ARAMA VE EL KOYMA İŞLEMLERİNDE YURTTAŞ REHBERİ

 

Herhangi bir ceza soruşturması sırasında evinizde veya işyerinizde olası arama

ve el koyma işlemleri sırasında dikkat edilecek önemli noktalar aşağıya

çıkarılmıştır.  Paylaşmak istedim.  Sevgi ve saygılarımla.. Av.Noyan Özkan.İzmir

 

 1)    Kapınız çalınmalıdır.

 

2)    Kapıda bekleyen kişilere kim olduklarını, ve hangi amaçla geldiklerini

sorabilir ve bilgilendirme isteminde bulunabilirsiniz.

 

3)    Gelenlerin kolluk memurları olduklarını anlayınca, ‘’kimlik belgelerini’’

ve hakim tarafından verilen ‘’arama kararını’’ göstermelerini talep ediniz

 

4)     Arama ve el koyma işlemleri başlamadan önce mutlaka

avukatınızı aramalısınız. Arama işlemi sırasında Savcı’nın da bulunmasını

isteyiniz.

 

5)    Avukatınıza haber vermeniz engellenirse, kolluk memurlarına,’’ yasa

ve yönetmeliğe aykırı davranmak suretiyle suç işlediklerini’’

hatırlatmalısınız. İsrar ederler ise sizde, avukatınız aranmadan veya

arama mahalline makul bir süre içinde  gelmeden arama

işleminin başlatılamıyacağını ve bu durumu adli kolluk amiri olan

Cumhuriyet Savcısına telefonla sormalarını talep etmelisiniz.

 

Mahkeme tarafından verilen arama kararını incelemeli ve bu kararda;  

 

    a) Aramanın nedenini oluşturan fiil,

    b) Aranılacak kişi, aramanın yapılacağı konut veya diğer yerin adresi ya da  eşya,

    c) Karar veya emrin geçerli olacağı zaman süresi,

    d) Aranılacak eşyanın elde edilmesi hâlinde el konulup konulmayacağı,

    hususlarının açıkça gösterilip, gösterilmediğine dikkat etmelisiniz.

 

6)    Avukatınız yok ise Mahalle İhtiyar heyetinden veya komşulardan 2

Kişinin hazır bulunmasını talep etmelisiniz.

 

 7)    CMK 45 ve 46 ncı maddelere göre sizin hakkınızda tanıklıktan ç

ekinebilecek kimseler( eş, nişanlı, ana, baba, çocuklar ve doktor/avukat ile müvekkil

ve hastaları  arasındaki mektuplara ve belgelere; bu kimselerin nezdinde bulundukça

el konulamayacağı hususunda uyarmalısınız.

 

 8)     Bilgisayar veya bilgisayar kütüklerine elkoyma işlemi sırasında, sistemdeki bütün verilerin yedeklemesi yapılır.    Bu yedekten bir kopya çıkarılarak size veya vekilinize verilmesini ve bu hususun tutanağa geçirilerek imza altına alınmasını, talep ediniz.

 

 Bilgisayar veya bilgisayar kütüklerine elkoymaksızın da, sistemdeki verilerin tamamının veya bir kısmının kopyası alınabilir. Kopyası alınan veriler kağıda yazdırılarak, bu husus tutanağa kaydedilir ve ilgililer tarafından imza altına alınır.

Bu seçeneğin de uygulanmasını, talep edebilirsiniz.

 

9)Arama sonunda ) a) Arama kararının tarih ve sayısı, hâkim kararı yoksa verilmiş olan yazılı emrin tarih ve sayısı ile emri veren merci,

    b) Aramanın yapıldığı yer, tarih ve saat,

    c) Aramanın konusu,

    d) Aranan kişinin kimlik bilgileri, adını söylemediği takdirde eşkâl bilgileri,

    e) Araçta, konutta, işyeri ve eklentilerinde arama yapılmışsa, aracın plaka numarası, markası, konutun, işyerinin ve eklentilerinin açık adresi, su üstü aracının aranmasında su üstü aracının cinsi, ismi, sahibi ve kullananı, deniz aracının aranması hâlinde ise deniz aracının cinsi, ismi, donatanı, bağlama limanı, tonajı, acentesi, kaptanı ve arama mevkiî,

    f) Aramanın sonuçları, el konulan suç eşyasına ilişkin belirleyici bilgiler,

    g) Aramada yakalanan kişiler varsa kimlik bilgileri, kimliği belirlenemiyorsa eşkâl bilgileri,

    h) Arama sonucunda yaralanma veya maddî bir zarar meydana gelip gelmediği,

    i) Arama işlemini yapanların adı, soyadı, sicili ve unvanı,

hususlarının yeraldığı  bir ADLİ ARAMA TUTANAĞI düzenlenir. Tutanağı dikkatle okuyunuz ve gerçeklere aykırı bir husus var ise şifahen itiraz ediniz ve itirazlarınızı tutanağa yazdırınız. Tutanağın bir sureti size verilmelidir.

 

10)  Arama sonunda ,; kovuşturma konusu fiilin niteliğini belirten bir belge ve 

elkonulan veya koruma altına alınan eşyanın listesini içeren bir defter ve eğer şüpheyi haklı kılan bir şey elde edilmemiş ise bunu belirten bir belge verilmesini talep ediniz.

 

 Anılan belgelerde,   elkonulan eşyanın mülkiyetine ilişkin görüş ve iddialarınıza  da yer verilmesini talep edebilirsiniz.

 

11)  Aranacak yerde bulunan kişilerin özel hayatlarına ve mallarına gereken azamî özen gösterilir.     Kasa gibi, açılması özellik isteyen eşya, kolluk tarafından veya masrafları kollukça karşılanmak üzere bu konudaki meslek erbabına açtırılır. Bu işlemin o yerde yapılmasının masraflı, külfetli veya oraya zarar verebilecek nitelikte olması durumunda, eşya kolluk tarafından muhafaza edilen başka bir yere götürülerek de açılabilir.   

Arama sırasında rastlanan özel kâğıt ve zarflar, içinde müsadereye tâbi bir eşya bulunması ihtimali dışında açılmaz; açılsa dahi yazılı bilgiler okunamaz.

 

Hakkınızdaki arama kararını  ölçüsüz bir şekilde gerçekleştirilen ve yukarıda yazılı

yasal haklarınızın kullanılmasını engelleyen Savcı ve Kolluk Memurlarına  ‘’haklarında suç duyurusunda bulunacağınızı ve ayrıca Adalet Bakanlığına karşı açacağınız tazminat davasında verilecek maddi ve manevi tazminat bedelinin yasa gereği kendilerine rücu edileceğini’’ anımsatınız.

 

12)  Siz veya avukatınız arama ve el koyma işlemi ile ilgili tüm ivedi  ihbar ve yazışmalarınızı Alopost /telgraf/iad.taah mektupla belgelendiriniz. Avukatlık Kanununun 76.maddesi uyarınca, ‘’hukukun üstünlüğünü ve insan haklarını savunmak ve korumakla görevli olan’’ barolara başvurunuz.

 

 

 *********************************************************************

 

Daha ayrıntılı bilgi ve araştırma için aşağıdaki mevzuat ve makaleyi inceleyiniz;

 

Sh.4…..Ceza Muhakemeleri Kanunu ilgili maddeler.

 

Sh.15….Adli ve Önleme Arama Yönetmeliği

 

 Sh.31…Yeni Ceza Muhakemesi Kanununda Arama Yrd.Doç.Dr.

Recep Gülşen

 

ANAYASA

 

B.  Konut dokunulmazlığı

 

MADDE 21. – (Değişik: 3.10.2001-4709/6 md.) Kimsenin konutuna dokunulamaz.

Millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın

korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya

birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere bağlı

olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı

emri bulunmadıkça; kimsenin konutuna girilemez, arama yapılamaz ve buradaki eşyaya

el konulamaz. Yetkili merciin kararı yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur.

Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el

koyma kendiliğinden kalkar.

 

CMK 135. Genel gerekçesine göre;  Ceza Adalet Stratejisinde iki ana hedef

tespit edilmiştir. Birincisi; insan hak ve özgürlüklerine saygı gösterilmesi

zorunluluğu saklı kalmak koşulu ile maddî gerçeği ortaya çıkarmayı sağlayacak

tedbirleri almaya yönelik yetkileri kabul etmek, hürriyeti kısıtlayıcı tedbirlere ancak

çok zorunlu hâllerde başvurmak ve kesin ihtiyaç ölçüsünde kısıtlama yapmak;

ikincisi ise, bu yetkilerin ancak sonuncu bir çare olarak kullanılmasını benimsemek

ve bunun koşullarını belirlemektir.

 

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

 

Arama ve Elkoyma

 

Şüpheli veya sanıkla ilgili arama

 

MADDE 116.- (1) Yakalanabileceği veya suç delillerinin elde edilebileceği hususunda makul

şüphe varsa; şüphelinin veya sanığın üstü, eşyası, konutu, işyeri veya ona ait diğer yerler aranabilir.

 

Diğer kişilerle ilgili arama

 

MADDE 117- (1) Şüphelinin veya sanığın yakalanabilmesi veya suç delillerinin elde edilebilmesi amacıyla, diğer bir kişinin de üstü, eşyası, konutu, işyeri veya ona ait diğer yerler aranabilir.

 

(2) Bu hallerde aramanın yapılması, aranılan kişinin veya suçun delillerinin belirtilen yerlerde bulunduğunun kabul edilebilmesine olanak sağlayan olayların varlığına bağlıdır.

 

(3) Bu sınırlama, şüphelinin veya sanığın bulunduğu yerler ile, izlendiği sırada girdiği yerler

hakkında geçerli değildir.

 

Gece yapılacak arama

 

MADDE 118.- (1) Konutta, işyerinde veya diğer kapalı yerlerde gece vaktinde arama

yapılamaz.

 

(2) Suçüstü veya gecikmesinde sakınca bulunan haller ile yakalanmış veya gözaltına alınmış olup

da firar eden kişi veya tutuklu veya hükümlünün tekrar yakalanması amacıyla yapılan aramalarda, birinci fıkra hükmü uygulanmaz.

 

Arama kararı

 

(1) Hakim kararı üzerine veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının yazılı emri ile kolluk görevlileri arama yapabilirler. MADDE 119.- (Değişik 1. fıkra: 5353 - 25.5.2005 / m.15) (1) Hakim kararı üzerine veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının, Cumhuriyet savcısına ulaşılamadığı hallerde ise kolluk amirinin yazılı emri ile kolluk görevlileri arama yapabilirler. Ancak, konutta, işyerinde ve kamuya açık olmayan kapalı alanlarda arama, hakim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının yazılı emri ile yapılabilir. Kolluk amirinin yazılı emri ile yapılan arama sonuçları Cumhuriyet Başsavcılığına derhal bildirilir.

 

(2) Arama karar veya emrinde;

 

a) Aramanın nedenini oluşturan fiil,

 

b) Aranılacak kişi, aramanın yapılacağı konut veya diğer yerin adresi ya da eşya,

 

c) Karar veya emrin geçerli olacağı zaman süresi,

 

Açıkça gösterilir.

 

(3) Arama tutanağına işlemi yapanların açık kimlikleri yazılır. Arama sonucunda bazı eşyaya elkoyma söz konusu olduğunda 127 nci maddenin birinci fıkrası hükmü uygulanır. (...) (Madde 119 un 3. fıkrasının 2. cümlesi, 1.6.2005 tarih ve 25832 sayılı R.G.'de yayımlanan, 25.5.2005 tarih ve 5353 sayılı Kanunun 15. maddesi hükmü gereğince madde metninden çıkarılmıştır.)

 

(4) Cumhuriyet savcısı hazır olmaksızın konut, işyeri veya diğer kapalı yerlerde arama yapabilmek için o yer ihtiyar heyetinden veya komşulardan iki kişi bulundurulur.

 

(5) Askeri mahallerde yapılacak arama, (...) (*) Cumhuriyet savcısının istem ve katılımıyla askeri makamlar tarafından yerine getirilir.

_____

 

(*) Madde 119 un 5. fıkrasında geçen "hakim veya" ibaresi, 1.6.2005 tarih ve 25832 sayılı R.G.'de yayımlanan, 25.5.2005 tarih ve 5353 sayılı Kanunun 15. maddesi hükmü gereğince madde metninden çıkarılmıştır.

_____

 

Aramada hazır bulunabilecekler

 

MADDE 120.- (1) Aranacak yerlerin sahibi veya eşyanın zilyedi aramada hazır bulunabilir; kendisi bulunmazsa temsilcisi veya ayırt etme gücüne sahip hısımlarından biri veya kendisiyle birlikte oturmakta olan bir kişi veya komşusu hazır bulundurulur.

 

(2) 117 nci maddenin birinci fıkrasında gösterilen hallerde zilyet ve bulunmazsa yerine çağrılacak kişiye, aramaya başlamadan önce aramanın amacı hakkında bilgi verilir.

 

(3) Kişinin avukatının aramada hazır bulunmasına engel olunamaz.

 

Arama sonunda verilecek belge

 

MADDE 121.- (1) Aramanın sonunda hakkında arama işlemi uygulanan kimseye istemi üzerine aramanın 116 ve 117 nci maddelere göre yapıldığını ve 116 ncı maddede gösterilen durumda soruşturma veya kovuşturma konusu fiilin niteliğini belirten bir belge ve istemi üzerine elkonulan veya koruma altına alınan eşyanın listesini içeren bir defter ve eğer şüpheyi haklı kılan bir şey elde edilmemiş ise bunu belirten bir belge verilir.

 

(2) Birinci fıkrada belirtilen belgelerde, hakkında arama işlemi uygulanan kimsenin, elkonulan eşyanın mülkiyetine ilişkin görüş ve iddialarına da yer verilir.

 

(3) Koruma altına alınan veya elkonulan eşyanın tam bir defteri yapılır ve bu eşya resmi mühürle mühürlenir veya bir işaret konulur.

 

Belge veya kağıtları inceleme yetkisi

 

MADDE 122.- (1) Hakkında arama işlemi uygulanan kimsenin belge veya kağıtlarını inceleme yetkisi, Cumhuriyet savcısı ve hakime aittir.

 

(2) Belge ve kağıtların zilyedi veya temsilcisi kendi mührünü de koyabilir veya imzasını atabilir. İleride mührün kaldırılmasına ve kağıtların incelenmesine karar verildiğinde bu işlemin yapılmasında hazır bulunmak üzere, zilyedi veya temsilcisi ya da müdafii veya vekili çağrılır; çağrıya uyulmadığında gerekli işlem yapılır.

 

(3) İnceleme sonucu soruşturma veya kovuşturma konusu suça ilişkin olmadığı anlaşılan belge veya kağıtlar ilgilisine geri verilir.

 

Eşya veya kazancın muhafaza altına alınması ve bunlara elkonulması

 

MADDE 123.- (1) İspat aracı olarak yararlı görülen ya da eşya veya kazanç müsaderesinin konusunu oluşturan malvarlığı değerleri, muhafaza altına alınır.

 

(2) Yanında bulunduran kişinin rızasıyla teslim etmediği bu tür eşyaya elkonulabilir.

 

İstenen eşyayı vermeyenler hakkında yapılacak işlem

 

MADDE 124.- (1) 123 üncü maddede yazılı eşya veya diğer malvarlığı değerlerini yanında bulunduran kişi, istem üzerine bu şeyi göstermek ve teslim etmekle yükümlüdür.

 

(2) Kaçınma halinde bu şeyin zilyedi hakkında 60 ıncı maddede yer alan disiplin hapsine ilişkin hükümler uygulanır. Ancak, şüpheli veya sanık ya da tanıklıktan çekinebilecekler hakkında bu hüküm uygulanmaz.

 

İçeriği Devlet sırrı niteliğindeki belgelerin mahkemece incelenmesi

 

MADDE 125.- (1) Bir suç olgusuna ilişkin bilgileri içeren belgeler, Devlet sırrı olarak mahkemeye karşı gizli tutulamaz.

 

(2) Devlet sırrı niteliğindeki bilgileri içeren belgeler, ancak mahkeme hakimi veya heyeti tarafından incelenebilir. Bu belgelerde yer alan ve sadece yüklenen suçu açıklığa kavuşturabilecek nitelikte olan bilgiler, hakim veya mahkeme başkanı tarafından tutanağa kaydettirilir.

 

(3) Bu madde hükmü, hapis cezasının alt sınırı beş yıl veya daha fazla olan suçlarla ilgili olarak uygulanır.

 

Elkonulamayacak mektuplar, belgeler

 

MADDE 126.- (1) Şüpheli veya sanık ile 45 ve 46 ncı maddelere göre tanıklıktan çekinebilecek kimseler arasındaki mektuplara ve belgelere; bu kimselerin nezdinde bulundukça elkonulamaz.

 

Elkoyma kararını verme yetkisi

 

(1) Hakim kararı üzerine veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının yazılı emri ile kolluk görevlileri, elkoyma işlemini gerçekleştirebilir. MADDE 127.- (Değişik 1. fıkra: 5353 - 25.5.2005 / m.16) (1) Hakim kararı üzerine veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının, Cumhuriyet savcısına ulaşılamadığı hallerde ise kolluk amirinin yazılı emri ile kolluk görevlileri, elkoyma işlemini gerçekleştirebilir.

 

(2) Kolluk görevlisinin açık kimliği, elkoyma işlemine ilişkin tutanağa geçirilir.

 

(3) Cumhuriyet savcısının yazılı emri yirmidört saat içinde görevli hakimin onayına sunulur. Hakim, kararını elkoymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde elkoyma kendiliğinden kalkar. (Değişik 3. fıkra: 5353 - 25.5.2005 / m.16) (3) Hakim kararı olmaksızın yapılan elkoyma işlemi, yirmidört saat içinde görevli hakimin onayına sunulur. Hakim, kararını elkoymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde elkoyma kendiliğinden kalkar.

 

(4) Zilyedliğinde bulunan eşya veya diğer malvarlığı değerlerine elkonulan kimse, hakimden her zaman bu konuda bir karar verilmesini isteyebilir.

 

(5) Elkoyma işlemi, suçtan zarar gören mağdura gecikmeksizin bildirilir.

 

(6) Askeri mahallerde yapılacak elkoyma işlemi, (...) (*) Cumhuriyet savcısının istem ve

katılımıyla askeri makamlar tarafından yerine getirilir.

_____

 

(*) Madde 127 nin 6. fıkrasında geçen "hakim veya" ibaresi, 1.6.2005 tarih ve 25832 sayılı R.G.'de yayımlanan, 25.5.2005 tarih ve 5353 sayılı Kanunun 16. maddesi hükmü gereğince madde metninden çıkarılmıştır.

_____

 

Taşınmazlara, hak ve alacaklara elkoyma

 

MADDE 128. - (1) Soruşturma veya kovuşturma konusu suçun işlendiğine ve bu suçlardan elde edildiğine dair kuvvetli şüphe sebebi bulunan hallerde, şüpheli veya sanığa ait;

 

a) Taşınmazlara,

 

b) Kara, deniz veya hava ulaşım araçlarına,

 

c) Banka veya diğer mali kurumlardaki her türlü hesaba,

 

d) Gerçek veya tüzel kişiler nezdindeki her türlü hak ve alacaklara,

 

e) Kıymetli evraka,

 

f) Ortağı bulunduğu şirketteki ortaklık paylarına,

 

g) Kiralık kasa mevcutlarına,

 

h) Diğer malvarlığı değerlerine,

 

Elkonulabilir. Bu taşınmaz, hak, alacak ve diğer malvarlığı değerlerinin şüpheli veya sanıktan başka bir kişinin zilyetliğinde bulunması halinde dahi, elkoyma işlemi yapılabilir.

 

(2) Birinci fıkra hükmü;

 

a) Türk Ceza Kanununda tanımlanan;

 

1. Soykırım ve insanlığa karşı suçlar (madde 76, 77, 78),

 

2. Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti (madde 79, 80),

 

3. Hırsızlık (madde 141, 142),

 

4. Yağma (madde 148, 149),

 

5. Güveni kötüye kullanma (madde 155),

 

6. Dolandırıcılık (madde 157, 158),

 

7. Hileli iflas (madde 161),

 

8. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),

 

9. Parada sahtecilik (madde 197),

 

10. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (madde 220),

 

11. İhaleye fesat karıştırma (madde 235),

 

12. Edimin ifasına fesat karıştırma (madde 236),

 

13. Zimmet (madde 247),

 

14. İrtikap (madde 250)

 

15. Rüşvet (madde 252),

 

16. Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (madde 302, 303, 304, 305, 306, 307, 308),

 

17. Silahlı örgüt (madde 314) veya bu örgütlere silah sağlama (madde 315) suçları,

 

18. Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk (madde 328, 329, 330, 331, 333, 334, 335, 336, 337) suçları.

 

b) Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları,

 

c) Bankalar Kanununun 22 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında tanımlanan zimmet suçu,

 

d) Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar,

 

e) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan suçlar,

 

Hakkında uygulanır.

 

(3) Taşınmaza elkonulması kararı, tapu kütüğüne şerh verilmek suretiyle icra edilir.

 

(4) Kara, deniz ve hava ulaşım araçları hakkında verilen elkoyma kararı, bu araçların kayıtlı bulunduğu sicile şerh verilmek suretiyle icra olunur.

 

(5) Banka veya diğer mali kurumlardaki her türlü hesaba elkonulması kararı, teknik iletişim araçlarıyla ilgili banka veya mali kuruma derhal bildirilerek icra olunur. Söz konusu karar, ilgili banka veya mali kuruma ayrıca tebliğ edilir. Elkoyma kararı alındıktan sonra, hesaplar üzerinde yapılan bu kararı etkisiz kılmaya yönelik işlemler geçersizdir.

 

(6) Şirketteki ortaklık paylarına elkoyma kararı, ilgili şirket yönetimine ve şirketin kayıtlı

bulunduğu ticaret sicili müdürlüğüne teknik iletişim araçlarıyla derhal bildirilerek icra olunur.

Söz konusu karar, ilgili şirkete ve ticaret sicili müdürlüğüne ayrıca tebliğ edilir.

 

(7) Hak ve alacaklara elkoyma kararı, ilgili gerçek veya tüzel kişiye teknik iletişim araçlarıyla

derhal bildirilerek icra olunur. Söz konusu karar, ilgili gerçek veya tüzel kişiye ayrıca tebliğ edilir.

 

(8) Bu madde hükmüne göre alınan elkoyma kararının gereklerine aykırı hareket edilmesi halinde, Türk Ceza Kanununun "Muhafaza görevini kötüye kullanma" başlıklı 289 uncu maddesi hükümleri uygulanır.

 

(9) Bu madde hükmüne göre elkoymaya ancak hakim karar verebilir.

 

Postada elkoyma

 

MADDE 129.- (1) Suçun delillerini oluşturduğundan şüphe edilen ve gerçeğin ortaya çıkarılması için soruşturma ve kovuşturmada adliyenin eli altında olması zorunlu sayılıp, posta hizmeti veren

her türlü resmi veya özel kuruluşta bulunan gönderilere, hakimin veya gecikmesinde sakınca

bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının kararı ile elkonulabilir.

 

 

(2) Hakim kararının veya Cumhuriyet savcısının emrinin kendilerine bildirilmesi üzerine elkoyma işlemini yerine getiren kolluk memurları, birinci fıkrada belirtilen gönderilerin içinde bulunduğu zarfları veya paketleri açamazlar. Elkonulan gönderiler, ilgili posta görevlilerinin huzuru ile mühür altına alınıp derhal elkoyma kararını veya emrini veren hakim veya Cumhuriyet savcısına teslim edilir.

 

(3) Soruşturma ve kovuşturmanın amacına zarar vermek olasılığı bulunmadıkça, alınmış tedbirler ilgililere bildirilir.

 

(4) Açılmamasına veya açılıp da içeriği bakımından adliyenin eli altında tutulmasına gerek bulunmadığına karar verilen gönderiler, hemen ilgililerine teslim olunur.

 

Avukat bürolarında arama, elkoyma ve postada elkoyma

 

MADDE 130.- (1) Avukat büroları ancak mahkeme kararı ile ve kararda belirtilen olayla ilgili olarak Cumhuriyet savcısının denetiminde aranabilir. Baro başkanı veya onu temsil eden bir

avukat aramada hazır bulundurulur.

 

(2) Arama sonucu elkonulmasına karar verilen şeyler bakımından bürosunda arama yapılan

avukat, baro başkanı veya onu temsil eden avukat, bunların avukat ile müvekkili arasındaki

mesleki ilişkiye ait olduğunu öne sürerek karşı koyduğunda, bu şey ayrı bir zarf veya paket

içerisine konularak hazır bulunanlarca mühürlenir ve bu konuda gerekli kararı vermesi, s

oruşturma evresinde sulh ceza hakiminden, kovuşturma evresinde hakim veya mahkemeden istenir. Yetkili hakim elkonulan şeyin avukatla müvekkili arasındaki mesleki ilişkiye ait olduğunu saptadığında, elkonulan şey derhal avukata iade edilir ve yapılan işlemi belirten tutanaklar ortadan kaldırılır. Bu fıkrada öngörülen kararlar, yirmidört saat içinde verilir.

 

(3) Postada elkoyma durumunda bürosunda arama yapılan avukat veya baro başkanı veya onu temsil eden avukatın karşı koyması üzerine ikinci fıkrada belirtilen usuller uygulanır.

 

Elkonulan eşyanın iadesi

 

MADDE 131.- (1) Şüpheliye, sanığa veya üçüncü kişilere ait elkonulmuş eşyanın, soruşturma ve kovuşturma bakımından muhafazasına gerek kalmaması veya müsadereye tabi tutulmayacağının anlaşılması halinde, re'sen veya istem üzerine geri verilmesine Cumhuriyet savcısı, hakim veya mahkeme tarafından karar verilir. İstemin reddi kararlarına itiraz edilebilir.

 

(2) 128 inci madde hükümlerine göre elkonulan eşya veya diğer malvarlığı değerleri, suçtan zarar gören mağdura ait olması ve bunlara delil olarak artık ihtiyaç bulunmaması halinde, sahibine iade edilir.

 

Elkonulan eşyanın muhafazası veya elden çıkarılması

 

MADDE 132. - (1) Elkonulan eşya, zarara uğraması veya değerinde esaslı ölçüde kayıp meydana gelme tehlikesinin varlığı halinde, hükmün kesinleşmesinden önce elden çıkarılabilir.

 

(2) Elden çıkarma kararı, soruşturma evresinde hakim, kovuşturma evresinde mahkeme tarafından verilir.

 

(3) Karar verilmeden önce eşyanın sahibi olan şüpheli, sanık veya ilgili diğer kişiler dinlenir; elden çıkarma kararı, kendilerine bildirilir.

 

(4) Elkonulan eşyanın değerinin muhafazası ve zarar görmemesi için gerekli tedbirler alınır.

 

(5) Elkonulan eşya, soruşturma evresinde Cumhuriyet Başsavcılığı, kovuşturma evresinde

mahkeme tarafından,bakım ve gözetimiyle ilgili tedbirleri almak ve istendiğinde derhal iade

edilmek koşuluyla, muhafaza edilmek üzere, şüpheliye, sanığa veya diğer bir kişiye teslim e

dilebilir. Bu bırakma, teminat gösterilmesi koşuluna da bağlanabilir.

 

(6) Elkonulan eşya, delil olarak saklanmasına gerek kalmaması halinde, rayiç değerinin derhal ödenmesi karşılığında, ilgiliye teslim edilebilir. Bu durumda müsadere kararının konusunu, ödenen rayiç değer oluşturur.

 

Şirket yönetimi için kayyım tayini

 

MADDE 133.- (1) Suçun bir şirketin faaliyeti çerçevesinde işlenmekte olduğu hususunda kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve maddi gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi için gerekli olması halinde; soruşturma ve kovuşturma sürecinde, hakim veya mahkeme, şirket işlerinin yürütülmesiyle ilgili olarak kayyım atayabilir. Atama kararında, yönetim organının karar ve işlemlerinin geçerliliğinin kayyımın onayına bağlı kılındığı veya yönetim organının yetkilerinin tümüyle kayyıma verildiği

açıkça belirtilir. Kayyım tayinine ilişkin karar, ticaret sicili gazetesinde ve diğer uygun vasıtalarla

ilan olunur.

 

(2) Hakim veya mahkemenin kayyım hakkında takdir etmiş bulunduğu ücret, şirket bütçesinden karşılanır. Ancak, soruşturma veya kovuşturma konusu suçtan dolayı kovuşturmaya yer olmadığı veya beraat kararının verilmesi halinde; ücret olarak şirket bütçesinden ödenen paranın tamamı, kanuni faiziyle birlikte Devlet Hazinesinden karşılanır.

 

(3) İlgililer, atanan kayyımın işlemlerine karşı, görevli mahkemeye 22.11.2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ve 29.6.1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre başvurabilirler.

 

(4) Bu madde hükümleri ancak aşağıda sayılan suçlarla ilgili olarak uygulanabilir.

 

a) Türk Ceza Kanununda yer alan,

 

1. Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti (madde 79, 80),

 

2. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),

 

3. Parada sahtecilik (madde 197),

 

4. Fuhuş (madde 227),

 

5. Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (madde 228),

 

6. Zimmet (madde 247),

 

7. Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama (madde 282),

 

8. Silahlı örgüt (madde 314) veya bu örgütlere silah sağlama (madde 315),

 

9. Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk (madde 328, 329, 330, 331, 333, 334, 335, 336, 337),

 

Suçları,

 

b) Ateşli Silahlar ve Bıçaklar İle Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları,

 

c) Bankalar Kanununun 22 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında tanımlanan zimmet

suçu,

 

d) Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar,

 

e) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan

suçlar.

 

Bilgisayarlarda, bilgisayar programlarında ve kütüklerinde arama, kopyalama ve elkoyma

 

MADDE 134.- (1) Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturmada, başka surette delil elde etme imkanının bulunmaması halinde, Cumhuriyet savcısının istemi üzerine şüphelinin kullandığı

bilgisayar ve bilgisayar programları ile bilgisayar kütüklerinde arama yapılmasına, bilgisayar kayıtlarından kopya çıkarılmasına, bu kayıtların çözülerek metin haline getirilmesine hakim tarafından karar

verilir.

 

(2) Bilgisayar, bilgisayar programları ve bilgisayar kütüklerine şifrenin çözülememesinden dolayı girilememesi veya gizlenmiş bilgilere ulaşılamaması halinde çözümün yapılabilmesi ve gerekli kopyaların alınabilmesi için, bu araç ve gereçlere elkonulabilir. Şifrenin çözümünün yapılması ve gerekli kopyaların alınması halinde, elkonulan cihazlar gecikme olmaksızın iade edilir.

 

(3) Bilgisayar veya bilgisayar kütüklerine elkoyma işlemi sırasında, sistemdeki bütün verilerin yedeklemesi yapılır.

 

(4) İstemesi halinde, bu yedekten bir kopya çıkarılarak şüpheliye veya vekiline verilir ve bu husus tutanağa geçirilerek imza altına alınır.

 

(5) Bilgisayar veya bilgisayar kütüklerine elkoymaksızın da, sistemdeki verilerin tamamının

veya bir kısmının kopyası alınabilir. Kopyası alınan veriler kağıda yazdırılarak, bu husus tutanağa kaydedilir ve ilgililer tarafından imza altına alınır

 

Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat

 

Tazminat istemi

MADDE 141.- (1) Suç soruşturması veya kovuşturması sırasında;

a) Kanunlarda belirtilen koşullar dışında yakalanan, tutuklanan veya tutukluluğunun devamına karar verilen,

b) Kanuni gözaltı süresi içinde hakim önüne çıkarılmayan,

c) Kanuni hakları hatırlatılmadan veya hatırlatılan haklarından yararlandırılma isteği yerine getirilmeden tutuklanan,

d) Kanuna uygun olarak tutuklandığı halde makul sürede yargılama mercii huzuruna çıkarılmayan

ve bu süre içinde hakkında hüküm verilmeyen,

e) Kanuna uygun olarak yakalandıktan veya tutuklandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilen,

f) Mahk-m olup da gözaltı ve tutuklulukta geçirdiği süreleri, hükümlülük sürelerinden fazla olan

veya işlediği suç için kanunda öngörülen cezanın sadece para cezası olması nedeniyle zorunlu

olarak bu cezayla cezalandırılan,

g) Yakalama veya tutuklama nedenleri ve haklarındaki suçlamalar kendilerine, yazıyla veya bunun hemen olanaklı bulunmadığı hallerde sözle açıklanmayan,

h) Yakalanmaları veya tutuklanmaları yakınlarına bildirilmeyen,

i) Hakkındaki arama kararı ölçüsüz bir şekilde gerçekleştirilen,

j) Eşyasına veya diğer malvarlığı değerlerine, koşulları oluşmadığı halde elkonulan veya

korunması için gerekli tedbirler alınmayan ya da eşyası veya diğer malvarlığı değerleri amaç

dışı kullanılan veya zamanında geri verilmeyen,

Kişiler, maddi ve manevi her türlü zararlarını, Devletten isteyebilirler.

(2) Birinci fıkranın (e) ve (f) bentlerinde belirtilen kararları veren merciler, ilgiliye tazminat hakları bulunduğunu bildirirler ve bu husus verilen karara geçirilir.

Tazminat isteminin koşulları

MADDE 142.- (1) Karar veya hükümlerin kesinleştiğinin ilgilisine tebliğinden itibaren

üç ay ve her halde karar veya hükümlerin kesinleşme tarihini izleyen bir yıl içinde tazminat isteminde bulunulabilir.

(2) İstem, zarara uğrayanın oturduğu yer ağır ceza mahkemesinde ve eğer o yer ağır ceza mahkemesi tazminat konusu işlemle ilişkili ise ve aynı yerde başka bir ağır ceza dairesi yoksa, en yakın yer ağır ceza mahkemesinde karara bağlanır.

(3) Tazminat isteminde bulunan kişinin dilekçesine, açık kimlik ve adresini, zarara uğradığı işlemin ve zararın nitelik ve niceliğini kaydetmesi ve bunların belgelerini eklemesi gereklidir.

(4) Dilekçesindeki bilgi ve belgelerin yetersizliği durumunda mahkeme, eksikliğin bir ay içinde giderilmesini, aksi halde istemin reddedileceğini ilgiliye duyurur. Süresinde eksiği tamamlanmayan dilekçe, mahkemece, itiraz yolu açık olmak üzere reddolunur.

(5) Mahkeme, dosyayı inceledikten sonra yeterliliğini belirlediği dilekçe ve eki belgelerin bir örneğini Devlet Hazinesinin kendi yargı çevresindeki temsilcisine tebliğ ederek, varsa beyan ve itirazlarını onbeş gün içinde yazılı olarak bildirmesini ister.

(6) İstemin ve ispat belgelerinin değerlendirilmesinde ve tazminat hukukunun genel prensiplerine göre verilecek tazminat miktarının saptanmasında mahkeme gerekli gördüğü her türlü araştırmayı yapmaya veya hakimlerinden birine yaptırmaya yetkilidir.

(7) Mahkeme, istemde bulunanı, Cumhuriyet savcısını ve Hazine temsilcisini dinledikten sonra kararını verir. (Değişik 7. fıkra: 5353 - 25.5.2005 / m.20) (7) Mahkeme, kararını duruşmalı olarak verir. İstemde bulunan ile Hazine temsilcisi, açıklamalı çağrı kağıdı tebliğine rağmen gelmezlerse, yokluklarında karar verilebilir.

(8) Karara karşı, istemde bulunan, Cumhuriyet savcısı veya Hazine temsilcisi, istinaf yoluna başvurabilir; inceleme öncelikle ve ivedilikle yapılır.

 

Tazminatın geri alınması

MADDE 143.- (1) Kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin kararı sonradan kaldırılarak, hakkında kamu davası açılan ve mahk-m edilenlerle, yargılamanın aleyhte yenilenmesiyle beraat kararı kaldırılıp mahk-m edilenlere ödenmiş tazminatların mahk-miyet süresine ilişkin kısmı, Cumhuriyet savcısının yazılı istemi ile aynı mahkemeden alınacak kararla kamu alacaklarının tahsiline ilişkin mevzuat hükümleri uygulanarak geri alınır. Bu karara itiraz edilebilir.

(2) Devlet, ödediği tazminattan dolayı, koruma tedbiriyle ilgili olarak görevini kötüye kullanan

kamu görevlilerine rücu eder. (Değişik 2. fıkra: 5353 - 25.5.2005 / m.21) (2) Devlet, ödediği tazminattan dolayı, koruma tedbiriyle ilgili olarak görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle görevini kötüye kullanan kamu görevlilerine rücu eder.

(3) İftira konusunu oluşturan suç veya yalan tanıklık nedeniyle gözaltına alınma ve tutuklama halinde; Devlet, iftira eden veya yalan tanıklıkta bulunan kişiye de rücu eder.

 

 

 

    ADLİ VE ÖNLEME ARAMALARI YÖNETMELİĞİ

    Adlî Ve Önleme Aramaları Yönetmeliği

    Adalet ve İçişleri Bakanlıklarından:

    Resmi Gazete Tarihi : 01/06/2005

    Resmi Gazete Sayısı : 25832

    BİRİNCİ BÖLÜM : Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

    Amaç

    Madde 1 - Bu Yönetmeliğin amacı, kanunlarla düzenlenen adlî ve önleme aramasına karar verme yetkisi ile aramaların uygulanmasında uyulacak esas ve usulleri göstermektir.

    Kapsam

    Madde 2 - Bu Yönetmelik, kolluk tarafından, kişilerin üstlerinin, eşyasının, araçlarının, özel kâğıtlarının, konut, işyeri ve eklentilerinin aranmasında uyulacak esas ve usulleri kapsar.

    Dayanak

    Madde 3 - Bu Yönetmelik, 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, 4/7/1934 tarihli ve 2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu, 10/3/1983 tarihli ve 2803 sayılı Jandarma Teşkilât, Görev ve Yetkileri Kanunu, 9/7/1982 tarihli ve 2692 sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu, 10/7/2003 tarihli ve 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, 10/6/1949 tarihli ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu, 28/4/2004 tarihli ve 5149 sayılı Spor Müsabakalarında Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun, 10/6/2004 tarihli ve 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun, 4/11/2004 tarihli ve 5253 sayılı Dernekler Kanunu, 25/10/1983

tarihli ve 2935 sayılı Olağanüstü Hâl Kanunu, 13/5/1971 tarihli ve 1402 sayılı Sıkıyönetim

Kanunu ile 2/7/1993 tarihli ve 485 sayılı Gümrük Müsteşarlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre hazırlanmıştır.

    Tanımlar

    Madde 4 - Bu Yönetmelikte geçen deyimlerden;

    Araç: Her türlü nakil vasıta ve taşıtlarını,

    Cumhuriyet savcısı: Yetkili Cumhuriyet savcısını,

    El koyma: Suçun veya tehlikelerin önlenmesi amacıyla veya suçun delili olabileceği veya müsadereye tâbi olduğu için, bir eşya üzerinde, rızası olmamasına rağmen, zilyedin tasarruf yetkisinin kaldırılması işlemini,

    Gece vakti: Güneşin batmasından bir saat sonra başlayan ve doğmasından bir saat evvele

kadar devam eden süreyi,

    Gecikmesinde sakınca bulunan hâl:

    a) Adlî aramalar bakımından; derhâl işlem yapılmadığı takdirde suçun iz, eser, emare ve delillerinin kaybolması veya şüphelinin kaçması veya kimliğinin tespit edilememesi ihtimâlinin

ortaya çıkması ve gerektiğinde hâkimden karar almak için vakit bulunmaması hâlini,

    b) Önleme aramaları bakımından; derhâl işlem yapılmadığı takdirde, millî güvenlik ve kamu düzeninin, genel sağlık ve genel ahlâkın veya başkalarının hak ve hürriyetlerinin korunmasının tehlikeye girmesi veya zarar görmesi, suç işlenmesinin önlenememesi, taşınması veya

bulundurulması yasak olan her türlü silâh, patlayıcı madde veya eşyanın tespit edilememesi ihtimâlinin ortaya çıkması ve gerektiğinde hâkimden karar almak için vakit bulunmaması hâlini,

    Hâkim: Yetkili sulh ceza hâkimini veya hâkimi,

    Kolluk: Jandarma, polis, sahil güvenlik ve gümrük muhafaza görevlilerini,

    Kolluk âmiri: Konuyla ilgili yetkili ve görevli olan kolluk biriminin âmirini,

    Koruma altına alma: Suçun veya tehlikelerin önlenmesi ya da delil olabilecek veya müsadereye tâbi olan yahut güvenliğin sağlanması amacıyla, eşyayı zilyedinin kendiliğinden vermesini veya el konulana kadar geçici olarak alıkoymayı,

    Mülkî âmir: İllerde vali veya bu konuda yetkilendirdiği yardımcısını, ilçelerde kaymakamı,

    Özel güvenlik görevlisi: 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanuna göre valiliklerce çalışma izni verilen, 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun uygulanmasında kamu görevlisi sayılan ve görev alanlarında yetkili olan kişileri,

    Suçüstü:

    a) İşlenmekte olan suçu,

    b) Henüz işlenmiş olan fiil ile fiilin işlenmesinden hemen sonra kolluk, suçtan zarar gören veya başkaları tarafından takip edilerek yakalanan kişinin işlediği suçu,

    c) Fiilin pek az önce işlendiğini gösteren eşya veya delille yakalanan kimsenin işlediği suçu,

ifade eder.

    İKİNCİ BÖLÜM : Adlî Arama

    Adlî arama ve kapsamı

    Madde 5 - Adlî arama, bir suç işlemek veya buna iştirak veyahut yataklık etmek makul

şüphesi altında bulunan kimsenin, saklananın, şüphelinin, sanığın veya hükümlünün yakalanması

ve suçun iz, eser, emare veya delillerinin elde edilmesi için bir kimsenin özel hayatının ve aile hayatının gizliliğinin sınırlandırılarak konutunda, işyerinde, kendisine ait diğer yerlerde, üzerinde,

özel kâğıtlarında, eşyasında, aracında 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile diğer kanunlara göre yapılan araştırma işlemidir.

    Makul şüphe

    Madde 6 - Makul şüphe, hayatın akışına göre somut olaylar karşısında genellikle duyulan şüphedir.

    Makul şüphe, aramanın yapılacağı zaman, yer ve ilgili kişinin veya onunla birlikte olanların davranış tutum ve biçimleri, kolluk memurunun taşındığından şüphe ettiği eşyanın niteliği gibi sebepler göz önünde tutularak belirlenir.

    Makul şüphede, ihbar veya şikâyeti destekleyen emarelerin var olması gerekir.

    Belirtilen konularda şüphenin somut olgulara dayanması şarttır.

    Arama sonunda belirli bir şeyin bulunacağını veya belirli bir kişinin yakalanacağını öngörmeyi gerektiren somut olgular mevcut bulunmalıdır.

    Adlî aramalarda karar ve emir verme yetkisi

    Madde 7 - Adlî aramaya karar vermek yetkisi hâkimindir.