İHANET RANTI TÜRKİYE’Yİ PAYLAŞIYOR

 

ARAŞTIRMA
Macit SOYDAN
Fatih ERBOZ
Önsel ÜNAL
Sümeyra YILMAZ

ABD için bölge şehirleri üs açısından ne kadar önemliyse, yeraltındaki zengin maden ve enerji yataklarının bulunması da büyük önem taşıyan konular arasında geliyor ve küresel dünyanın dikkatlerini üzerine çekiyor.

Osmanlı İmparatorluğu döneminden bu yana Türkiye’nin enerji ve maden yatakları açısından her zaman ilgi çekmiş bölgelerinden bir tanesi de Karadeniz. Karadeniz Bölgesi tarihsel süreç içerisinde hiçbir zaman enerji kaynaklarının varlığı açısından ikinci sıraya düşmedi. Enerji sahaları ve maden yatakları açısından zengin olan Karadeniz bugün de petrol ve doğal gaz yatakları başta olmak üzere, maden alanları açısından ülkemizin önde gelen yörelerindendir. Bilindiği gibi önceki dönemlerde yapılan araştırmalarda, Karadeniz havzasında petrol ve doğal gaz yataklarının bulunduğu açıklaması yapılmış ve bu yatakların işletilmesi kamuoyunda sıkça tartışılmıştı. Karadeniz kentlerimizin aynı zamanda yine tarihsel süreçte önemli ticaret limanları olması enerji zenginliği kadar, enerji yollarının kesişim noktası olarak da bölgeyi önemli kılmakta.

Zengin bir potansiyel
Bölge hem enerji kaynakları açısından zengin, hem de enerji yollarında bulunması açısından önemli. Bu nedenle de yabancı yatırımcıların ve yabancı ülkelerin ilgisini her zaman bünyesinde barındırdı. Bunun sonucu olarak da yabancı şirketler bölgeye her şeye rağmen yatırım ve stratejik açılardan girmek istiyor. ABD açısından Karadeniz ve bölge şehirleri üs açısından ne kadar önemliyse, Rusya başta olmak üzere Karadeniz’e kıyısı olan ülkeler açısından bölge hem askeri amaçlı olarak, hem de ticaret ve enerji yolu olarak bir o kadar önemli. Bölgede zengin maden ve enerji yataklarının bulunması da ayrıca önem taşıyan konular arasında geliyor. Bu nedenle Karadeniz bölgesi Türkiye ekonomisi açısından son derece önemli, zengin ve stratejik bir bölge olarak karşımıza çıkıyor.

Granit yatakları
2006 yılından bu yana yapılan çalışmalarda Karadeniz bölgesinin özellikle metalik maden yatakları açısından zengin bir potansiyele sahip olduğu biliniyor. Bakır, kurşun, çinko gibi madenlerin yanında son yıllarda bölgede altın rezervleri de dikkat çekiyor. Bunun yanında zenginlik açısından dikkat çeken bir diğer maden ise granit. 2006 yılı içerisinde yapılan çalışmalarda bölgenin fosil kökenli yakıtlar olan petrol ve doğal gaz açısından önemli bir potansiyele de sahip olduğu belirtilirken, Maden tetkik Arama Enstitüsü’nün yaptığı tespitlere göre maden yatakları açısından da bölgenin zenginliğine vurgu yapılmıştı.

Japonlar ortaya çıkardı
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ile anlaşma yapan Petrobras’ın Karadeniz’de çok zengin petrol ve doğalgaz rezervleri bulunduğunu açıklamasının ardından, Maden Tetkik Arama Enstitüsü’nün (MTA) belirlemeleri ise karada yüksek miktarda maden yatakları, altın ve uranyum bulunduğunu ortaya çıkardı. MTA’nın belirlemelerine göre Doğu Karadeniz Bölgesi altın, uranyum, bakır, linyit, çinko, betonit, demir, mermer maden yatakları bakımından oldukça zengin kara parçası olma özelliğini barındırıyor. Türkiye’nin Japonya ile yaptığı anlaşma sonrasında uzaydan uydu vasıtasıyla bölgenin maden haritasını çıkarmak için başlattığı çalışmanın sonuçları alınmaya başlandı. Uydu fotoğrafları aracılığıyla, bölgede varlığı bilinenbakır, çinko, bentonit madenleri dışında altın ve uranyum yatakları da belirlendi. Araştırma sonuçlarına göre, Ordu’nun Ünye ve Ulubey, Giresun’un Görele ilçelerinde altın damarları, Giresun’un Şebinkarahisar ilçesi sahalarında uranyuma rastlandı.

İl il maden rezervleri
MTA’nın belirlemelerine göre Doğu Karadeniz Bölgesi’ndeki illerin maden raporları şöyle:

SİNOP: Boyabat ilçesi sahalarında düşük tenörlü asbest, Sarıkum sahasında düşük tenörlü kuvars kumu, Boyabat-Akbelen mevkiinde ise manganez damarları bulunuyor.

SAMSUN: Ladik ilçesinde yaklaşık 52 milyon ton kireçtaşı, 38 milyon 812 bin 500 ton kil bulunuyor. Havza ilçesi Hamamayağı sahalarında jeotermal alanlar var. Vezirköprü-Ersandı klı sahalarında 117 ton kurşun-çinko, Kavak-Kaya köyü, Vezirköprü-Elmacı k, Ladik-Ayvalı sahalarında çok miktarda manganez damarı bulunuyor. 

ORDU: Ünye’nin Kumarlı mevkii ile Ulubey ilçesinin Akoluk ve Sayaca bölgelerinde altın yataklarının varlığı belirlendi. Akoluk mevkiindeki altın miktarının 1 milyon ton olduğu; Sayaca mevkiindeki yatakların 17 bin ton, Ünye Kamarlı mevkiindekilerin ise 1 ton kapasitesinin bulunduğu belirlendi. Fatsa-Zavi köyünde, Gülköy-Şıhman ve Kumru-Gümüşdere mevkilerinde bakır, kurşun ve çinko yatakları bulundu. Ünye-Fatsa-Kavaklar sahasında, çoğu ağartma toprağı olmak üzere 743 bin ton, Keşköy yatağında 460 bin ton, Emireli mevkiinde 421 bin ton, Ahizetli mevkiinde 128 bin ton, Tavkutlu-Gülcüğen mevkiinde 812 bin ton, Mesudiye-Çavdar köyünde 80 bin ton bentonit tespit edildi. Çambaşı yaylası Fundacık mevkiinde 750 bin tondemir, Ünye-Kumarlı sahasında 107 ton gümüş olduğu ortaya çıktı. Ulubey ilçesi Akoluk mevkiinde seramik ve kağıt sektöründe kullanılabilen 148 bin ton, Sayaca Mevkii’nde ise 2 milyon ton kaolen bulunuyor. Mesudiye ilçesi Topçam Beldesi sahasında ise yörenin en güzel ve sert mermer yataklarına rastlandı.

GİRESUN: Görele ilçesi Çanakçı mevkiindeki sahada, 1 ton kapasiteli altın, Şebinkarahisar yatağında ise 300 ton kapasiteliuranyuma rastlandı. Halen işletilen Espiye-Lehnoz’da yaklaşık 2.5 milyon ton bakır, 2 milyon 312 bin ton çinko, Espiye-Kızılkaya’da 5.5 milyon ton kapasiteli, Tirebolu-Harkkö y’de 6 milyon ton kapasiteli, Harşit-Köprübaşı mevkiinde 10 milyon ton kapasiteli bakır-çinko, pirit ve kurşun yatakları belirlendi.

TRABZON: Maden açısından en çokkireçtaşı bulunuyor Hacımehmetköy mevkiinde 37 ila 39 milyon ton kapasiteli kireçtaşı yatakları bulunduğu, geçmiş yıllarda demir madeni bulunduğu ve işletildiği, stoklarda halen 200 ton cevher olduğu belirtildi. Vakfıkebir-Gökç eköy’de 60 bin ton, Sürmene-Kutlular sahasında 497 bin ton, Of-Katarakdere sahasında 613 bin ton, Maçka-Güzelyayla yatağında 154 milyon 700 bin ton, Yomra-Kanköy yatağında 2 milyon ton bakır, çinko, kurşun yatakları bulunduğu belirtildi. Diğer maden cevherlerinin düşük tenorlu ve ekonomik olmadığına dikkat çekildi.

RİZE: Çayeli-Madenkö y yatağında 10 milyon 600 bin görünür, 15 milyon ton mümkün olabilecekbakır-kurşun, çinko bulunuyor. Yataklar halen işletiliyor. Fındıklı ilçesi Kartiba sahasında 3 milyon 600 bin ton görünür rezervli; Akkaya mevkiinde 400 bin ton potansiyeli olan demir cevheri olduğu belirlendi. Akkaya mevkiinde geçmiş yıllarda demir madeninin işletildiği ve 150 bin ton cevher çıkartıldığına dikkat çekildi. Ardeşen ilçesinde renkli pisen seramikte katkı maddesi olarak kullanılan feldspat madenine rastlandı. Uzmanlar, bu bölgede çok yüksek miktarda bir potansiyel bulunduğunun tespit edildiğini belirterek, kapasitesinin belirlenmesine çalışıldığını kaydettiler. İkizdere ilçesi Memişoğlu, Keçikayası sahalarında orta ve iyi kalitede mermer yataklarının bulunduğuna dikkat çekildi.

ARTVİN: Borçka-Akarsen mevkiinde 39 bin 600 ton görünür, 4 milyon tona kadar çıkması mümkünaltın yatakları bulunduğu ortaya çıktı. Gümüşhane köyünde 30 milyon ton jeolojik, Yusufeli-Esendağı yatağında bin ton, Kafkasör yaylasında 1 milyon 600 bin ton görünür nitelikte düşük tenörlüaltın yatakları olduğu da belirtildi. Borçka ve Murgul dağı sahalarında çok miktarda bakır-kurşun-çinko yatakları bulundu.

Metalik maden açısından da zengin
TMMOB maden Mühendisleri Odası Trabzon İl Temsilcisi Cengiz Demir, Karadeniz Bölgesi’nde maden yataklarının bulunduğunu, bunlara öncelikle bölge ekonomisine katkısı açısından yaklaşmak gerektiğini kaydetti. Bölgedeki maden yataklarına bölgedeki maden yataklarına yabancıların ilgisini dikkat çeken Demir, ”Karadeniz bölgesinde maden yataklarına yabancıların ilgisi Türkiye genelinden soyutlanamaz. Örneğin Kaz Dağları eteklerinde altın rezervlerine yabancılar nasıl ilgi gösteriyorsa, bölgemizde de maden yataklarına yabancılar aynı ilgiyi gösteriyor” dedi. Karadeniz Bölgesi maden havzasının metalik madenler açısından önemli ölçüde zenginlik taşıdığını belirten Demir, şunları kaydetti: “Türkiye’de 45 alanda çıkarılan minerallerin 10-12 tanesi de Karadeniz Bölgesi’nde çıkarılmaktadır. Bu açıdan bakıldığında bölgemiz madencilikte de ilgi çekici bir özelliğe sahip. Metalik madenlerin yanında altın rezervlerinin son yıllarda bölgede önem taşıdığını özellikle söylemek gerekiyor. Bakır, kurşun, çinko, gümüş yatakları da yine önemli.  Artvin’e kadar uzanan kıyı şeridinde önemli maden yatakları bulunuyor. Diğer bölgelerde olduğu gibi o bölgelerle ilgilenen maden şirketleri genel olarak bu maden yataklarıyla da ilgileniyor.
 
Yeniçağ Gazetesi 15.06.2010