İSLAMDAN ÖNCE TÜRK KADINI

ESKİ TÜRK BOYLARINDA KADIN ÖZGÜR VE EŞİT BİR TOPLUMSAL KONUMA SAHİPTİ.

ZİYA GÖKALP’E GÖRE ESKİ TÜRKLER “HEM DEMOKRAT, HEM DE FEMİNİST” İDİLER.

TÜRKLERDE FEMİNİZMİN BİRİNCİ NEDENİ,  TOPLUMDA VAR OLAN DEMOKRASİ,

 İKİNCİ NEDENİ İSE TÜRKLERİN  O ZAMANKİ DİNİ OLAN ŞAMANİZMİN,

 KADINDAKİ “KUTSAL”  GÜCE DAYANMASIYDI.

HUKUKSAL AÇIDAN KADIN VE ERKEK TAMAMEN EŞİTTİ.

ERKEĞİN YANLIZCA BİR TANE “ZEVCE”Sİ, YANİ KARISI OLABİLİRDİ.

KADINLAR DOĞRUDAN DOĞRUYA HÜKÜMDAR, KALE MUHAFIZI, VALİ VE ELÇİ OLABİLİRLERDİ.

KIZLAR, KENDİLERİYLE EVLENMEK İSTEYEN ERKEKLERLE BİR ÇEŞİT DÜELLO YAPIYOR VE KENDİLERİNİ YENEMEYEN ERKEKLERLE EVLENMİYORLARDI.

EV, KARI İLE KOCANIN İKİSİNE AİTTİ. ÇOCUKLARIN VELAYETİ KONUSUNDA

BABA KADAR ANA DA HAK SAHİBİYDİ.

ESKİ TÜRK TOPLULUKLARINDA, DEVLET BAŞKANLIĞI HATUN-HAKAN’IN ORTAK SORUMLULUĞU İLE YÜRÜTÜLÜRDÜ.

YASA NİTELİĞİNDEKİ EMİRNAME’LER, HER İKİSİNCE İMZALANMADAN UYGULANAMAZDI.

 KADIN DEVLET YÖNETİMİNDE, HATTA ASKERLİK VE SPORDA BİLE ETKİN ROL OYNUYORDU.

ELÇİ KABULÜ DAHİL, BÜTÜN ÖNEMLİ TÖRENLERDE, HAKAN İLE HATUN BERABER BULUNURLARDI.

KADINLAR SAVAŞIN HER AŞAMASINDA ERKEKLERLE EŞİT KOŞULLARDA KATILIRLARDI.

HATUN BİZZAT SAVAŞ KURULUNUN ÜYESİYDİ.

TARİHTE DEVLET BAŞKANLIĞI YAPMIŞ İLK KADINLAR DA TÜRKLERDİ.

DELHİ TÜRK DEVLETİ’NDE RAZİYE SULTAN, KİRMAN’DAKİ KUTLUK DEVLETİNDE TÜRKAN HATUN BUNUN EN ÜNLÜ ÖRNEKLERİNİ OLUŞTURUYORDU.

TÜRKLERİN İSLAM’I KABUL ETMELERİNDEN VE ANADOLU’YA YERLEŞMELERİNDEN SONRA BİLE BU KÜLTÜREL ETKİLER, BELİRLİ ÖLÇÜLER İÇİNDE, AZALARAK SÜREBİLMİŞTİR.

ESKİ TÜRK KADINLARINDA ÖRTÜNME VE ERKEKLERDEN KAÇMA YOKTU.

ŞERAFETTİN TURAN, ARAP GEZGİNİ İBNİ FADLAN’IN ONUNCU YÜZYILDAKİ TÜRK KADINININ YABANCI ERKEKLERDEN BİLE KAÇMADIĞINI VE BEDENİNİN HİÇBİR YERİNİ SAKLAMADIĞINI GÖREREK, HAYRETLER İÇİNDE KALDIĞINI AKTARIYOR.

AYNI KAYNAĞA DAYANARAK, BULGAR TÜRKLERİNDE KADINLARLA ERKEKLERİN BİRARADA NEHİRDE YIKANDIKLARINDAN SÖZ EDİYOR.

TÜRKLERİN İSLAM DİNİNİ KABUL ETMELERİNDEN SONRA DA “KADIN” A ARAP VE İRANLILARDAN FARKLI YAKLAŞMALARINI SÜRDÜRMÜŞ, GEÇMİŞ BİRİKİM DOLAYISIYLA DA KÜLTÜR FARKININ YANSIMASI OLMUŞTUR.

İSLAMIN KADINA BAKIŞ AÇISINI, KADINLA İLĞİLİ OLARAK GETİRDİĞİ KURALLARI ANLAYABİLMEK İÇİN, İSLAM ÖNCESİ ARAP TOPLUMLARINDA KADININ HANGİ KOŞULLAR İÇİNDE YAŞADIĞINI VE KONUMUNU BİLMEKTE YARAR VAR.

KURAN’IN “CAHİLİYYE” DÖNEMİ OLARAK ADLANDIRDIĞI İSLAM ÖNCESİ ARAP TOPLUMLARINDA, KADIN TÜRK TOPLUMLARININ TERSİNE, TOPLUMUN EN AŞAĞILANAN ÖĞESİNİ OLUŞTURUYORDU.

BAZI HAYVANLAR, ÖRNEĞİN DEVE BİLE KADINDAN DAHA DEĞERLİ SAYILMAKTAYDI. KIZ ÇOCUKLARININ ÖLÜME TERK EDİLDİĞİ, HATTA DİRİ DİRİ GÖMÜLDÜĞÜ DURUMLAR YAYGINDI. KIZ ÇOCUK DOĞURAN KADINLAR CEZALANDIRILIYOR KADIN MAL GİBİ SATILIYORDU.

ERKEK İSTEDİĞİ KADAR KADINLA EVLENEBİLİYOR VE DİLEDİĞİ ZAMAN TERK EDEBİLİYORDU.

İSLAM DİNİ ARAP KADININI İŞTE BU KONUMDAN ALDI VE HİÇ DEĞİLSE ERKEĞİN YARISI KADAR HAKLARA SAHİP OLDUĞU BİR KONUMA GETİRDİ.

BU GELİŞME, İSLAM’I KABU EDEN ARAP KADINI İÇİN BÜYÜK BİR İLERLEME, AMA TÜRK KADINI AÇISINDAN DA AYNI ÖLÇÜDE GERİLEME ANLAMI TAŞIMAKTADIR.

 İSLAM DİNİNİ İLK KABUL EDEN TÜRKLER, KARAHANLILAR VE HAKANİLER(926) OLDULAR. 990-1000 YILLARI ARASINDA DA ONLARI SELÇUKLU TÜRKLERİ İZLEMİŞTİR.

KADININ DA BİR İNSAN OLDUĞU, ARAP TOPLUMUNDA, ANCAK İSLAM DİNİ SAYESİNDE KABUL EDİLMİŞTİR.

İSLAM DİNİNİ KABUL ETTİKTEN SONRA, TÜRK TOPLUMUNDA AĞIR AĞIR DEĞİŞMEYE BAŞLADI. BU KONUDA, DİNİN GETİRDİĞİ KURALLARDAN ÇOK, İRAN VE ARAP KÜLTÜRLERİNİN OLUMSUZ ETKİLERİ GÖRÜLDÜ.

ESKİ TÜRK DESTANLARI KADINI HEP YÜCELTİRKEN, TÜRKLERİN İSLAM DİNİ KABULÜNDEN SONRA, 1070 YILINDA YAZILAN

 “KUTADGU BİLİG” ARTIK KIZ ÇOCUĞUNU DEĞERSİZ SAYIYOR, KADINLARIN ÖRTÜNMEMELERİNİ ELEŞTİRİYORDU.

ÖRTÜNME OLAYI ANCAK FATİH DÖNEMİNDEN SONRA, ÖZELLİKLE BİZANS’LA İLİŞKİ İÇİNE GİRİLMESİNİN ETKİSİYLE BAŞLADI.

ÇOK KADIN İLE EVLENMEK, HAREM OLUŞTURMAK GİBİ UYGULAMALAR DAHA ÇOK SARAY VE SARAY ÇEVRESİNDE YERLEŞTİ.

EVLENMEDE KIZIN RIZASI ALINMASI GİDEREK KAYBOLURKEN, BOŞANMAK SADECE KOCANIN HAKKI OLARAK GÖRÜLÜR OLDU.

MİRASTA KADININ PAYI AZALDI MAHKEMELERDE İKİ KADININ TANIKLIĞI BİR ERKEĞE EŞİT SAYILDI.

KADIN EĞİTİM OLANAKLARINDAN YOKSUN BIRAKILDI, SOKAĞA ÇIKMASI SINIRLANDI HATTA BAZI DURUMLARDA TAMAMEN YASAKLANDI.

TÜRK KADININ KONUMUNDAKİ İYİLEŞTİRMELER TANZİMATTAN SONRA YENİDEN BAŞLADI.

KIZ ÇOCUKLARININ İLK VE ORTA OKULLARA GİTMESİNE 1858 YILINDA İZİN VERİLDİ, EBE OKULU  VE KIZ ÖĞRETMEN OKULU AÇILDI. İKİNCİ MEŞRUTİYETİN İLANINDAN SONRA İLK KIZ LİSESİ AÇILDI.

ATATÜRK, TÜRK KADININA ÇAĞDAŞ BİR KONUM KAZANDIRMA DÜŞÜNCESİNİ UYGULAMA ÇALIŞMASINA BAŞLADI VE KADININ “VATANDAŞ” SAYILMASINA BİLE KARŞI ÇIKAN MİLLETVEKİLLERİNİN NEREDEYSE ÇOĞUNLUKTA OLDUĞU BİR MECLİS’TE VE KURTULUŞ SAVAŞI’NIN EN KORKULU GÜNLERİNDE, TÜRK KADININ EN İLERİ TOPLUMLARDAKİ YASAL HAKLARA SAHİP KILMAK İÇİN İLK ADIMLARI ATTI.

BU SÜRECİN SON AŞAMASI OLARAK TÜRK KADINI 5 ARALIK 1935’TE SEÇME VE SEÇİLME HAKKINA KAVUŞTUĞU ZAMANLAR, DEMOKRASİNİN BEŞİĞİ SAYILAN BAZI BATI ÜLKELERİNİN KADINLARI HENÜZ BU HAKKA SAHİP DEĞİLDİ.

TÜRK KADININ, ATATÜRKÇÜ BİR DEVRİM ANLAYIŞI İÇİNDE ELDE ETTİĞİ KAZANIMLARIN ÖNEMİNİ  İYİ DEĞERLENDİREBİLMEK İÇİN İRAN CUMHURİYETİ’NİN DEVRİMİNİ , İRAN KADININA LAYIK GÖRÜLEN KONUMU İNCELEMEKTE YARAR VAR.

DÜNYADA YALNIZ SON ALTI BİN YILDIR ATAERKİL DÜZEN GÖRÜLMEKTEDİR. DAHA ÖNCE TAM BİR MİLYON YIL, TOPLULUKLARI KADINLAR YÖNETMİŞTİR.

BU MİLLET MODERN OLMAYA DEVAM EDECEKSE BU, KADINLAR SAYESİNDE OLACAKTIR. KADINLAR ÖZGÜRLÜĞÜNÜZÜ VE RUHUNUZU BASKILARDAN KURTARIN.

MUSTAFA KEMAL ATATÜRK

*Ahmet Taner Kışlalı – Siyaset Bilim