Dersimli bir profesörün mektubu

Dr. Teoman Zafer APAN

 

Prof. Dr. Eyüp S. Karakas, "Dersim konusunda yazdiklarinizi büyük bir takdirle okudum" diyerek "Ben de özür istiyorum" baslikli kendi yazisini gönderdi. Sütuna sigmayacagi için biraz kisalttim: "Sayin Basbakanimiz devletin Dersim'de yaptiklarindan dolayi özür diledi. Annem Tunceli'nin Çemisgezek, babam Hozat ilçesinde dogmus, büyümüs. Ben de Çemisgezek  dogumluyum. Yani ben Dersimliyim. Sayin Basbakanimizin devlet adina özür dilemesi elbette beni de ilgilendirir ama benden baskalarinin da özür dilemesi gerekir. Kimler mi özür dilemelidir? Elbette Seyit Riza ve onun gibi sakilere sahip çikanlar ve onlar adina konusanlar!

 

 Ben Dersim olaylarini babaannem, babam ve annemden dinleyerek büyüdüm.

 

 

 Devlete isyan eden asiler sadece askerleri katletmekle kalmamis, oranin sivil halkini da öldürmüsler ve zulmetmislerdir. Babaannemin nahiye müdürü olan, Salih isimli kardesinin oglu Efendi'yi asiler kaçirmis ve daha sonra 'gel çocugunu geri verecegiz' diye köylerine çagirmis ve yolda pusu kurarak öldürmüslerdir. Bu ölüm Hozat'ta büyük üzüntüye sebep olmus ve asagidaki

 agit-türkü yakilmistir. Bu türkü halen söylenmektedir:

 

 Hozat'ta gezerdim bir fidan boylu

 Görenler derdi kim bu aslan soylu

 Sorana deyin ki Hamil'in oglu

 

 Varsin Hozat yansin ver veran olsun

 Hozat'in gençleri intikam alsin

 

 Hozat'in içinde okunur ezan

 Ne kara yazmis ah alnini yazan

 Hep Seyit Riza'dir kavlini bozan

 

 Yolumu kesenler yolundan kalsin

 Büyüsün Efendi'm intikam alsin.

 

 Diger kardesini de benzer sekilde öldürmüsler. Onun için de bir türkü söylenmistir. O türkünün de sözleri söyledir:

 Atimi bagladim nar agacina,

 Perçemim dolandi gül agacina

 Gidin söyleyin benim bacima

 Nasil dayanacak benim acima.

 Türküde geçen baci, benim babaannemdir. Rahmetli babaannem bu olaylari anlatir, türküleri söyler aglardi..

 

 ***

 

 Eskiya isi o kadar azitmistir ki birkaç kere Çemisgezek'i basmis, karsi koymaya çalisanlari öldürmüs ve kasabayi yagmalamistir. Annem o günleri hatirliyor. Kadinlar bir camiye toplanir eskiya onlara bir kötülük yapmasin diye dua eder tespih çekerlermis. Daha üç gün önce, o günlerde küçük bir kizin yaninda öldürülen yüzbasiyi, balta ile parçalanarak öldürülen

 askerleri, Firat nehrini salla geçerken salin ipi kesilerek Firat'in azgin sularina terk edilen ve bogulan askerlerin hikâyesini anlatirken gözleri doldu.

 

 Bu asiler köprüleri yikmislar, telefon tellerini kesmisler, nahiye müdürü, vergi tahsildari gibi memurlari öldürmüsler, karakollari basmislar, subaylari, astsubaylari, erleri öldürmüsler. Halkin mal, can ve irz emniyeti kalmamis. Iste bu ortamda askeri müdahale yapilmis ve suçlular agir biçimde cezalandirilmis.

 

 Ikinci Dersim harekâtinda maalesef bu asilerin yaninda çok sayida yerli halk da zarar görmüstür. Tabir yerinde ise kurunun yaninda yas da yanmistir. Isyana istirak eden asiretler mecburi iskâna tâbi tutulmus ve Anadolu'nun farkli bölgelerine gönderilmistir.

 Dersim isyaninin Alevilikle, Kürtlükle ilgisi yoktur... Bu isyan tüm Dersim halkina da mal edilemez. Çok sayida asiretten sadece altisi bu isyana katilmistir. Isyanin liderlerinden Seyit Riza ise aslen bir Türk'tür.

 Kendisinin bazen Arap, bazen Kürt oldugunu söylemistir ama mensup oldugu asiret aslinda bir Türk asiretidir.

 Bu hareket sonunda Tunceli'den tamami son model 14 binden fazla silah toplanmistir.

 

 ***

 

 Dersim dosyasinin açilmasini Cumhuriyet'in tasfiyesi projesi içinde degerlendirmek gerekir. Cumhuriyet'i koruyan tüm kisiler, kurumlar, topluluklar sindirilmeye, etkisizlestirilmeye veya Cumhuriyet'ten sogutulmaya çalisiliyor. 'Sonsuza kadar koruma ve kollama' kararliligi ve

 direnci kirilmak isteniyor. Insanlar hapse atiliyor, hatta öldürülüyor, bilgi kirliligi yaratiliyor; âdeta Cumhuriyet'ten intikam aliniyor.

 Bu çerçevede sira Alevilere gelmisti. Alevi yurttaslarimizda Atatürk sevgisi ve Cumhuriyet sevdasi her zaman var olmustur. Cumhuriyeti koruma kararliligini hiç yitirmemislerdir. Dersim dosyasi açilarak, Atatürk'ten ve Cumhuriyet'ten sogutulmaya çalisiliyor. Özetle Cumhuriyet savunmasiz birakilmak isteniyor. Geçmiste bazi oyunlara gelmeyen Alevilerin bu oyunu da

 bozacagina inaniyorum."