DEPREMDE KORUNMA YÖNTEMLERİ

 

Adım Doug Copp. Dünyanın en tecrübeli kurtarma birimi Amerikan Uluslar

arası Kurtarma Ekibinin Kurtarma şefi ve afet olayları müdürüyüm. Bu

makaledeki bilgiler bir deprem anında hayat kurtaracaktır.

 

 

875 yıkılmış binaya sürünerek girdim, 60 ülkeden kurtarma ekipleriyle

çalıştım, birçok ülkede kurtarma ekipleri oluşturdum, ve çok sayıda

ülkede birçok kurtarma ekibinin üyesiyim. 2 Yıl boyunca birleşmiş

milletler felaket 'azaltma' uzmanıydım. 1985'ten beri aynı anda

gerçekleşenler hariç dünyadaki bütün büyük felaketlerde çalıştım.

1996'da benim hayatta kalma metodumun geçerliliğini ortaya koyan bir

film yaptık. Türk hükümeti, İstanbul belediyesi, İstanbul

Üniversitesi, Case yapımcılık, ve ARTI bu pratik ve bilimsel testin

filme alınmasında işbirliği yaptılar.

 

İçinde 20 maket (mannequis) olan bir okulu ve evi yıktık. On maket

'çömel ve korun' metodunu uygularken, 10 maket 'hayat üçgeni' metodumu

uyguladı. Tasarlanmış yıkımdan sonra görüntüleri filme almak ve

sonuçları belgelemek için enkazı geçip binaya girdik. Bina

yıkımlarında oluşabilecek şartlar dahilinde direk olarak

gözlemlenebilen ve bilimsel şartlar altında hayatta kalma tekniklerimi

uyguladığım film 'çömelip korunan/saklanan' kişiler için hayatta kalma

şansının sıfır olduğunu ortaya koydu.

 

Hayat üçgeni metodumu kullananlar için hayatta kalabilme şansı

yaklaşık olarak % 100 oldu. Bu film Türkiye'de ve Avrupa'nın geri

kalan kısmında milyonlarca izleyici tarafından izlendi. Bu film ABD,

Kanada ve Güney Amerika'da RealTV programında izlendi.

 

Enkazına girdiğim ilk bina 1985 Mexico City depreminde bir okuldu.

Bütün çocuklar sıralarının altındaydı. Her bir çocuk kemiklerinin

kalınlığına kadar ezilmişlerdi. Sıralarının yanındaki koridorlara

uzanmış olsalardı hayatta kalmış olabilirlerdi. Bu 'ayıptı,

gereksizdi' ve çocukların neden koridorlarda (sıraların arasında)

olmadığını merak ettim. O an, çocuklara bir şeyin/eşyanın altına

saklanmalarının söylendiğini bilmiyordum.

 

Basitçe ifade edilirse, binalar yıkılırken, objelerin üzerine düşen

tavan ağırlığı veya içerideki mobilyalar bu nesnelere çarparken

yanlarında bir yer, boşluk bırakırlar. Bu boşluk benim 'hayat üçgeni'

dediğim alandır. Nesne ne kadar büyük ve ne kadar dayanıklı olursa

daha az ezilecektir.

 

Nesneler ne kadar az ezilirse boşluk ve bu boşluğu kullanan kişinin

yaralanmama olasılığı o kadar artar. Bir dahaki sefere televizyonda

yıkılan bina izlerken gördüğün üçgenleri say. Heryerdeler.

Yıkılan bir binada göreceğiniz en yaygın biçimdir.

Deprem anında hayatta kalma, ailelerine bakma ve başkalarını kurtarma

hakkında 750 bin nüfuslu Trujillo kentinin İtfaiye bölümünü eğittim.

Trujillo İtfaiye Departmanının kurtarma şefi Üniversitede profesördür.

Bana her yerde eşlik etti. Kişisel ifadeleridir:

 

'Adım Roberto Rosales. Trujillo kurtarma ekibi şefiyim. 11 yaşındayken

çöken bir binada mahsur kaldım. Mahsur kalışım 1972 yılında 70.000

kişini öldüğü depremde oldu. Erkek Kardeşimin motosikletinin yanında

oluşan 'hayat üçgeni' içinde hayatta kaldım.

Yataklarının veya sıraların, masaların altına giren arkadaşlarım

ezilerek öldüler (isim, adres vb detayları anlatıyor). Ben hayat

üçgeninin yaşayan örneğiyim. Ölen arkadaşlarım 'çömel ve korun'

örnekleridir.

 

DOUG COPP'UN ÖNERİLERİ

1) 'Binalar çökerken basitçe 'çömelen ve korunan' kişiler istisnasız

her defasında ezilerek ölüyorlar. Masa, araba gibi nesnelerin altına

giren kişiler her zaman ezilirler.

2) Kediler, köpekler ve bebekler'in hepsi doğal bir şekilde dizlerini

ana rahmindeki gibi karınlarına doğru çekerek kıvrılırlar. Deprem

anında sizde bu şekilde kıvrılmalısınız. Bu doğal bir güvenlik ve

hayatta kalma içgüdüsüdür. Daha küçük bir boşlukta hayatta

kalabilirsiniz. Hafifçe ezilecek ama yanında boşluk yaratacak bir

kanepe, geniş büyük bir eşyanın yanında durun.

3) Ahşap evler deprem anındaki en güvenli yapılardır. Sebebi basittir;

ahşap esnektir ve depremin zorlamasıyla hareket eder. Eğer ahşap bina

çökerse geniş yaşam boşlukları oluşur. Ayrıca, ahşap binalar daha az

yoğunlukta yıkılış ağırlığına sahiptir. Tuğla binalar ayrı tuğla

parçalarına ayrılacaklardır. Tuğlalar bir çok yaralanmalara sebep

olacaktır, ama (beton) bloklardan daha az ezilmiş vücutlar yaratırlar.

4) Eğer gece yataktayken deprem olursa, basitçe yuvarlanarak yataktan

düşün. Yatağın çevresinde güvenli bir boşluk oluşacaktır. Oteller

müşterilerine deprem anında yatakların yanında yere uzanmalarını salık

veren bir uyarı notunu odalarda her kapının arkasına asarlarsa

depremlerde çok büyük hayatta kalma oranlarını sağlayabilirler.

5) Televizyon izlerken deprem olursa ve kolayca kapıdan veya

pencereden dışarı kaçmak mümkün değilse, kanepe veya büyük bir

koltuğun/sandalyenin yanında cenin pozisyonunda kıvrılarak yere

uzanın..

6) Bina çökerken Kapı kirişlerinin altına geçen herkes ölür...Nasıl

mı? Eğer kapı kirişlerinin altına geçerseniz ve kapı kirişi öne veya

arkaya doğru düşürse inen tavanın altında ezilirsiniz. Eğer kapı

kirişi yana doğru yıkılırsa ikiye bölünürsünüz. Her iki durumda da

ölürsünüz!

7) Hiçbir zaman merdivenlere gitmeyin/yönelmeyin. Merdivenler (ana

binadan) farklı bir 'frekans aralığına' sahiptir; ana binadan

bağımsız/ayrı olarak sarsılırlar. Merdivenler ve binanın geri kalanı

devamlı olarak birbirlerine çarparlar, ta ki merdivenlerin yıkılışı

gerçekleşene kadar. Merdivenlere ulaşan insanlar basamaklar yüzünden

yaralanırlar. Korkunç şekilde sakatlanırlar. Bina yıkılmasa dahi,

merdivenlerden uzak durun. Merdivenler binanın hasar görmesi en

muhtemel kısmıdır. Depremde yıkılmamış olsa dahi, merdivenler

bağırarak kaçmaya çalışan insanların aşırı yüklenmesi ile çökebilir.

Merdivenler binanın geri kalan kısmı zarar görmemiş olsa dahi her

zaman güvenlik açısından kontrolden geçirilmelidir.

8) Binanın dış duvarlarına yakın yerlerde durun, mümkünse dışına

çıkın. Binanın iç kısımlarındansa dış kısımlarına yakın yerlerde olmak

çok daha iyidir. Binanın dış çevresinden ne kadar içeride olursanız,

çıkış yolunuzun kapanma ihtimali o kadar artacaktır.

9) Aynen Nimitz yolundaki katlar arasındaki (yıkılan) blokların

meydana getirdiği gibi, deprem anında üst yolun yıkılmasıyla ezilen

araçların içinde bulunan insanlar ezilirler. San Francisco depreminin

kurbanlarının hepsi araçlarının içindeydiler. Hepsi öldü.

Araçlarının dışına çıkıp,aracın yanına uzanıp veya oturarak kolaylıkla

hayatta kalabilirlerdi. Ölen herkes eğer araçlarından çıkıp,

araçlarının yanına oturabilseler veya uzanabilselerdi yaşıyor

olabilirdi. Ezilen bütün araçların yanında-kolonların direkt olarak

üzerine düştüğü araçlar hariç- 3 feet yükseklikte boşluklar oluşmuştu.

10) Enkaz halindeki gazete ofislerini ve çok miktarda kağıdın olduğu

ofisleri dolaşırken kağıdın sıkışmadığını/ezilmediğini keşfettim.

Kağıt yığınlarının/kümelerinin etrafında geniş boşluklar

bulunur/oluşur.