Pezevengin Tarihçesi

 

Pezevenk Farsçadaki "pejavend" (kapı tokmağı, sürgü) kelimesinden gelirmiş. Anlam

genişlemesiyle "kapı arkasında bekleyen, kadın ticareti yapan kişi" olmuş. Sözlerin Soyağacı -

Etimolojik Sözlük –Sevan Nişanyan'a  göre pezevenk kelimesi Ermenice pozavak'tan geliyormuş. Poz fahişe, avak ise bey, sahip demekmiş. İngilizcede fancy man,whoremonger, procurer, pimp gibi karşılıkları var.

 

Bir de şöyle bir hikâye var. Demirel Kırgızistan’a gittiğinde kendisine alkışlar

eşliğinde pezevenk demişler. Demirel'in, pezevengin Kırgızcada "kahraman, yol gösterici" demek olduğu kulağına fısıldanınca,

 

-"Teşekkür ederim, asıl pezevenk sizlersiniz"  diyerek karşılık verdiği rivayet ediliyor.

 

Sözcüğün  kökeni hakkında çok çeşitli rivayetler var. Türkî cumhuriyetlerde ve Osmanlıca da, yol gösterici, kahraman olarak bilinirmiş...

Yalnız daha sonra Osmanlı argosunda yeni fahişeliğe başlayan çıtırlara yol yordam öğreten ve korumalıklarını yapan kişilere de söylenmesiyle bugünkü anlamını almış.

PEZEVENK 'İN TARİFİNİ ÂŞIK ERBABİ NE GÜZEL AÇIKLAMIŞ

 

PEZEVENK  

Dünya ahvalinden haberi yoktur 

Sohbeti din ile açar pezevenk 

Komşusu aç iken kendisi toktur 

Sanki melek olmuş uçar pezevenk  

        

Karanlık işlerde zıplama ister 

Evine granit kaplama ister 

Dünya mektebinden diploma ister 

İnsanlık dersinden kaçar pezevenk  

  

Herkesin kabına çeşmesi akmaz 

Erkek sinekleri hareme sokmaz 

Fakir komşusunun yüzüne bakmaz 

Selâmsız sabahsız geçer pezevenk 

        

Sanırsın Allah'la akte oturmuş 

Cennete giderken macun götürmüş 

Hûriler'i dizip işi bitirmiş 

Şimdi gılmanları seçer pezevenk    

 

Aydınlığa düşman yobazın dölü 

Hû çekerken şişmiş ağzında dili 

Erbâbi, ülkede bunlardan dolu 

Durmadan zehrini saçar pezevenk   

Âşık ERBABİ