TDK'dan Dil Bayramı hediyesi

21/09/2008

Türk Dil Kurumu, 117 bin 80 kelimeyi doğru telaffuz eden internet sitesindeki sesli sözlüğü 26 Eylül'de kullanıma açacak

BARIŞ ÜNAL

ANKARA - Türk Dil Kurumunun (TDK) yeni sanal sözlüğünde, hem kelimelerin nasıl söylendiğini duymak mümkün olacak hem de yalnızca ilk harfleri kodlanarak sözcüğün doğru yazılımına ulaşılabilecek.

TDK'nin sanal ortamdaki "Genel Türkçe Sözlük"ü, "Sesli Türkçe Sözlük" adıyla yeni ve daha kapsamlı hale getirildi. Türkçenin doğru seslendirilmesi ve yazılması için geliştirilen sözlük, kapsamlı kullanım olanağı sunuyor. Buna göre, 117 bin 80 söz varlığının tamamının seslendirildiği sanal sözlükte, aranan kelimenin nasıl doğru telaffuz edildiği ve vurgulamanın nerede yapılacağı bilgisayardan rahatça dinlenebilecek. Sözlüğün, öğrenciler ve dilini doğru kullanmak isteyen tüm vatandaşların yanı sıra yurt dışındaki Türk aileler ve Türkçe öğrenen yabancılar için en önemli başvuru kaynağı olması bekleniyor.

26 EYLÜLDE KULLANIMA AÇILIYOR

Yeni sanal sözlüğün ikinci önemli özelliği, aynı zamanda bir yazım kılavuzu olması. Daha önce, sanal sözlüğe yanlış kelime girildiğinde "Aradığınız söz veya harf ile ilgili kayıt bulunamadı" ifadesi çıkıyor, kullanıcı alternatif yazılışları deneyerek sözcüğün doğrusunu bulabiliyordu. Artık, bir kelime veya kelime grubu, yalnızca ilk harfleri veya içinde geçen heceler yazılarak bulunabilecek.

Sözlüğün bu yeni işlevinin, kullanıcılar açısından büyük rahatlık sağlayacağı öngörülüyor. Sesli sözlük, 26 Eylül'deki 76. Dil Bayramı'nda hizmete girecek. Devlet Bakanı Mehmet Aydın, Dil Bayramı etkinliğinde sözlüğün kullanımını başlatacak.

"ÖNEMLİ BİR KAYNAK"

TDK Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın, AA muhabirine yaptığı açıklamada, sanal ortamdaki "Güncel Türkçe Sözlük"ün sürekli güncellenerek, geliştirildiğini, yeni sözlüğün de bu çalışmaların devamı olduğunu söyledi. Yaklaşık 8-9 aydır yeni sistem üzerinde çalıştıklarını anlatan Akalın, Güncel Türkçe Sözcük'te kelimelerin nasıl söylenmesi gerektiğinin yazılı gösterildiğini, artık her doğru ve örnek söylenişin duyularak öğrenebilineceğini dile getirdi. Akalın, "Bu sözlükte, artık madde başı her sözcüğün doğru, güzel ve örnek seslendirilmiş biçimi de yer alacak. Dolayısıyla artık sözlüğümüzün adı 'Güncel Türkçe Sözlük' olmayacak, 'Sesli Türkçe Sözlük' olarak hizmet verecek" dedi. Yeni sözlüğün, sözcüklerin anlamları, yazılışları ve söylenişleriyle önemli bir başvuru aracı olacağını vurgulayan Akalın, şöyle devam etti: "Sözcüklerin nasıl söylenmesi gerektiğinin yanı sıra vurgunun da hangi hecede olduğunun gösterilmesi, bu hem yazıyla hem de söyleyişle gösterilmesi bakımından önemliydi. Bu bakımdan Sesli Türkçe Sözlük, ülkemizde Türkçe'nin söylenişinde önemli bir kaynak olacak. Burada en büyük amacımız Türkçe söyleyişleri, belirli bir ölçümlülük içerisinde, yani standart içerisinde olmasıdır. Yörelerimize göre değişik söyleyiş biçimleri olabilir, bunlar elbette halkın söyleyiş özelikleridir. Fakat aynı zamanda, bir de yazı dilimizin kullanılışı var ki bölgelere göre değişiklik göstermeyen, Türkçe'nin doğru ve güzel söylenişlerinin, örnek söyleyişlerin yer aldığı kullanışlardır. İşte Sesli Türkçe Sözlük bu amaçla hazırlandı. Bununla Türkçe sözcüklerin söylenişindeki karmaşayı sona erdireceğimizi umuyoruz."

YABANCILAR İÇİN DE ÖNEMLİ KAYNAK

Akalın, dünyanın her yerinde, kişilerin internete girerek Türkçe sözcüklerin nasıl söylendiğini bulabileceğini belirterek, sözlüğün Türkçe öğrenmek isteyen yabancılar ve "Türkçeyi doğru, güzel ve hakkıyla kullanmayı isteyen yurt dışında yaşayan Türk çocukları için de önemli bir başvuru kaynağı olacağını" kaydetti. Yeni tasarımın yazım kılavuzu olma özelliğine değinen Akalın, artık bir heceyle bile sözlükte aranılan kelimelere ulaşılabilineceğine dikkati çekti. Akalın, şöyle devam etti: "Aranılan sözcüklere daha kolay erişim sağlanıyor. Herhangi bir hece ile başlayan, içinde herhangi bir ses öbeğinin bulunduğu sözcükleri aramak isteyen, sözlüğümüzün bu yazılımından daha kolay biçimde yararlanacak. Örneğin belirli bir ses grubuyla başlayan sözcükleri çok kolay biçimde, liste halinde görebilecek. Aynı zamanda yazılışını tam olarak bilmediği sözcüklerin de ilk birkaç harfi yazıldığında, o harflerle başlayan bütün sözcükler görülebilecek. Böylece daha önceki yazılımda yanlış yazılımlar karşısında sözcüğe ulaşamama gibi bir sorun da çözülmüş olacak. İlk birkaç harfi yazmak, sözcüğe ulaşmada önemli bir yol olacak."


SÖZLÜĞE EMEĞİ GEÇENLER

"Sesli Türkçe Sözlük"ü, TDK'nin Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü Çalışma Grubu hazırladı. Veri tabanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın, Prof. Dr. Recep Toparlı, Prof. Dr. Nevzat Gözaydın, Prof. Dr. Hamza Zülfikar, Prof. Dr. Mustafa Argunşah, Prof. Dr. Nurettin Demir, Prof. Dr. Melek Özyetgin, uzmanlar Belgin Aksu, Beyza Gültekin, Adem Terzi, Burçak Okkalı ile Anadolu Ajansından Safa Tekeli ve TRT'den Şener Mete'den oluşan Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Çalışma Grubu tarafından geliştirildi. Kelimelerin seslendirilmesini de Göksel Durna ve Rahmi Aygün yaptı. (aa)