Yeni Türk Ticaret Kanunu'ndaki değişiklikler

 

HÜRRİYET, 14 Ocak 2011

Kanunu Tasarısı kabul edilerek yasalaştı. 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girecek olan yeni Kanun ile hayatımızda meydana gelecek değişikliklerden bazıları...

* Yolcuya kurallara uyma zorunluluğu getirilirken, firmalara da hizmetten  doğan kusurları için sorumluluk yüklenecek. Sefer herhangi bir sebeple  yapılamamışsa harekette yolcunun katlanamayacağı zaman diliminde gecikme olursa;  yolcu, sözleşmeden cayıp ödediği ücreti ve varsa zararını isteyebilecek. Yolcu,  aksine bir sözleşme yoksa, bagajı için ayrı ücret ödemeyecek.

* Şehirler arası yolculuklarda yumurta, soğan, pide,  lahmacun gibi kokulu yiyecekler yenilmeyecek; otobüslerde tavuk ve horoz gibi  canlı hayvan taşınmayacak.

* Otobüslerde, özellikle gece yarısından sonra olmak  üzere, yolcuların uyuduğu saatlerde yüksek sesle müzik çalınmayacak.

* Toplu taşım araçlarının dış yüzeyinin de sade bir görünümde olması  gerekecek. Kamyon ve dolmuşlarda sık görülen “Kamyon çeker 10-20 ton, gönlüm  çeker Paris Hilton”, “Rampaların ustasıyım, gözlerinin hastasıyım”, “Aşıksan  vur saza, şoförsen bas gaza”, “Aşk çekenin, yol gidenin”, “Yaklaşma toz  olursun, geçme pişman olursun”, “Sollama beni, mahcup ederim seni” şeklindeki  yazılar kaldırılacak.

* Firmalar, bilette belirtilen yerin başka bir kişiye verilmesi; bilette  gösterilen araç yerine, onunla aynı düzeyde olmayan başka bir aracın sefere  konulması; aracın belli saatten önce hareketi nedeniyle yolcunun yetişememesi,  araçta ilk yardım malzeme ve ilaçlarının bulundurulmaması gibi nedenlerden de  nedenlerden de sorumlu olacak. Herhangi bir zarar ispat edilmese bile firma,  bilet bedelinin 3 katı tazminat ödeyecek. Bu kurala uymayan araç sürücülerine ve  sahiplerine 100-1500 TL arasında idari para cezası verilecek.

* Türk bayrağı çekme hakkı olmamasına rağmen bayrak çeken veya çekmesi  gerekirken başka bir devletin bayrağını çeken geminin kaptanına 6 aya kadar hapis  cezası verilecek.

* Bileşik faiz uygulamasına son verilecek.

* Bir kimsenin hayatı bir veya birkaç sigortacı tarafından çeşitli bedeller  üzerine sigorta ettirilebilecek.
        
* Meslekleri gereği bir hata yapıp, tazminat talebiyle karşılaşacağını  düşünen kişilerin düzenleyeceği sözleşmelerle ilgili olarak, “sorumluluk  sigortaları” kavramı Türk hukukuna ilk defa girdi.

* Başkalarını veya mallarını ve fiyatlarını, yanıltıcı, incitici ve  kötüleyici beyanlar, karşılaştırmalı ve aşırı reklamlar, paye, diploma veya ödül  almadığı halde bunlara sahipmiş gibi hareket etme, rekabeti bozucu satış  yöntemleri, haksız rekabet sayılacak. İş yerine yanıltıcı şekilde, “Paris'ten  diplomalı terzi”, “Christian Dior'un kalfası”, “Ödüllü çevirmen” gibi sahte  belge asarak haksız rekabet yaratanlara 2 yıla kadar hapis cezası verilecek.

* Ticari işletmesi, malları, iş ürünleri, faaliyeti, fiyatları, stokları,  satış kampanyalarının biçimi ve iş ilişkileri hakkında, “gerçek dışı veya  yanıltıcı” açıklamalarda bulunmak suç sayılacak. İşletmeler, rekabette öne  geçmek için “sezon sonu” indirimi diye hiç bitmeyen kampanyalarla tüketiciyi  yanıltamayacak.
“Yüksek kalite, düşük fiyat” sloganıyla mağazaya çekilen müşterilere,  reklamı yapılan ürünlerin yerine, ucuzluk uygulanan başka mallar verilerek  tüketiciler aldatılamayacak.
        
* Müşteri, malın gerçek değeri konusunda yanıltılamayacak. Müşterinin karar  verme özgürlüğüne, hediyelerle etki edilemeyecek.

* Saldırgan satış teknikleriyle müşterinin karar verme özgürlüğü  kısıtlanamayacak.Evin kapısına (kapıdan) gelerek veya yoldan çevirerek yapılan satışlar, saldırgan satış yöntemi olarak değerlendirilecek.
 
* Malların, iş ürünlerinin veya faaliyetlerinin özellikleri, miktarı,  kullanım amaçları, yararları veya tehlikeleri gizlenerek müşteri  yanıltılamayacak. Sadece açıklamalar değil, malın biçimi, paketlenme tarzı,  etiketteki takdim gibi görsel algılamalar da yanıltıcı olmayacak.

* Kooperatifler ticaret şirketi sayılacak. Ticaret şirketleri; kolektif,  komandit, anonim, limited şirketler ile kooperatiflerden oluşacak.

* Şirketler, elektronik ortamda yönetim kurulu ve genel kurul  toplantılarını yapabilecek.

* Sermaye şirketlerinde müdürler kurulu ve yönetim kurulu; kolektif,  komandit, limited ve anonim şirketlerde de ortaklar kurulu ve genel kurul  toplantıları on-line gerçekleştirilebilecek. On-line toplantı sistemiyle anonim  şirketlerde genel kurula katılım, öneride bulunma ve oy verme; hukuksal açıdan,  fiziki katılımla aynı sonuçları doğuracak. Şirketlerin elektronik ortamda  toplantı yapabilmelerinin esas ve usulleri, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca  çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenecek.
         
 * Çok büyüyen ve çekirdek işletme konusundan uzaklaşan şirketlerin ana  faaliyet konularına dönmelerine olanak sağlayan “bölünme” de Türkiye'de maddi  hukuk yönünden ilk defa düzenleniyor. Buna göre, Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde fabrikaları olan bir şirket,  her fabrikayı bağımsız bir şirkete dönüştürebilecek.-
        
* Anonim şirketlerde, yönetim kurulunun en az 3 üyeden oluşacağına ilişkin  mevcut hüküm kaldırılıp, AB hukukuyla uyum sağlanarak, en az 1 üyeli yönetim  kuruluna olanak tanınıyor. Anonim şirketin, esas sözleşmeyle atanmış veya genel  kurul tarafından seçilmiş 1 veya daha fazla kişiden oluşan bir yönetim kurulu  olacak.
        
* Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren 3 ay içinde internet sitesini  oluşturmayan veya “bilgi toplumu” hizmetlerine özgülemeyen şirket yöneticileri,  6 aya kadar hapis ve 300 güne kadar adli para cezasına çarptırılacak. Küçük  ölçekli işletmelere ise internet sitesi kurmaları için 1 yıl süre verilecek.

* Karşılığı bulunmayan çek düzenleyen kişi, çekin karşılıksız kalan  bedelinin yüzde 10'unu ödemekle yükümlü olacak; ayrıca hamilin bu yüzden uğradığı  zararı tazmin edecek.

Salı günü yasalaşan 649 maddelik Borçlar Kanunu'ndaki bazı değişklikler ise şöyle,

Ev sahibinin kiracısını belli koşullar altında evden çıkarmasına imkan getiriliyor. Mesela, balkonda mangal yakmak, yüksek sesle müzik dinlemek, komşuları rahatsız etmek artık tahliye gerekçesi oluyor. Ev sahibi, alt ve üst soyunun oturması için, kiracıdan evin tahliyesini talep edebilecek. Mesela, “babam/büyük annem taşınacak” ya da “Almanya’dan oğlum geldi” gibi ailevi gerekçelerle evinin tahliyesini isteyebilecek.

* Ev kiralarken kiracıdan istenen güvence parasına sınır getiriliyor. Yeni kanun uyarınca depozito miktarı 3 aylık kirayı aşmayacak.

* Kira bedeline de sınır getiriliyor. Kira bedelleri, bir önceki yıldaki üretici fiyat endeksindeki (ÜFE) artışı geçemeyecek.

* Kirasını iki ay üst üste ödemeyen kiracının tahliyesinin önü açılıyor. Kirasını ödemeyen kişiye ev sahibi öncelikle ihtar çekecek. İki defa ihtar çekilen kiracı, kira döneminin bitiminde bir ay içerisinde dava yoluyla tahliye edilecek.

* Kiracı 15 gün önceden fesih bildiriminde bulunmazsa, sözleşme bir yıl daha otomatik olarak uzamış sayılacak.

* Kiranın dövizle ödenmesine de düzenleme geliyor Buna göre, kiralarını dövizle ödeyenlerin kontratlarında 5 yıl boyunca indirim ya da zam olmayacak.

* Kira kontratındaeşin rızası zorunlu hale getiriliyor. Aile konutlarıyla ilgili kontratlar yazılı eş rızası olmadan feshedilemeyecek, yine yazılı eş rızası olmadan kefalet altına girilemeyecek.

* Bina giderlerini mal sahibi ödeyecek. Örneğin binanın çatı onarımı, dış cephe boyası gibi giderler ev sahipleri tarafından karşılanacak. Kiralık yerle ilgili zorunlu sigorta, vergi gibi yükümlülükleri de mülk sahibi karşılayacak. Kiracı, tuttuğu evdeki kırık lavabo, su akıtan küvet, arıza veren kombinin tamir edilmesini isteyebilecek

* Artık kapıdan satış yapanlar “saldırgan satış yöntemi” kullanıyor sayılacak. Böylece, evin kapısından ya da yoldan çevirerek satış yapanlar için yeni düzenlemeler getirilecek.

* Borçlular olağanüstü faizlere karşı korunacak. Sözleşmeyle belirlenecek akdi faizlere sınır konulacak. Uygulamadaki yasal faiz dikkate alınarak, akdi faiz yüzde 13.5'i, temerrüt faizi de yüzde 18'i aşamayacak.

*  “Ömür boyu kefalet” kavramı tarih oluyor. Herhangi bir borca kefil olma durumunda, kefalet süresi ne olursa olsun, 10 yıl sonunda kefalet kendiliğinden sonlandırılacak.

* Eşin yazılı izni olmadan kefalet altına girilemeyecek. Kefil olanın rızası olmadıkça, kefalet miktarında sonradan bir artış yapılamayacak.

* Otellerde kaybolan eşyalardan otel sorumlu olacak. Müşteriye ait eşyaların çalınması durumunda otel konaklama ücretinin 3 katına kadar tazminat ödeyecek.

* Şehirlerarası yolculuklarda yumurta, soğan, pide, lahmacun gibi kokulu yiyecekler tüketilmeyecek. Tavuk ve horoz gibi canlı hayvan taşınamayacak.

* Yanlış tedavi uygulayan doktora, yanlış savunma yapan avukata, aldığı yanlış kararlarla şirketi zarara sokan yöneticiye tazminat ödeme yolu açılacak. Örneğin, ameliyat öncesi hastaya imzalatılan belgeler, yanlış tedavi yapan doktoru sorumluluktan kurtaramayacak. Doktor, avukat ya da üst düzey yöneticilerin bu tip tazminatlara karşı kendilerini güvenceye alması için ise, “sorumluluk sigortası” kavramı hayata geçirilecek.

* Resmi nikahı olmayan, nişanlı ve sevgililerin tazminat istekleri de yasal dayanağa kavuşacak.

* Yanlış tedavi ya da uygulama sonucunda ölenlerin yakınlarına da tazminat alma yolu açılıyor.

* En önemli düzenlemelerden biri nafakalarda olacak. İşçi ücretlerinin dörtte birinden fazlasına borca karşılık haciz konulamayacak. Ancak nafakalarda bu sınır uygulanmayacak.

* Borçlar Kanunu’nda işyerinde psikolojik taciz yani ‘mobbing' de yerini buluyor. İşveren çalışanlarını psikolojik tacize karşı korumakla görevlendiriliyor. İşverene, kadın ve erkek işçilerin cinsel tacize uğramamaları ve tacize uğramış olanların daha fazla zarar görmemesi için güvenlik önlemi alma zorunluluğu getiriliyor.

* Haksız yere işçisini işten atan işveren, altı aylık maaşa kadar tazminat ödeme yükümlülüğü getiriliyor.