AYNAROZ

Birkaç yıl önce yolum Aynaroz'a düşmüştü. Hani şu Yunanistan'ın

kuzeyinde binlerce yıldır kadın ayağı basmamış özerk manastırlar

bölgesi.

 

Bir akşamüstü üçü de mimar olan arkadaşlarım Dinç, Oğuz ve

Fahrettin'le birlikte, dört saat tırmanılarak çıkılan Simonopetra

manastırındaydık.

 

Sarp kayaların başına kurulmuş, uçan kuşların sırtını seyrettiğimiz

ürpertici bir yerdi manastır.

 

Avluda duruyorduk, akşam karanlığı çöküyordu, bizimle ilgilenen yoktu pek.

 

Biraz sonra cüppesini yelpirdete yelpirdete bize doğru gelen bir rahip gördük.

 

Raslantıya bakın ki rahip o gün benim Atina'da yayımlanan, Osmanlı'yla

ilgili romanımı bitirmiş ve keşke bu adamla karşılaşsam da bir iki

soru sorsam ama nasıl olacak ki demiş, biraz sonra konuk defterinde

adımı görünce bunun İsa'nın küçük mucizelerinden biri olduğuna hükmetmiş.

 

Rahibin adı Porfirio imiş.

 

Neyse, Rahip Porfirio bizi ağırladı ve o kayalara oyulmuş, yedi kat

aşağıdaki kütüphaneye götürdü.

 

Bu yüz bin kitaplık kütüphaneyi görünce aklımıza hemen Umberto Eco ve

Gülün Adı geldi. Zaten Eco da bu kütüphaneye birçok sefer gelmiş.

 

Porfirio belinden kocaman anahtarlar çıkartarak bize kutsal

emanetlerin saklı olduğu bir mahzeni de açtı.

 

Orada birbirinden eski ikonalar, peygamberlere ait olduğuna inanılan

kemikler gibi kutsal Hıristiyan emanetlerini gezerken birdenbire oraya

ait olmayan bir görüntüyle irkildik.

 

Duvarda bir Osmanlı fermanı duruyordu, fermanın içine çok eski bir

belge yapıştırılmıştı ve üstünde Arapça yazılarla yeşil bir el resmi

vardı.

 

Bunun ne olduğunu sorduk.

 

"Bu" dedi, "Hazreti Ömer'in Kudüs'ü zaptettikten sonra Ortodokslara

tanıdığı imtiyaz belgesidir."

 

"Peki ferman?"

 

"O da Fatih Mehmet'in fermanıdır. Hz. Ömer'in belgesini fermanına

yapıştırıp Aynaroz'a verdi ve bu belge 500 yıl boyunca din

özgürlüğümüzü güvence altına aldı."

 

Bu belge ve sözler karşısında ne kadar heyecanlandığımızı tahmin edersiniz.

 

"Peki bu belge ve ferman nasıl oldu da buraya geldi" diye sorduk.

 

Zaten tarihte yaşıyor izlenimi veren rahip Porfirio sanki dünkü bir

olaydan söz eder gibi "Mara Brankoviç sayesinde" diye cevapladı.

 

"Mara Brankoviç kim" diye sorduk.

 

"Fatih'in annesi" dedi. "Sırp Kralı'nın kızı. İmanlı bir Ortodoks olan

Mara, daha Mehmet'in şehzadeliği sırasında bizim başrahibe haber

yolladı. 'Şehzademin size sempatisi var. Gelip şimdiden şefaatini

dileyin' dedi. Bunun üzerine başrahip başkanlığında bir heyet çeşitli

hediyelerle gidip Şehzade Mehmet'i ziyaret etti. Mehmet padişah olunca

Hz. Ömer'in belgesini fermanına yapıştırıp Aynaroz'a verdi ve bu

belge bizi 500 yıl korudu."

 

Kütüphaneden yeryüzüne çıktığımızda tuhaf duygular içindeydik.

 

Bu yazıdaki bilgilerin bir kısmı kimilerinin hoşuna gider, kimilerinin gitmez.

 

Ama ben gördüklerimi ve duyduklarımı yazıyorum; yani tanıklık ediyorum.

 

Zülfü Livaneli