’daki bütün hareketler Mustafa Kemal Paşa tarafından düzenlenen milli hareketin parçaları olarak düzenlenmektedir… Damat Ferit milliyetçi harekete karşı asker göndermek istiyor… Aldığımız kararlara saygı göstermeyen tek halk Türk halkıdır.”

 

*Sayfa No:17,26-Belge No:17,23-9.Mart.1920 (Amiral Sir F.de Robeck’ten Lord Curzon’a)

“… Türkler Yunan idaresi altına girmezler, özellikle Yunanlıların İzmir’de yaptığı kepazelikten sonra… İngiliz subayları ve bizim adamlarımız Türkleri öldürmekte, Yunanlılarla iş birliği yapıyorlar…. Bizim Türklere gösterdiğimiz şiddet anlaşılır şey değildir… Türkler müthiş savaşçıdır, cephaneleri azdır, hiç ulaştırma araçları yoktur… Türklerle yapılacak sulh anlaşmasında Kürdistan’da Türklerin hiçbir hakları kalmayacaktır. Kürdistan’da durumdan emin olmalıyız, Kürtler bile ne istediklerini bilmiyorlar… Erzurum Türklerin en kuvvetli kalelerinden biridir, çok büyük bir Türk toprağının Ermenilere verilmesine göz yummazlar… İngiliz İmp.luğu bir zamanlar Türk İmp.luğunun olan bütün bölgeleri elde etmiştir.”

 

*Sayfa No:43-Belge No:27-18.Mart.1920 ( Amiral Sir F.de Robeck’ten Lord Curzon’a)

“… Anadolu hareketinin nedeni Yunan işgali ve yaptığı dehşet verici eylemlerdir. Ayrıca büyük Ermenistan ve Pontus Devletlerinin kurulması bu hareketin sebebidir.”

 

*Sayfa No:49-Belge No: 33-26.Mart.1920 (Amiral Sir F.de Robeck’ten Lord Curzon’a)

“… Kürdistan Türkieden tamamen ayrılıp özerk olmalıdır. Ermenilerle Kürtlerin çıkarlarını bağdaştırabiliriz. İstanbul’daki Kürt Klübü başkanı Seyit Abdülkadir ve Paris’teki Kürt delegesi Şerif Paşa emrinizdedir.”

 

*Sayfa No:51-Belge No:36-30.Mart.1920 ( Amiral Sir F.de Robeck’ten Lord Curzon’a)
“….Başbakandan(Sadrazam) Mustafa Kemal’i kötülüyen ve onları hükümetin emrine karşı gelen asiler olduklarını bildiren ve halkın hükümete bağlı olması gerektiğini anlatan bir yazı aldık.”

 

*Sayfa No:61,62-Belge No:48,50-11-15.Nisan.1920 (Amiral Sir F.de Robeck’ten Lord Curzon’a)

“… Damat Ferit(Başbakan) 7.Nisan’da bana geldi, milli hareketi bastırmak için her çeşit moral baskıyı kullanacağını söyledi. Milli harekete karşı organize edilen Aznavur, hükümetin elinde ilk silahtır. Aznavur, Bandırmayı işgâl her türlü etti. Hükümet onu Balıkesir valisi tayin etti ve ayrıca İngilizlerden de yardım istedi. Ben, milliyetçileri ezmek için yine hükümete her türlü yardımı yapacağımı söyledim… Hükümet, milliyetçileri lânetleyen bir bildiri yayınladı, milli harekete karşı bir seri fetva ilan etti.”

 

*Sayfa No:108 -Belge No:103-28. Temmuz.1920 (Amiral Sir F.de Robeck’ten Lord Curzon’a)

“… Damat Ferit bana geldi, < Sulh anlaşmasına göre Kürtler ayrı bir devlet olacaklardır, Kürt liderleri Mustafa Kemal’i sevmez… Siz Mustafa Kemal’den nefret ediyorsunuz çünkü o, sizin yaptığınız anlaşmayı kabul etmiyor. O halde Kürtleri Mustafa Kemal’e karşı birlikte kullanalım> dedi.”

 

*Sayfa No:113- Belge No:110- 1. Ağustos.1920 ( Amiral F.de. Robeck’ten Lord Curzon’a)

“… İstanbul’da vaziyet karışık… Şeyhülislam ve Ticaret Bakanı <geçen yıl Konya valisi idi, milliyetçilerin baş düşmanı>  ve Damat Ferit yerinde kalabilirse bize çok faydalı olabilirler. Fakat, halk çok muhalefet gösterirse, onları tutmanın yararı yoktur.”

 

*Sayfa No: 146 - Belge No:144- 23.Eylül.1920 (Mr. Ryan’ın Anadolu Milli Hareketi hakkındaki notu: )

“… Türkler yapılan sulhu çok sert ve adaletsiz buldular. İstanbul hükümeti son derece zayıf ve iflas etmiş durumdadır. Milliyetçiler de zayıf, Yunanlılar ise zırhlar içinde pırıl pırıl ve hazır… İtalyanlar politik ve ekonomik bakımdan Türkiye’yi emmek istiyorlar. Kürtlerin, Türklerden ayrılmaları çok güç. Böyle olmakla beraber majestenin hükümeti Kürtleri Kemalistlere karşı kullanabilir. Anadolu’yu milliyetçiler karşı cesaretlendirmeliyiz. Halkın milliyetçilerden bıkkın olduğu teorisini yaymalıyız. Ferit Paşa(Başbakan) Anadolu’ya bir grup gönderip kendi halkı kandırmaya çalışacak…”

*Sayfa No:151,154-Belge No:147,150-1-4.Ekim.1920 ( Amiral Sir F.de Robeck’ten Lord Curzon’a)

“… Damat Ferit(Başbakan) şahsi emniyetinden, Sultan’ın emniyetinden ve kendi adamlarının emniyetinden korkmaktadır. Eğer milliyetçiler Türkiye’de idareyi ele geçirirlerse, kendisinin ve Sultan’ın hayatının himayemiz altında olduğunu söylememe izin verir misiniz?... Ferit <Sultan’a etki eden tek insan olduğunu ve İngiliz dostluğunu kendisinin yarattığını > söylüyor. Damat Ferit’in istifası halinde O’nun ve Sultan’ın yurt dışına şerefli bir şekilde çıkmasını sağlamalıyız… Sultan tahtını terk ederse, O’na Türkiye’den çıkması için gereken her türlü yardımı yaparım.”

 

*Sayfa No:157-Belge No:152- 5.Ekim.1920 ( Venizelos’tan Llyod George’a)

“… Türk hükümetinin Mustafa Kemal’i ortadan kaldıramayacağına kanaat getirdim… Mustafa Kemal’e karşı tedbir olarak:<Bütün Türkleri İstanbul’dan atalım, Karadeniz’de Pontus Rum Devletini kuralım. Bunlar İslâmiyet’e karşıdır.> “

 

*Sayfa No:163-Belge No:161- 23. Ekim.1920 (Lord Curzon’dan Lord Derby’e )

“… Damat Ferit istifa etti, şimdi yeni başbakanı ve Sultan’ı elde etmeliyiz.”

 

*Sayfa No:181-Belge No: 179-22.Kasım.1920 ( Sir H.Rumbolt’dan Lord Curzon’a)

“… İzmir’den gelen askeri raporlar iyi değil. Yunanlılar bile askeri disiplinleri olmadığını itiraf ediyorlar. 3. birliğin komutanı Kondylis Salihli’den kömür vagonlarının  altına saklanarak kaçmış, öyle görünüyor ki Yunanlılar tek başlarına bu işi yürütemeyecekler.”

 

*Sayfa No:193-Belge No:186-27.Kasım.1920 (Sir H.Rumbolt’dan Lord Curzon’a

“… Eğer çok şiddetle askeri harekâta geçmezsek milliyetçiler üstünlüğü ele geçirecekler… Biz, kendimizi bolşevizme karşı İslâm’ın koruyucusu gibi göstermeliyiz… Ayrıca, şimdiye kadar Rusları İslâm dünyasının düşmanı zanneden İslâm dünyası yavaş yavaş uyanıp gerçek düşmanlarının İngiltere olduğun anlamaya başladı.”

 

*Sayfa No: 208-Belge No:200- 20.Aralık.1920 ( Lord Hardinge’den Lord Curzon’a)

“… Emir Faysal, Yunanlıların Türklere karşı çarpışmalarını teşvik ediyor.”

 

*Sayfa No:772-Belge No:517- 21.Eylül.1919 (Amiral Sir F. Robeck’den Lord Curzon’a)

“ Aydın ilinde İngiliz uyruklu kişilerin çıkarlarını ve kuruluşlarını veriyorum:)

 

1.     Demiryolları                                                Aydın Osmanlı Kumpanyası
2.     Gaz                                                            Osmanlı Gaz Şirketi
3.     Madenler                                                    Çakmaktaşı Şirketi. Abbot’s Emery Mines Ltd.
4.     Madenler                                                    Edward Hadkinson
5.     Altın Madeni                                               P.G. Barff ve Şirketi
6.     Krom Madeni                                             Peterson ve Şirketi
7.     Gümüş Madeni                                            Edward Hadkinson
8.     Muhtelif                                                       Mr. Wilson
9.     Kömür ve Demir Madenleri                         Torbalı civarında 3 Kömür madeni,

                                                                           Ayazmada Demir Madeni
10.Civa Madeni                                                  J. W.  Whittnall
11.Kireç taşı                                                       Edward Hadkinson
12.Mermer Madeni                                             Alfred Charnaud
13.Memer Madeni                                              C. H. Wilkin
14.Kalamin                                                         C. Wittnall ve oğulları
15.Krom Madeni                                                Peterson ve oğulları

 

Kuruluşlar:

1.     Foundry                                                      Alfred Sanson
2.     Yağ presi                                                    Albert Smith (Bergama)
3.     Yağ presi                                                    R. Hadkinson (Aydın)
4.     Un Değirmeni                                             Whiteman (Menemen)
5.     Valonia Ekstresi Fab.                                  C. Wittnal ve oğulları
6.     Demir işleri                                                  D. Essingnis
7.     Foundry                                                      Rankin ve  Demas
8.     Foundry                                                      Risse Kardeşler
9.     Halılar                                                         Şark Halı İmalathanesi
10.   Boya işleri                                                   Peterson ve oğulları

 

Aydın’ın dışındaki İngiliz çıkarlarını bildiriyorum:

1.     Osmanlı Bankası
2.     Türkiye Milli Bankası
3.     Mersin-Adana Demiryolu “ Bazı hisseleri”
4.     Boraks Şirketi
5.     Keşan Kömür Madenleri (Egedeki Kömür Madenleri)
6.     Bursa civarındaki krom madeni: Peterson ve ortakları
7.     Troad’di Altın Madeni: Alexsadr Hill
8.     Trabzon civarındaki Bakır Madeni ( 4 ayrı şirket)
9.     Mermer Ocakları
10.   İstanbuldaki Soğukhava Şirketi
11.   İstanbuldaki Telefon Şirketi
12.   İstanbuldaki Doklar
13.   İstanbuldaki Pamuklu Fabrikaları