AFANGUS (Aphanius fasciatus)

Ege ve Akdeniz'in sahillerine akan

içsularda yasar. Çesitli türleri ülkemizde

yaygındır. Nehirlerin yavas akıntılı veya

durgun bölümlerinde yuvalanır. Boylan

5-6 santimetre olur. Acı ve tuzlu sulara

da uyum gösterir. Kabuklular ve özellikle

su yüzeyindeki sinek-böcek larvalarıyla

beslenir. Bahar aylarında üremelerini

yapıp, yumurtalarını su bitkilerinin

üzerine bırakır. Akvaryum balığı olarak

da yetistirilir.

AKYA (Lichia amia)

Kuzu, çıplak, leka ve iskender balığı

olarak da anılır. Genelde 50-100

santimetre en çok 180 santimetre ve 60

kilogram ağırlıkta olabilir. Yumusakçalar,

kabuklular ve küçük balıklarla

beslenerek, dipte kıyılara yakın küçük

sürüler halinde dolasır. Canavar

balıklardandır, çevresindeki balıkları yok

edercesine yer. Geçmiste çok avlanılması

nedeniyle neslinin tükenme tehlikesi

vardır. Korunması gerekir.

ACIBALIK (Rhodeus seiceus amarus)

Trakya, Marmara ve Karadeniz'de ağır

akıslı akarsular veya göllerde yasar.

Bitkiler ve küçük hayvancıklarla beslenir.

Ortalama 5-6, en çok 9 santimetreye

kadar büyür. Üreme devresi nisanhaziran

arasıdır. Disisi uzun hortumuyla

yumurtalarını bir midyenin içine ustaca

bırakır. Erkek de spermlerini midyenin

açılıp-kapanarak emdiği suya bırakarak

yumurtaları döller. 2-3 haftada

olgunlasan yavrular, midyeyi terkeder.

Böylece küçük cüsselerine rağmen

emniyetli üreme tamamlanır.

ANKARA ÇAMURBALIĞI

(Neomacheilus angorae)

Orta ve Doğu Anadolu'nun göl ve

akarsularının çamurlu, kumlu ve sazlı

zeminlerinde yayılıs gösterir.

Zeminlerden emdiği çamurlardan, küçük

hayvanlar, böcekler ve larvaları seçerek

besinlenir. Đsmi de ordan gelir. 6-7

santimetreye kadar büyüyebilir. Çok sığ

suların yüksek ısısına dayanabilir. Mayıshaziran

arasında yapıskan yumurtalarını

kıyıların kumluk ve çakıllarına bırakır.

Doğa dengesini korur.

AYNALI SAZAN (Cypnnus carpio)

Pullu sazanın çıplak-çizgili ve aynalı

sazan olarak adlandırılan yan türlerinin

üretime en elverisli olanıdır. Kolay

ürediği için çesitli yörelerde ve özellikle

baraj göllerinde üretimi yapılmaktadır.

Yasam öyküsü pullu sazan gibidir.

Ekonomik değeri çok yüksektir. Çesitli

ülkelerde yılda 200,000 ton sazan

üretimi yapılmaktadır

BAKALYARO (Merlangius merlangus)

Mezgit ve gelincikle aynı türdendir.

Karadeniz'de yaygın, Ege'de az bulunur.

Genelde 15-20, en çok 45-50 santimetre

boyunda olur. Sahillerin 3-4 metreye

kadar derinliklerindeki sığların kumlu,

çakıllı ve yosunlu diplerinde, fazla göçler

yapmadan yasar. Balık yumurtaları,

küçük balıklar ve karides gibi canlılarla

beslenir. Üremelerini subat-mayıs

arasında, sahillere yakın yerlerde yapar.

Mezgitle es, beyaz ve lezzetli etiyle

ekonomik değeri yüksektir.

AY BALIĞI (Mola mola)

Pervane balığı da denir. Okyanuslar ve

Akdeniz'in açıklarında uzun göçler

yapmadan, bazen derinlerde, bazen de

su yüzeyinde yan yatarak dolasır. Đyi

yüzemeyen, hareketsiz bir balıktır. Deniz

anaları, ahtapot, mürekkep balığı ve

diğer balıklarla beslenir. 2.5-3 metre

boydan 1,500 kilogram ağırlığa erisip 20-

25 yıl yasayabilir. Bahardan yaz

sonlarına kadar 300 milyona varan

yumurta döker. Bu yumurtaların çoğu

diğer balıklara yem olur. Eti lezzetsiz ve

kötü kokulu olduğu için insan besini yönü

ve ekonomik değeri yoktur.

BARBUNYA (Mullus barbatus)

Sıcak ve ılık denizlerin kumlu,

çamurlu sahillerinde 300 metreye

varan derinliklerinde sürüler halinde

yasar. Ortalama 12-15

santimetreden en çok 40

santimetreye kadar büyür. Suyun ısı

sartlarına göre derinlerden sahile,

mevsimsel göçler yapar. 10 yıl

yasayabilir. Nisan-haziran arası 15-

100,000 yumurta döker. Etinin

lezzeti ve bol avanılmasıyla

ekonomik değeri yüksektir.

BERLAM (Merluccius merluccius)

Ilık denizlerin orta sularında yasar. Ege,

Marmara ve Akdeniz'de yaygın,

Karadeniz'de seyrek bulunur. Gündüzleri

80-300 metreye varan derin sularda,

gezinip geceleri avlanmak için kıyılara ve

yüzeye yaklasır. Kolyoz, çaça, hamsi ve

benzeri küçük balıklarla beslenir. En çok

80-100 santimetre boy ve 10 kilogram

ağırlığa erisebilir. Mayıstan ağustosa

kadar sahillere yakın yerlerde

üremelerini yapar. Etinin lezzet ve

kalitesi mezgitle estir. Taze olarak her

mevsimde yendiği için ekonomik değeri

yüksektir.

BERBER BALIĞI ( Anthias anthias )

Hani ailesinden bir balıktır. Sıcak ve

ılıman denizlerin kayalık, çakıl ve bazen

çamurlu bölgelerinde ve 50-300 metre

derinliklerde yasayan berber balığı, 25

santimetre uzunluğa erisebilir. Az

bulunduğu için fazla ekonomik değeri

yoktur. Denizlere renk güzelliği verir.

Üremeleri diğer hani cinsi balıklar gibidir.

BIYIKLI BALIK (Barbus barbus)

Genelde 30-50 santimetre uzunlukta ve

0.5-2 kilogram, en çok 3 kilogram

ağırlıkta olur. Büyüklerine seyrek

rastlanır. Oksijeni bol, hızlı akan

nehirlerin berrak kum tabanlı

bölümlerinde yasar. Ülkemizin çesitli

yörelerinde türleri bulunur. Mayıshaziran

arasında üreme yapar ve 5,000-

30,000 yumurta döker. Bu devresinde

yumurtaları zehirlidir. Eti fazla değerli

olmamakla beraber avcılığı yönünden

değerli bir balıktır.

BODUR YAYIN (lctalurus melas)

Güneydoğu'daki akarsu ve göllerin

kumlu, çamurlu zeminlerinde yasayan,

20-30, en çok 45 santimetre boy ve 100-

500 gram ağırlıkta olabilen bir yayın

türüdür. Oldukça obur bir bahktır.

Omurgasızlar, küçükbalıklar, balık

larvaları ve kurbağalar da dahil ne

bulursa yer. Suların ısı sartlarına göre

nisan-haziran arasında kumların içine

yuva yapan disi, yumurtalarını dökerek

bunların olusmasını bekler. Kılçıksız eti

çok lezzetlidir. Ancak ekonomik değeri

bölgeseldir.

CAMGÖZ KÖPEKBALIĞI

(Galeorhinusgaleus)

Sıcak ve ılık denizlerin 100 metrenin

altındaki serin sularında tek basırıa

yasayan, boylan 4-5 metreden 10-15

metreye ulasan, omurgasızlar (mürekkep

balığı, ahtapot, medusalar) ve sürü

halindeki küçük balıklan yiyerek beslenen

bir köpek balığı türüdür. Sıcak yaz

günlerinde ağır hareketlerle su yüzeyinde

yüzer. Rahatsız edilmezse saldırgan

değildir. Açık denizlerde erkek tarafindan

döllenen disiler, 8-14 arası canlı yavru

doğurur. Baska ülkelerde yenilmesine

rağmen yakalananlar, ülkemizde balık

unu üretiminde kullanılır.

BÜYÜKBAS KAYABALIĞI (Gobius

(Ponücola) kessleri)

Trakya ve Karadeniz Kıyılarına akan

nehirlerde yaygındır. Boyları 12-18, en

çok 22 santimetre olur. Acı suların taslık

veya sert kumlu zeminlerinde dolasıp,

nehirlerin içlerine girer. Yuva edindiği

bölgeye çok bağlıdır, buraya zorla gelen

balıklara saldırgan olur. Küçük

kabuklular, balıklar ve yumusakçalarla

beslenir. Nisan-mayıs arası, disiler

yumurtalarını ince ipliklerle kumsallara

yapıstırır.Erkekler de gözcülük eder. Eti

lezzetli ve sağlığa yararlıdır. Ekonomik

değeri bölgeseldir.

ÇAÇA (Sprattus sprattus)

Sardalya-tirsi ailesindendir. Boyu 6-8

santimetre, Karadeniz'in batısında 13-15

santimetre olanlarına da rastlanır.

Besinleri planktonlar ve balık

yavrularıdır. Sürüler halinde yasar.

Mayıs-haziran arasında üreme yapar. Eti

fazla lezzetli değildir. Bu nedenle özel

avcılığı yapılmaz. Buna karsın denizlerde

ekonomik değeri çök yüksek olan

uskumru, palamut, torik gibi bahklar için

yem değeri vardır. Kuzey Avmpa

Ülkelerinde konservesi çesitli isimlerle

pazarlanır.

ÇAMUKA (Atherina hepsetus)

Gümüs türündendir. Fazla derin olmayan

sahillerin sıcak ve ılıman sulannda,

kumlu veya çakıllı bölgelerde sürüler

halinde ve balık yavruları, kabuklular ve

yumusakçalarla beslenerek yasar. Suyun

tuzluluk oranı ve oksijen değerine uyum

gösterir. Bu nedenle göllerde bile

yasayabilir. Boyu 10-12, en çok 16-18

santimetre olabilir. Suların bölgesel

sıcaklığına göre nisan-eylül arasında

ürer. Beyaz ve çok lezzetli etiyle

ekonomik değeri yüksektir.

ÇAPAK BALIĞI (Abramis brama)

Marmara ve

ÇİPURA (Spanıs aurata)

Ege ve Akdeniz'in bu namlı balığı,

Marmara'da seyrek bulunur.

Ortalama 25-35 santimetre boy ve

0.5-3 kilogram ağırlıkta, en çok 60

santimetre ve 6 kilogramda olabilir.

Etçil bir balıktır. Kuvvetli çenesiyle

küçük kabukluları, balıkları ve diğer

hayvanları kolayca yer. Yaz

devresinde sığlarda, kıs aylarında da

35-40 metre derinliklerde yasar. Đki

yasırı üstündekiler daha da derinlere

iner. Üremeleri ekim-aralık aylarında

olur; 100-150,000 yumurta doker.

Eti çok lezzetlidir. Ayrıca üretim

kültürüne uygunluğu nedeniyle

ekonomik değeri çok yüksektir.

ÇAPAK BALIĞI (Abramis brama)

Marmara ve Karadeniz'in akarsu ve

göllerinde, bazı türleri de Ankara ve

Kırsehir'de yasar. Boyları ortalama 30-40

santimetreden 70 santimetre ve 3

kilogramdan 6 kilograma ulasabilir.

Kurtlar, böcekler ve yosunlarla beslenir.

10 yıl yasayabilir. mayıs-haziran arası

yaklasık 100,000 yumurta ile üreme

yapar. 1 kilogramın üstündekilerin eti

lezzetlidir; küçükleri ise yem veya av

bahğı olarak değerlidir.

ÇİTARİ (Boops salpa)

Karagöz ailesinden bir balıktır. Sarpan

balığı da denir. Boyları 45 santimetre

olabilir. Görüntüsü çok güzel fakat eti

lezzetsizdir. Bu nedenle fazla ekonomik

değer tasımaz. Marmara, Ege ve

Akdeniz'de bol, Karadeniz'de seyrek

rastlanır. Yasam karakteri ve üremeleri,

karagöz cinsi balıklarda olduğu gibidir.

ÇİZGİLİ MERCAN (Uthognathus

mormynıs)

Mırmır balığı da denir. Mercana göre

vücudu daha uzundur. Genellikle

Akdeniz'de bulunur ve en çok 30

santimetreye kadar büyür. Sığ suların

bitkilerle örtülü taslık, kayalık, kumluk

bölgelerinde yasar. Acı su bölgelerine de

girer. Biyolojik yasamı karagöz-mercan

gibidir. Etinin lezzetli olmasına rağmen

az bulunan ve sadece taze tüketilen bir

balıktır.

DAĞ ALABALIĞI (Salmo trutta

macros・ma)

ﾇoruh, Ege ve Konya Ereğlisi

軻vrelerinde dağ glerinin soğuk, berrak

ve temiz sularında yasar. Zaman zaman

nehirlere de girer. Bilimsel olarak

d・yanın son buzul 軋ğında dağ

glerinde kalıp, gelistiği teorisi vardır.

Boyu 40-60 santimetreden 1 metreye;

ağırlığı da 1-3 kilogramdan 14 kilograma

olabilir. 3-4 yasırıda olgunlasıp glerin

buzla kaplandığı ekim-ocak aylarında

yumurtalarını 軋kıllara bırakır. Disileri

yaklasık 3,500 yumurta bırakır. ﾇok

lezzetli etinin yanısıra sertlik ve 軻vikliği

ile avcılığı da değerlidir.

ÇİZGİLİ ORKİNOS (Katsowonus

pelamis)

Karadeniz, Marmara ve Kuzey Ege'ye

kadar sularımızda rastlanan orkinos

türlerinden biridir. Boyu ortalama 60-100

santimetre olur. Yemlendiği balık

sürülerini önüne katarak Karadeniz'e

çıkar ve orada sular ısınınca üreme

yapar. Bu gidis-gelisler Karadeniz ve

Marmara'daki yerli balıkların doğal

dengesini olusturur. Etinin insan gıdası

olarak çesitli değerlendirilmesi ve avcılık

yönüyle asırı tüketimi, hem orkinos

türünü hem de onunla akım sağlayan

diğer balık türlerini tehlikeli olarak

etkilemektedir.

DENİZ ALASI (Salmo trutta Iabrax)

Karadeniz alabalığı, som balığı olarak da

tanınır. Somon balığı ile hem arkabalığı,

hem de benzerliği vardır. Bir türü de

Akdeniz'de yasar. Genelde 50-80

santimetre boy ve 3-7 kilogram

ağırlıktan, en çok 100 santimetre ve 25

kilograma erisenlerine rastlanır.

Ömrünun bir kısmını denizde geçirdikten

sonra üremek için nehirlere girer.

Ağırlığına oranla 2,000-16,000 yumurta

döker. Kuvvetli çenesi olan yırtıcı bir

balıktır. Küçük balıklar ve kabuklularla

beslenir. Eti çok lezzetli olduğu gibi,

yumurtasından da kırmızı havyar elde

edilir. Ekonomik değeri çok yüksektir.

DERE ALABALIĞI (Salmo

trutta fario)

Soğuk, temiz ve hızlı akıntılı

nehirlerde çevresine bağlı olarak

yasar. Bölgesine kıskançtır, baska

balıkların gelmesini istemez. Boyları

30-40, en çok 60 santimetre ve 0.5-2

kilogram ağırlıkta olabilir.

Yumusakçalar ve yavru balıklarla

beslenir. Erkekleri 2, disileri 3

yasırıda olgunlasıp ekim-ocak

arasında yumurta bırakır. Zaman

zaman akıntılara karsı 1.5-2 metre

sıçrayarak yüzer. En değerli tatlı su

balıklarından biridir. Lezzetli ve

yararlı etiyle ekonomik değeri çok

yüksektir.

DERE PİSİSİ (Pleeuronectes Besus)

Nehirlerin denizlere karısan acı su

bölgelerinde veya akarsulann daha

içerlerinde yasayan bir pisi türüdür.

Akdeniz'de fazla rastlanır. Az akıntılı

suların kumsal diplerinde fazla hareket

etmeden yasar. Ortalama 25-30, en çok

50 santimetre boyda olur. Etçil bir

balıktır. Bulunduğu bölgenin su ısısına

göre değisik olarak subat-mayıs arasında

ürer ve 800,000 yumurta bırakır. Eti çok

lezzetli ve ekonomik değeri yüksek bir

balıktır.

DERE KAYABALIĞI (Gobio gobio)

Ülkemiz akarsularında çesitli türleri

yerine göre adlar alır. 5-6 yılda yavas

büyüyerek 12-20 santimetre boya ulasır.

Fazla hareket etmeden sualtında yatarak

ömrünü geçirir. Nisan-haziranda 12 - 18°

C sularda haftalık aralıklarla ürer; disileri

1,000-3,000 yumurta verir. Eti

lezzetlidir. Büyük balıkları avlamak için

yem olarak da kullanılır.

DİKENCE (Gasterosteus aculeatus)

Denizlerin kıyı kesimlerinde, nehirlerin

denize karısan acı su bölgelerinde ve

zaman zaman nehirlerde yasayan küçük

bir balıktır. Boyu 7-9 santimetre olup

vücudu kalın pullarla kaplıdır. Çesitli

renklerinin güzelliği ve 300-1,000

dolayında yumurtasının erkek balık

tarafından bir yuva yapılarak korunması,

dikenceyi ilginç bir doğa olayı yapar.

Ekonomik bir değeri yoktur.

DİKENLİ KIRLANGIÇ (Aspitriglıa

cuculus)

Kırlangıç ailesinin bir türüdür. Sırt ön

yüzgeçlerinin sivriliği ve uzunluğu, yan

taraflanndaki sert kabuklarla kırlangıçtan

aynlır. Ege, Akdeniz ve Marmara'da

bulunur. Karadeniz'de rastlanmaz. En

çok 45 santimetre boyda olur.

Denizlerimizde sayısı kırlangıçtan daha

azdır. Genelde 30 metre derinlikte

durgun sularda, bazen de 100-250 metre

derinliğe inerek yasar. Eti lezzetlli ve

yararlıdır. Ekonomik değeri vardır.

DİL BALIĞI (Amogtossus latema)

Denizlerimizde 10 metreden 300-500

metreye kadar derinliklerinde, kumlu,

çamurlu veya çakıllı diplerinde fazla

hareket etmeden ve uzun göçler

yapmadan yasar. Boyları 20-25

santimetre olur. Dipteki omurgasızlar,

küçük balıklar ve böceklerle beslenir.

Bahardan itibaren kıyılara sokularak

haziran-temmuz arasında üreme yapar.

Kıs aylarında eti dolgun ve lezzettli olur.

Genelde her mevsimde bulunan,

ekonomik değeri yüksek olan bir balıktır.

DİKENLİ ÖKSÜZ (Prestedion

cataphractum)

Đsim benzerliğine karsın kırlangıç

ailesinden öksüz ile soydashğı yoktur.

Marmara, Ege ve Akdeniz sahillerinin 30-

400 metreye varan derinliklerin kumlu,

çakıllı yosun kaplı zeminlerinde yasar.

Boyları 10-15, en çok 30 santimetre

olabilir. Küçüklerine mıcır, büyüklerine

çuka denir. Çiftler halinde gezerek

yosunlar, otlar, yumusakçalar ve küçük

kabuklularla beslenir. Mayıs-temmuz

arası ürer. Eti lezzetlidir fakat çok seyrek

bulunur.

DÜLGER (Zeus faber)

Boyu 50-60 santimetreye ulasan dülger

balığı, geçici balıktır. Mayısta

Marmara'dan Karadeniz'e çıkar. Akdeniz,

Ege, Marmara ve kısmen de Karadeniz'de

yasayan, kalın pullarla örtülü dülger

balığı, etobur bir balıktır. Büyük ağzıyla

kendinden küçük pek çok balığı

yutarcasına yer. Genelde 60-70

santimetre derinliklerde yasar. Kıs

mevsiminden sonra suların ısınmasıyla

mayıs ayından baslayarak temmuz

sonuna kadar üremelerini sürdürür.

Dülger balığı, Đzmir-Antalya arası

yörelerimizde peygamber, dikenli

peygamber balığı olarak da tanılır. Eti

lezzetli, beyaz ve yararlıdır.

EGREZ BALIĞI (Vimba vmıba)

Kuzey Ege, Marmara, Trakya ve Göller

Bölgesi'nde yayılıs gösterir. Düz ve ağır

akıslı suların, kumluk, çamurlu

zeminlerinde yasar. Boyları 25-35

santimetre en çok 50 santimetre ve 450-

500 gram ağırlıkta olur. 3-4 yasırıda

olgunluğa erisip mayıs-haziran arası

üreme yapar. Etinin güzelliği ve bolca

avlanılmasıyla ekonomik değeri vardır.

ESKİNA (Scıana umbra)

Sıcak ve ılıman denizlerin 100-150 metre

taslık, kayalık ve mercanlı bölgelerinde

yasar. Bütün denizlerimizde bulunur.

Gezgin bir balık değildir. Aynı zamanda

tasbalığı ve mavrusgil balığı olarak da

tanınır. Bahar sonu, yaz aylarında üreyen

eskina, 30-35 santimetre uzunluk ve

500-600 gram ağırlığa erisir. Beyaz ve

çok lezzetli eti ile ekonomik değeri

yüksektir.

ELEKTRİK BALIĞl (Torpedo

marmorata)

Bir köpek balığı türüdür. Sıcak ve ılıman

denizlerin 100-150 metreye varan

diplerinde fazla göç etmeden yasar. Boyu

150 santimetre olabilir. Genelde

avlanmak için veya tehlike halinde 100-

220 volta varan, insan için tehlikeli fakat

öldürücü olmayan kısa süreli elektrik

çarpması yapar. Bahar-yaz aylarında

çiftleserek ürer. Disileri 14-15 canlı yavru

yapar. Eti yenebilir, fakat ülkemizde fazla

tüketilmez.

FANGRİ MERCAN (Sparus pagrus)

Bir mercan türüdür. Ortalama 25-35, en

çok 80 santimetre boyda sıcak

denizlerde, Güney Ege ve Akdeniz'de

yaygın bulunan kabuklular,

yumusakçalar ve küçük balıklarla

beslenen etçil bir balıktır. Taslık ve

kayalıkların mağaralı oyuklarında yasar.

Üremesi bahardan ağustosa kadar sürer.

Mercan ailesi içinde eti en lezzetli

olanlardandır, ancak seyrek bulunduğu

için ekonomik değeri bölgeseldir.

FENER (Lophius piscatorius)

Kıyılardan 500 metreye kadar derinlerde

yasayan, boyları 2 metreye erisebilen,

bir dip balığıdır. Hareketsiz yatar ve

antenleriyle avını kendine çekerek çok

büyük ağzıyla kendi büyüklüğündeki

balıklan bile yutar. Pulsuz ve çıplak

vücudunu kapsayan sıvı, insan cildi için

tehlikelidir. Mart-ağustos arası derinlere

inerek ürer. 6-7 yasırıda bir disi, 1

milyon yumurta verir. Eti beyaz ve çok

lezzetlidir. Ekonomik değeri yüksektir.

Seker hastalığı tedavisinde kullanılan

ensülin ilacı, ilk kez fener balığı

pankreasından elde edilmistir.

GELİNCİK (Gaidropsanıs

mediterraneus)

Bakalyaro ve mezgitle ayni türdendir.

Denizlerimizde birkaç cinsi yaygındır.

Sıcak ve ılıman suların taslık, kayalık

diplerinde sahillere yakın yasar. Balık

yavruları ve kabuklularla beslenir. Çevik,

yırtıcı ve saldırgandır. Derisi çok

kaygandır. Ortalama 20, en çok 40

santimetre boyda olur. Üremesini

sonbaharda yapar. Beyaz ve lezzetli

etiyle ekonomik değeri olan bir balıktır.

GAMBUSYA (Gambusia affims)

Anayurdu ABD'nin güney bölgelerinden,

sivrisinek ve sıtma mücadelesi için

ülkemize getirilmistir. Durgun, sığ ve

sıcak sulara çok toleranslıdır. 0'dan +30°

C.'ye kadar dayanabilir. Özellikle

sivrisinek larvalanyla beslenir. Aynca

yosunları ve kabukluları da yer.

Erkekleri, 3-5 santimetre disileri, 6

santimetre olur. Nisan-ekim arasında

erkekleri, spermlerini disinin üreme

bosluğuna bırakır; 30 günlük

hamilelikten sonra disi yaklasık 60 yavru

doğurur. Doğa dengesi ve sağlığa yararı

ile çok değerlidir.

GÖKKUSAĞI ALABALIK (Salmo

gairdneri)

Kuzey Amerika kökenlidir. Yetistirilmek

üzere dünyaya yayılmıs, bu arada

ülkemize de getirilmistir. Temiz, oksijeni

bol sularda yapay yemler veya küçük

balıklarla beslenebilen yetistirmeye en

çok uyum gösteren, tuzlu deniz suyuna

da toleransı olan bir alabalık türüdür.

Erkekler 2, disileri 3 yılda olgunlasıp

kilogram /ağırlığına göre yaklasık 1,000-

5,000 yumurta verir. Denizde

yetistirilenleri, daha çabuk büyüme

gösterir. Etinin lezzeti ve bol üretimiyle

ekonomik değeri çok yüksektir.

GÖL ALABALIĞI (Salmo trutta

lacustris)

Kuzeybatı Anadolu, Abant ve 7 Göller

Bölgesi'nde yayılıs gösterir. Çesitli

türleri vardır. Türüne göre renk, boy

ve beslenme farklılıkları gösterir.

Genelde temiz, bol oksijenli soğuk

sularda fazla gezinmeden;

planktonlar, dip hayvanlan ve küçük

balıklarla beslenerek yasar. Boyları

ortalama 25-40, yabanlarında 60-70

santimetre olabilir. Eylül-ocak

arasında üreme yapar. Yumurtalarını

dipteki çakıllara yapıstırır. Üretimi

yapılmaz. Eti çok lezzetli, ekonomik

değeri bölgeseldir.

GÜMÜS (Atherma boyeri)

Denizlerimizde yaygın olan Gümüs'ün

Sapanca, Đznik ve Köyceğiz Göllerinde

yasayan bir türüdür. Sıcak sularda,

böcek larvaları ve sualtı hayvancıklarıyla

beslenerek yasar. Mayıs-eylül arasındaki

üreme devresinde yaklasık 600 yapıskan

yumurtasını; kumlu, çakıllı zeminlere

bırakır. Su yüzeyine yakın, sürü halinde

dolasırken su kuslarına yem olur. Eti

yenebilir. Daha çok balık üreticiliğinde

yem veya balık unu endüstrisinde

değerlenir.

GÖRDEK (Ruülus rubilio)

Kızılgöz ailesindendir. Kuzey Ege,

Marmara ve Trakya'da fazla hareketli

olmayan akarsuların zengin bitkili kıyı

bölgelerinde yasar. Kıs aylarını daha

derince sularda geçirir. Kurtlar, böcekler,

kabuklular ve böcek-sinek larvalarıyla

beslenir. Boyu 15-20, en çok 25

santimetre olur. Nisan-mayıs arası

ürettiği yumurtalarını bitkilerin arasına

bırakır. Besin yönüyle değersizdir, fakat

av yemi olarak değerlendirilir.

GÜMÜS HAVUZBALIĞI (Carassius

auratus gibelio)

Trakya ve Doğu Karadeniz'in yumusak

zeminli, bol bitkili akarsularında yayılıs

gösteren bir carrasius türüdür. Büyümesi

daha hızlı olup 3-4 yasırıda 15-20

santimetreye erisir. Daha büyüklerine de

rastlanır. Mayıs-haziran arası 160-

380,000 yumurta döker. Bazı hallerde bu

yumurtaları, sazan veya diğer havuz

balıklarının döllediği de olur. Eti yenebilir.

Havuz veya akvaryumlarda süs balığı

olarak yasatılır.

GÜMÜS SAZAN (Hypophtalmichthys

molitmc)

Diğer sazan türleri gibi Güneydoğu Asya

kökenli bir balıktır. Ortalama 100-120

santimetre boy ve 20 kilogram ağırlığa

erisirler. Fido planktonlarla beslenir. 3

yasırıda cinsel olgunluğa erisip, 20 - 22°

C.'de ve üstündeki sularda kilogram

ağırlığına oranla 140,000 yumurta verir.

Yağsız ve lezzetli eti, Çin'de değerli bir

yiyecektir. Bu nedenle ülkemize de

getirtilerek arastırma enstitülerinde

yasam uygulama ve üretme sartları

incelenmektedir.

HAMSI (Engraulis

encrasicolus)

Karadeniz'in insan yasamıyla

birlesen balığıdır. Marmara'da da

bulunur. Sürüler halinde yasar ve 20

santimetreye kadar büyür. Ocakmart

arasında beslenmek içm

sahillere yaklasır ve bol av verir.

Gündüzleri 30-40 metre derinlerde,

geceleri yüzeye yakınlarda dolasır. 1

yasırıdan itibaren olgunluğa erisip

18 - 20° C. sularda, 25-60 metre

derinlikte ve az tuzlu sularda üreyip,

yaklasık 40,000 yumurta döker.

Etinin lezzeti, çesitli tüketim

yönleriyle ekonomik değeri çok

yüksektir. Asırı avlanılması ve

orkinos-palamut-uskumru/torik

sisteminde dengenin bozulması,

hamsiyi de tehlikeli olarak

etkilemektedir.

GÜNES (Coris julis)

Bu balık da lapin ailesindendir ve aynı

yasam karakterini gösterir. Boyları

ortalama 20 santimetre olur. Gövdesini

çevreleyen renklerin güzelliği ile

denizlere güzellik katarlar. Nisan-haziran

arasında üremelerini yaparlar ve türüne

göre 600-20,000 taneye kadar yumurta

döker.

HASKEFAL (Mugu cephalus)

Denizlerimizde yaygın bulunan bir kefal

türüdür. Ortalama 30-50, en çok 75

santimetre boyda olabilir. Bütün kefaller

gibi ürkek ve çevik bir balıktır. Açık

denizle sahiller arasında gidip gelirler.

Bazen beslenmek için sürüler halinde acı

sulara, lagünlere, hatta nehirlerin içlerine

girerler. Deniz dibi bitkileri ve

yumusakçalarla beslenir. Yaz aylarında

üreyip 150,000-1 milyon yumurta verir.

Beyaz etinin lezzeti ve mumlanarak

pazarlanan havyar yumurtasıyla

ekonomik değeri çok yüksektir.

HAVUZ BALIĞI (Can-asius carrasius)

Trakya-Marmara Bölgeleri, Kızılırmak,

Yesilırmak Deltaları ve Çoruh

Havzası'nda yayılıs gösterir. Boylan 15-

25, en çok 45 santimetre ve 2-3

kilogram da ağırlıkta olur. Su içindeki

otlar, dip hayvanları ve sinek larvalarıyla

beslenir. Sazana benzer ve akrabadır.

Mayıs-haziran arası 14-20° C. sularda

150-300,000 yumurtasını 2-3 defada

otların üzerine bırakır. Suyun kirliliği ve

oksijen değerine toleranslı bir balıktır.

Büyüklerinin eti lezzetlidir. Batı

ülkelerinde üretimi de yapılmaktadır.

HOROZBİNA (Blennius fluviatilis)

Marmara, Ege ve Akdeniz akarsuları ve

bunların deniz kansımı acı su

bölgelerinde yasar. Boyları denizde

yasayanlara göre daha küçüktür. 8-12,

en çok 15 santimetre, Akdenizdeki türleri

ise 20 santimetreye ulasabilir. Su

altındaki küçük hayvanlar veya böcek

larvalarıyla beslenir. Yaz aylarında üreyip

yumurtalarını taslar ve midye kabukları

arasına ustaca gizler. Çıplak ve pulsuz

derisi, yapıskan bir sıvı ile kaplıdır.

Ekonomik bir değeri yoktur.

HOROZBİNA (Parablennius

gattorugine)

Dalgalı sahillerin taslık, kayalık ve

yosunlu bölümlerinde gizlenerek,

çoğunlukla çift yasar. Çesitli türleri

olduğu gibi tatlı sularda yasayanları da

vardır. Yasam sartlanna göre böcekler,

kurtlar ve balık yumurtalarıyla beslenir.

Eti lezzetsiz, sert ve kılçıklıdır. Bu

nedenle ekonomik değeri yoktur. Bahar

ve yaz sürecinde erkeklerin ustaca

hazırladıkları tas oyukları, midye, istridye

kabukları arasına disiler, 2,000-15,000

yumurta dökerler. Erkekler de 20-25

günlük kuluçka döneminde bazen

dalgalar içinde atlıya atlıya yumurtalara

bekçilik yaparlar.

İNCİ BALIĞI (Albunus albunius)

Pullarından yapay inci yapılması ismini

verir. Ülkemizde çesitli türleri yasar.

Boyları 15-20 santimetre olur. Manyas ve

Ulubat Göllerinde bolca bulunur.

Planktonlar, kurtlar, böcek larvaları ve su

yüzeyindeki sinekleri yakalayarak

beslenir. Nisan-mayıs arası üreyip,

yapıskan yumurtalarını nehirlerin giris

veya çıkısındaki kıyıların kumluklarına

bırakır. Eti lezzetli sayılır. Bölgesel

değerlenir. Orta Anadolu'da Gökçe, Van

çevresinde darah ismiyle anılır.

ISKARMOZ (Sphyraena sphyraena)

Bütün sıcak ve ılık denizlerin sığ

sularından 100 metre derinliğe kadar

orta sularda yasayan bir balıktır. Et yiyen

cinsinden ve avlarına karsı yırtıcıdır.

Marmara'da az, Ege ve Akdeniz'de

fazlaca bulunur. Akdeniz barakudası

olarak da adlandınlır. Boyu 1 metreye

erisen ıskarmoz balığı, barakuda olarak

okyanuslarda 3 metreye kadar

büyüyebilir. Sürü halinde dolasıp özellikle

köpek balıklarına hücum ederler. Fazla

yırtıcılığı ve etinin de gıda değeri

olmadığı için ekonomik yönü yoktur.

İSPARİ İSPAROZ (Diplodus

annıüaris)

Bütün denizlerimizin sıcak ve ılık sahil

bölgelerinde yasayan bir karagöz

türüdür. 16-20 santimetreye büyüyebilir.

Deniz kurtlan, karides, yosunlar ve balık

yavrulanyla beslenir. Göçer

balıklardandır. Đlkbahardan yaz sonuna

kadar üremelerini sürdürür. Eti beyaz,

yağlı ve lezzetlidir.

İSKORPİT (Scorpaena porcus)

Yasamı aynı aileden olan Lipsoz'un

aynıdır. Farkları, iskorpitin lipsoza göre

daha küçük olması (ortalama 20-30

santimetre) ve renginin koyuluğudur.

Đskorpitin de dikenleri lipsoz gibi çok

zehirlidir. Bu nedenle yakalandığında

dikkat edilmelidir. Eti lezzetli ve çok

yararlıdır.

İSTAVRİT (Trachurus

trachurus)

Denizlerimizde sankanat istavrit

(Akdeniz) ve karagöz istavrit

(Karadeniz-Marmara) olarak iki türü

yasar. Boylan karagözde 15-25

santimetre, en çok 30 santimetre,

sarıkanatta ise 30-50 santimetre

olur. Küçüklerine kraça denir. Gezici

balıklardır. Hamsi, çaça, çamuka gibi

küçük balıkların yavrulanyla

beslenir. Mayıs-ağustos arası sürüler

halinde ürer. Lezzetli eti, çesitli

yemekleri ve bol avlanmasıyla

ekonomik değeri en yüksek

balıklardandır.

İSTRONGİLOS (Spicara smaris)

Bütün denizlerimizde ve denizlerin

nehirle karısan acı su bölgelerinde yasar.

Đzmaritle aynı ailedendir. Erkekleri 13-

16, disileri 15-20 santimetre boy ve 50-

100 gram ağırlıkda olur. Suların ısısına

göre açık denizle kıyılar arasında gidip,

gelirler. Nisan-mayıs, bazen de temmuza

kadar üreyip 40-60,000 yumurta döker.

Planktonlar, küçük hayvanlar ve deniz

bitkileriyle beslenir. Eti lezzetlidir, bol

bulunduğu için ekonomik değeri vardır.

KABABURUN (Chondrostoma nasus)

Çesitli türleriyle ülkemizde yaygındır. Göl

ve nehirlerin giris-çıkıslarının dibe

yakınlannda çakıllı bölgelerde yasar.

Boylan 25-40, en çok 50 santimetre olur.

Taslara yapısık yosunlar, bitki kökleri ve

dip hayvanlanyla beslenir. Mart-mayıs

arası ürer ve 100,000'e yakın

yumurtasını çakıllann üstüne yapıstınr.

Farklı türleri, bölgelere göre çesitli

sekillerde değerlendirilir.

İZMARİT (Maena smans)

Denizlerimizin yerli balıklarındandır.

Küçüklerine kancur, büyüklerine kanal

izmariti denir. Boyu ortalama 15

santimetre, disileri daha küçük olur.

Hareketli ve kurnazdır. Yaz aylarıda

sahillere kadar sokulur. Üst, ön dikenleri

tehlikelidir. Batar ve yara yapar. 10-12

yıl yasayabilir. Erkekleri 3, disileri 2

yasırıda olgunlasıp, 60-70,000 yumurta

verir. Balık yumurtaları, yavruları ve

yosunlarla beslenir. Eti beyaz ve

lezzetlidir. Bol tüketilir.

KEDĐ BALIĞI (Scyliorhinus canicula)

Köpekbalığı ailesindendir. Sıcak ve ılıman

denizlerin 3 metreden 1,000 metreye

varan derinliklerinde fazla göç etmeden

yasar. Kabuklular, omurgasızlar ve

balıklarla beslenir. Boyları ortalama 80-

150 santimetre olur. Kuslar gibi çiftlesip,

yumurtlayarak nrer. Bahar aylarında

yumurtalarını bir torba içinde kayalıklar

arasına bırakır. Bir mevsimde birkaç kez

yumurtlayabilir. Kuluçka süresi 15

gündür. Eti lezzetli olup yenilebilir. Aynca

sportif avcılığı da yapılır.

KAĞIT BALIĞI (Trachipetnıs

trachypetrus)

Çok yassı vücuduyla kağıt ismini alır. Ilık

denizlerin 15-20 metre derinliklerinde,

göç etmeyip ısı sartlarına göre yer

değistiren planktonlar, omurgasızlar ve

küçük balıklarla beslenen, boyları 3

metre olabilen bir balıktır. Karadeniz'de

rastlanmaz, diğer denizlerde seyrek

görülür. Sakin, yavas ve ahenkli yüzen,

sırasında çok hareketli olabilen bir

canlıdır. Bahara doğru sahillere sokularak

iklim sartlanna göre yaz boyunca ürer.

Đlginç bir balık olarak denizleri süsler.

KELER (Squatina sguatina)

Köpekbalığı ailesindendir. Sıcak ve ılıman

denizlerin 5-100 metre derinlerinde sahil

yakınlarında veya 70-400 metre

açıklarında, kumlu, çamurlu alanlarda

fazla göç etmeden yasar. Boyu 2

metreye ulasabilir. Büyük ağzıyla dipteki

ölü veya diri balıkları, omurgasızlarla

sürü halindeki balıkları yutarcasına

yiyerek beslenir. Bahar sonu yaz

aylannda disiler, gruplar olusturarak

sahillere yakınlarda döllenir. 18-20 ay

sonra tek baslarına 10-18 arası canlı

yavru doğurur. Yüzgeçlerinin eti

yenebilir, karaciğerinden yağ ve vitamin

elde edilir.

KALKAN (Psetta maxima)

Bir dip balığı olan kalkan,

Karadeniz'in en tanınmıs

balıklarındandır. Boğazlar, Marmara,

Ege ve Akdeniz'de seyrek rastlanır.

Gezici balık değildir. Bütün hayatı

dipte yatmakla geçer. Batı Akdeniz,

Atlas Okyanusu ve Simal Denizi'nde,

kalkanın diğer türleri yasamaktadır.

25-30 yıllık ömrü olan kalkan balığı,

1 metre boya erisebilir. Sahillerde 5-

10 metreden baslayarak 300-400

metre derinliklere inebilir. Etçil ve

fazlasıyla obur bir balıktır. Erkekleri

5-6, disileri ise 6-7 yaslannda

olgunlasıp üremeye geçebilir.

Üremeleri 10°-15° C sularda

nisandan hazirana kadar sürer.

Milyonlarca yumurta vermesi

yanında etinin lezzeti ve verimliliği

ile ekonomik değeri çok yüksektir.

KARAGÖZ (Diplodus vulgaris)

Bütün denizlerimizde, çoğunlukla

Marmara ve Ege'de ılıman suların

kayalıklarında yasayan, bol bulunan

ve sevilen yerli balıklarımızdandır.

Sürüler halinde yasar. Suların ısı

sartlarına göre bahar aylarından

ağustosa kadar üreme yapar. Çesitli

türleri sularımızda yasar. Kuyruğu

lekeli ve çizgili olanı ısparoz/ispari

olarak tanınır. Lezzetli eti ve bol

avlanılmasıyla ekonomik değeri

yüksek bir balıktır.

KAYIS BALIĞI (Ophidion barbatum)

Denizlerimizde seyrek rastlanan, 2-3

metreden 150 metreye kadar

derinliklerde, üstü bitkilerle örtülü

kumsal, çakıllı diplerde fazla göç

etmeden yasayan bir balıktır.

Yumusakçalar, kabuklular ve küçük

balıklarla beslenir. Boylan 30 santimetre

olabilir. Bahar-yaz sonu üreme yapıp 15-

18,000 yumurta döker. Eti lezzetlidir.

Fakat seyrek bulunduğu için ekonomik

değeri yoktur.

KADİFE BALIĞI (Tınca tinca)

Kuzey bölgelerimizin bol bitkili durgun

veya yavas akıntılı sularında yasar.

Genelde 30-40 santimetre en çok 60-70

santimetre olur. Planktonlar, küçük

balıklar ve yumusakçalarla beslenir.

Gündüzlerini dipte geçirip geceleri

avlanır. Mayıs-haziran arası üreme

yapar. Eti lezzetlidir. Sazan

yetistiriciliğinde yardımcı olarak

düsünülen bir balıktır. Sportif yönü

zevklidir.

KIKLA LAPİN (Labrus berggylta)

Ilık ve sıcak denizlerimizin yosun ve

bitkilerle kaplı taslıkların 2-30 metre

derinlerinde yasar. Disi ve erkekleri

arasında boy ve renk farkları görülür.

Boyları 30-40, en çok 60 santimetre

(disilerde) olabilir. Yumusakçalar ve

kabuklularla beslenir. Disleri çok

kuvvetlidir. Üremeye yakın erkekleri,

deniz bitkileriyle disiye yuva hazırlar.

Mayıs-ağustos arasında yumurta verir.

Eti lezzetlidir. Aynca sportif avcılığı

değerlidir.

KIRLANGIÇ (Trigüa lucema)

Ege, Akdeniz ve Marmara'nın fazla göç

etmeyen, yerli balığıdır. Kısmen

Karadeniz'de rastlanır. Ihk denizlerin

sahil yakınlarında 5-300 metre

derinliklerin diplerinde çiftler halinde

yasar. Küçüklerine dervis balığı da denir.

Ortalama 25-50 santimetre olur. 80

santimetre ve 6-8 kilogram olanlarına

rastlanır. 15-20 yıllık yasamı vardır. 3

yasırıda olgunlasıp sahillerden uzakta

üremelerini yapar. Küçük kabuklular,

yumusakçalar, deniz bitkileri ve

böceklerle beslenir. Etinin lezzet ve

yararıyla, her mevsimde bulunmasıyla

ekonomik değeri yüksektir. Diğer

Akdeniz ve Avrupa ülkelerinde de bol

tüketilir.

KIRMIZI HAVUZBALIĞI

Biyolojik yasamı diğer havuz balığı türleri

gibidir.15-20 cm boyu ve renginin

güzelliği ile eski çağlardan beri

havuzların simdilerde de akvaryumların

klasik ve kıymetli balığıdır. Çin'de ve

Japonya'da üretilen çesitli türleri ve

formları vardır.

KIZILGÖZ (Rutilus mtilus)

Karadeniz, Trakya, Marmara ve Kuzey

Batı Anadolu'nun sahil bölgelerindeki

nehirlerde yasar. 25-30, en çok 50

santimetreye büyür. Kızılkanatla büyük

benzerliği vardır. Küçük canlılar ve

bitkilerle beslenir. Bahar aylarında ürer

ve 50-100,000 yumurta bırakır.. Eti

değerli olmadığı için daha ziyade yem

olarak kullanılır. Nehir ve kıyılardaki

yırtıcı balıklar ve kuslar içinde iyi bir

besindir.

KIRMA MERCAN (Pagellus aceme)

Mercan ailesindendir. 0-400 metre bazen

de 700 metre derinliklere inebilmektedir.

Yasam çevresi taslık, kayalık ve dibe

yakın yerlerdir. Boyları 35-40

santimetreye ulasabilir. Eti beyaz, gevrek

ve lezzetlidir. Marmara, Çanakkale

Boğazı ve Ege'de bolca bulunur.

Ekonomik değeri yüksektir. Denizlerdeki

ısıya göre ilkbahardan baslayarak

ağustosa kadar üremeleri sürer. Etçil

balık olan mercanlar çesitli küçük

balıklar, kabuklular ve omurgasızlarla

besinlenir.

KIZILKANAT (Scardinius

eıythrophthalmus)

Kuzey Anadolu'da soğuk olmayan ağır

akıslı nehirler, göl ve göletlerin yumusak

tabanlı zeminlerinde yumusakçalar ve

bitkilerle beslenerek 10-11 yıl yasar. 20-

40 santimetre boy ve 200-400 gram

ağırlıkta olur. 3-4 yasırıda olgunlasıp

kg/ağırlığına göre 600,000 yumurta

döker. Eti lezzetli fakat çok ince kılçıklı

olduğu için makbul değildir. Tuma gibi

yırtıcı balıklar için değerli bir yemdir.

KOLYOZ (Scomber japonicus)

Bütün denizlerimizde bulunmakla

beraber daha çok Marmara balığı sayılır.

Seklen uskumruya çok benzer fakat ayrı

bir türdür. Büyük Okyanus'ta da sürüler

halinde yasar. Küçük balıklar, yavrular

ve planktonlarla beslenir. 2-3 yasırıda

olgunlasan disileri temmuz-ağustos arası

300-400,000 yumurtasını denize bırakır.

Eti uskumru kadar lezzetli olmamakla

beraber, taze-kuru-tuzlu olarak bol

tüketilen bir balıktır.

KOCAAĞlZ (Aspius aspius)

Trakya, Marmara ve Kuzey bölgelerimizin

hızlı akarsularında yasar. Ortalama 60-

80, en çok 100 santimetre boy ve 2-4

kilogramdan 10 kilogram ağırlığa

erisebilirler. Etçil bir balıktır, su içindeki

her türlü hayvanla beslenir. Erginleri

yalnız dolasır. Cinsel olgunluğa 4-5

yaslarında ulasıp nisan-temmuz arasında

80-100,000 yumurta verir. Az lezzetli eti

nedeniyle ekonomîk değeri bölgeseldir.

Buna karsın olta avcılığı çok zevkli bir

balıktır. Yasam karakteri bu balığın aynı

olan "aps. vorax" türü Fırat ve Dicle

Nehirlerinde yaygındır. Sis balığı olarak

tanınır. Boyları 40 santimetre olur.

KÖMÜRCÜ KAYASI (Gobius niger)

Bütün denizlerimizin nehir ağızlarına

yakın, bazen de acı su bölgelerinde, 75

metreye kadar derinliklerin kumlu,

çamurlu diplerinde fazla göç etmeden

yasar. Boyları en çok 18-19 santimetre

olabilir. Mart-mayıs arasında 1,000-

6,000 arasında yumurta vererek ürer. Bu

yumurtalara erkekler bekçilik yapar.

Küçük kabuklular, yumusakçalar ve

balıklarla beslenir. Eti beyaz, lezzetli ve

yararlıdır.